22 Temmuz 2004 21:00
Bir referandumun ardından
Bolivya halkının 'kamulaştırma' talebiyle karşı çıktığı Devlet Başkanı Mesa'nın doğalgaz referandumu kabul edildi. Peki referandumun sonucu, Bolivya halkının takdiri miydi?
Bolivya'da doğalgaz kaynaklarının kullanımının özelleştirilmesine ilişkin referandum öncesinde ortaya çıkan muhalefete rağmen Devlet Başkanı Carlos Mesa'nın 'zafer' kazanması akıllarda soru işaretleri yarattı. Üstelik bazı kesimlerin boykot, bazı kesimlerinin ise katılarak 'hayır' deme çağrısı yaptığı referanduma katılım oranı yüzde 60'ı bulmuştu. Referandum sürecini takip eden iki gazetecinin değerlendirmelerini kısaltarak yayınlıyoruz.
Daha güçlü eylemler gelecek
Jennifer Whitney Ekim 2003'ten bu yana, Bolivya'da doğalgazın özelleştirilmesine karşı eylemler yapılıyor. Yüze yakın insan bu protesto gösterilerinde hayatını kaybetti, dört yüze yakını yaralandı. En sonunda Goni (eski Devlet Başkanı Gonzalo Sanchez de Lozada ) uçağına binip Miami'ye kaçmak zorunda kaldı. Protestocuların üç temel talebi vardı: Koka tarlalarının yakılmasına son verilmesi, FTAA anlaşmalarından çekilinmesi, özelleştirilmenin durdurulması ve doğalgaz kaynaklarının kamulaştırılması. Lozada'ya karşı çıkar görünen dönemin Başkan Yardımcısı Carlos Mesa, koltuğa oturdu ve referandum sözü verdi. Referandum isteyen halk, "kamulaştırma" sorusunun sorulmasını talep ediyordu. Ama yapılan referandumda böyle bir soru yer almıyordu. Aslında hükümet, IMF ile 31 Ekim tarihine kadar doğalgaz ihracatını garantiye alan bir strateji belirlemek için anlaşma imzalamıştı bile. Yapılan referandumun, verilen bu sözü yerine getirmekten başka bir anlamı yoktu yani.
Sandık izlenimleri Referandum günü birkaç sandık noktasını gezdim. Her noktaya 40 ila 50 masa konmuş, ortalama 100-200 kişi oy kullanıyordu. Ben daha gezimi bitirmeden, birçok sandıktan boş ya da geçersiz oy çıktığını gördüm. Aymara köylüsü yaşlı bir kadının oyunun geçersiz sayıldığını gördüğünde, gülümsediğine tanık oldum. Oysa onu uyarmışlardı. Referanduma katılmak zorunluydu. Oy kullanmayan bir aylık maaşa denk gelen bir para cezasına çarptırılabilirdi, veya banka hesabı açması engellenebilir, hatta seyahat etmesi yasaklanabilirdi. Tüm bunlar düşünüldüğünde, sandığa gitmeyenlerin oranının aslında yüksek olduğu görülür. Bu nasıl zafer? Sonuçlar, referandumda sorulan 5 soruya da "Evet" denildiğine işaret ediyor. Bu da Mesa'nın zaferi oluyor. Oysa yüzde 40'lık bir kesim hiç oy kullanmadı, kullanılan oyların ise yüzde 15'i geçersiz. Yani sadece seçmenlerin yüzde 45'i oy kullandı. Bu rakam, Bolivya nüfusunun yüzde 23'ü. Hükümetin son rakamlarla ne yapacağını bilemem, ama insanlar çok açık konuşuyor: Bu referandum onların isteklerini karşılamıyor. Senkata'da karşılaştığım, referandum günü protesto gösterisi düzenleyen Marco şöyle diyordu: "Ekim ayında yapılanlardan daha radikal ve daha güçlü eylemler olacak. Kamulaştırmayı elde edene kadar durmayacağız."
(indymedia)
Daha güçlü eylemler gelecek
Jennifer Whitney Ekim 2003'ten bu yana, Bolivya'da doğalgazın özelleştirilmesine karşı eylemler yapılıyor. Yüze yakın insan bu protesto gösterilerinde hayatını kaybetti, dört yüze yakını yaralandı. En sonunda Goni (eski Devlet Başkanı Gonzalo Sanchez de Lozada ) uçağına binip Miami'ye kaçmak zorunda kaldı. Protestocuların üç temel talebi vardı: Koka tarlalarının yakılmasına son verilmesi, FTAA anlaşmalarından çekilinmesi, özelleştirilmenin durdurulması ve doğalgaz kaynaklarının kamulaştırılması. Lozada'ya karşı çıkar görünen dönemin Başkan Yardımcısı Carlos Mesa, koltuğa oturdu ve referandum sözü verdi. Referandum isteyen halk, "kamulaştırma" sorusunun sorulmasını talep ediyordu. Ama yapılan referandumda böyle bir soru yer almıyordu. Aslında hükümet, IMF ile 31 Ekim tarihine kadar doğalgaz ihracatını garantiye alan bir strateji belirlemek için anlaşma imzalamıştı bile. Yapılan referandumun, verilen bu sözü yerine getirmekten başka bir anlamı yoktu yani.
Sandık izlenimleri Referandum günü birkaç sandık noktasını gezdim. Her noktaya 40 ila 50 masa konmuş, ortalama 100-200 kişi oy kullanıyordu. Ben daha gezimi bitirmeden, birçok sandıktan boş ya da geçersiz oy çıktığını gördüm. Aymara köylüsü yaşlı bir kadının oyunun geçersiz sayıldığını gördüğünde, gülümsediğine tanık oldum. Oysa onu uyarmışlardı. Referanduma katılmak zorunluydu. Oy kullanmayan bir aylık maaşa denk gelen bir para cezasına çarptırılabilirdi, veya banka hesabı açması engellenebilir, hatta seyahat etmesi yasaklanabilirdi. Tüm bunlar düşünüldüğünde, sandığa gitmeyenlerin oranının aslında yüksek olduğu görülür. Bu nasıl zafer? Sonuçlar, referandumda sorulan 5 soruya da "Evet" denildiğine işaret ediyor. Bu da Mesa'nın zaferi oluyor. Oysa yüzde 40'lık bir kesim hiç oy kullanmadı, kullanılan oyların ise yüzde 15'i geçersiz. Yani sadece seçmenlerin yüzde 45'i oy kullandı. Bu rakam, Bolivya nüfusunun yüzde 23'ü. Hükümetin son rakamlarla ne yapacağını bilemem, ama insanlar çok açık konuşuyor: Bu referandum onların isteklerini karşılamıyor. Senkata'da karşılaştığım, referandum günü protesto gösterisi düzenleyen Marco şöyle diyordu: "Ekim ayında yapılanlardan daha radikal ve daha güçlü eylemler olacak. Kamulaştırmayı elde edene kadar durmayacağız."
(indymedia)
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
Türkiye İslamcı hareketi ve Filistin sorunu
İhsan Çaralan
İsrail’in İran’a ‘meşru müdafaa’ saldırısını açıkça ilan etmesi ne anlama geliyor?
Şebnem Korur Fincancı
Şiddetsiz bir geleceği birlikte inşa edelim
Sultan Özer
Diyanet İsrail’den vize aldı
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs’ın tarihi ve 2024 1 Mayıs’ının önemi
Arif Nacaroğlu
Yapay zeka
Mehmet Özyazanlar
Federasyon değişecek, işler düzelecek!..
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
