Rekor işsizlikte

Ekonomi yüzde 12.5 büyürken işsizlik oranı da yüzde 12.4'e ulaştı. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) açıklamasına göre tarım dışı sektörlerde işsizlik oranı ise yüzde 17.3'e fırladı. Geçen sene yıl sonunda işsizlik oranı yüzde 10.5 idi. Bir yıl içinde işsizlik oranındaki artış ise yüzde 20'i buldu. DİE, Hane Halkı İşgücü Anketi'nin 2004 yılı Ocak-Mart aylarını kapsayan sonuçlarını açıkladı. DİE ülkedeki işsiz sayısını 2 milyon 830 bin olarak belirlerken, işsizlik oranı yüzde 12.4'e yükseldi. İşsizlik oranı artış gösterirken işgücüne katılım oranı ise düştü. Toplam işgücüne katılım oranı yüzde 45.9 olarak belirlendi. Yılın ilk çeyreğinde ülkemizdeki istihdam sayısı 19 milyon 902 bin, eksik istihdam 1 milyon 175 bin, işsiz sayısı ise 2 milyon 830 bin oldu. İşbaşı yapmaya hazır olanların sayısı 1 milyon 769 bin, mevsimlik çalışanlar da 922 bin olarak belirlendi. Ankete göre 2002 yılında yüzde 49.6, 2003'ün 1. döneminde yüzde 47.5, genelinde ise yüzde 48.3 olan işgücüne katılma oranı bu yılın 1. döneminde yüzde 45.9 oldu. 2003 genelinde ise yüzde 10.5 olan işsizlik oranı da, 2004'ün 1. döneminde yüzde 12.4'e yükseldi. 2003'ün 1. döneminde yüzde 22, genelinde de yüzde 20.5 olan genç nüfusta işsizlik oranı ise bu yılın söz konusu döneminde yüzde 23.7'ye çıktı. Kentlerde genç işsiz oranı ise yüzde 26.9 oldu. Kentlerde işsizlik ise yüzde 15.6 olarak belirlendi. Sonuçlarda dikkat çeken noktalardan biri de devlette çalışanların yüzde 10 azalmış olması. Kamunun istihdam yeteneğinin daralması anlamına gelen bu oranın yanısıra kadınlar da işgücü olmaktan vazgeçti. Kadınların işgücüne katılma oranı geçen yıldan bu yana yüzde 23'den yüzde 22'ye geriledi. Öte yandan iş olanların yüzde 34'ü de her türlü sosyal güvenceden yoksun. Yılın ilk çeyreğinde eksik istihdamda olanların işgücüne oranı da yüzde 5.2 olarak hesaplandı. Ankette işgücüne katılma oranı erkekler için yüzde 69.8, kadınlar için ise yüzde 22.5 olarak tespit edilirken, işsizlik oranı da erkeklerde yüzde 12.8, kadınlarda da yüzde 11.2 şeklinde ölçüldü. Anket sonuçları büyük kentlerde özellikle gençler ve kadınlar arasında işsizliğin önemli bir sorun olmaya devam ettiğini ortaya koydu.

---

İSTİHDAM YARATICI YATIRIM YOK

Yrd. Doç. Dr. Özgür Müftüoğlu Yatırımlar artmıyor. Büyüme büyük ölçüde ithalattan sağlanırken, harcamalar kredi kartı üzerinden yapılıyor, büyük ölçüde hizmet sektörü üzerinden yürüyor, istihdam yaratıcı herhangi bir şey yok. Teknolojik bir takım gelişmeler işsizliği artırıyor ama tarımda işsizliğin hızla artmasını tütün ve pancara sübvansiyonların kalkmasına da bağlayabiliriz. Kamuda da istihdam giderek azalıyor. Bunun yanı sıra işsizler ordusuna her yıl yenileri ekleniyor. Gençler geliyor, iş yaratamadığınız zaman işsizlik kar topu gibi büyüyor. Birikmiş bir şey var, hem onları eritecek hem de her sene yeni eklenen işgücüne iş yaratacaksınız. Sabit kaldığınız zaman işsizlik otomatik olarak büyüyor.

---

BU BÜYÜME İSTİHDAM YARATMAZ!

İktisatçı Mustafa Sönmez İlk çeyrekte ekonomi yüzde 12.5 büyüyor, işsizlikte yüzde 12.5 çıkıyor. Bu da gösteriyor ki istihdam yaratmak yerine daha az istihdamla çark döndürebiliyor. Bu büyümede yatırım yok, kapasiteler kullanılıyor. Mevcut kapasiteler ihracata ve biraz da iç pazara dönük olarak çalıştırılıyor. Esas maliyet azaltıcı unsur olarak emek üstüne yükleniliyor. Sanayideki verimlilik ve istihdamla ilgili göstergeler gösteriyor ki üretim daha az personel ve daha az ücret ödenerek yapılıyor. Dolayısıyla 2002'de başlayan yeni yoksullaştırıcı büyümenin karakteri bu patikada ilerledikçe, bu büyümeden istihdam çıkmaz. Bu büyüme modeli kamuyu dışlıyor, kamunun istihdam yaratıcı özelliği sıfırlanmış. Mali disiplin uygulanacak diye devlet ne hizmet ne de sanayi sektörüne eleman almıyor. Yeni yatırımlar çok cılız, mevcut kapasite kullanılıyor. Özel sektör de dışarda rekabet gücü ve pazar kaybına uğramamak için emek miktarı ile ücreti azaltıp bu çarkı döndürüyor. Büyüme sürüyor, istihdamı seven bir büyüme modeli değil. Radikal değişiklik olmayacağına göre böyle devam edecek. Kriz sonrasında kadınlar işgücü olmaya aday olarak piyasaya çıktılar. Bulamayıncı geri çekildiler. Sivil nüfusun işgücü adaylığından da geriye adım var. Piyasada iş olmayınca işgücüne katılım oranı düştü. Ancak bu katılım oranının düşüklüğü de işsizliği olduğundan düşük gösteriyor. Katılım büyüyor olsa işsizlik daha çok ortaya çıkıcak. İşsizlik oranını saklayan bir unsur da insanların işgücü piyasasına çıkmaması. Sanayi mutlak anlamda istihdam yaratmıyor, istihdam edilenler düşüyor. Tarım küçülüyor işsizlik yaratıyor.

---

SOKAKLAR İŞSİZ KAYNIYOR

Abdurrahman Duruş (İşsiz-20): Konfeksiyonda çalışıyordum ama temmuz ayında genellikle iş olmuyor. Şu anda işsizim ve sabahtan akşama kadar iş arıyorum ama bulamıyorum. Ben ekonominin büyüdüğüne inanmıyorum. Fatma Balcı (İşsiz-26): Ben şimdi iş arıyorum. Tekstilde çalışıyordum ama iş olmayınca kapının önüne koydu patron bizi. Osmanbey civarına baktım ama iş bulmak imkânsız gibime geliyor. Ekonominin büyüdüğü yalandan başka bir şey değil, halkı nasıl kandıracaklarını bilemiyorlar. Nesim Tüzün (İşsiz-22):Bence ekonomi gelişmedi. Gelişseydi yaşamımızda görürdük biraz da olsa etkisini. Ama bakıyorum her geçen gün çevremde işsiz sayısı artıyor, arkadaşlarımın çoğu işsiz. Kasımpaşa'da oturuyorum her gün saatlerce değişik semtlere gidip iş arıyorum.