04 Temmuz 2004 21:00
Sömürüyle büyüyor
Akyıl Tekstil kurulduğu günden beri sürekli büyüyor. Bugün 150 milyon dolar değerinde bir entegre tesise sahip. Ancak işçilerin çalışma koşulları gün geçtikçe kötüleşiyor.
Akyıl Tekstil Fabrikası Diyarbakır'ın en büyük özel kuruluşu. Gün geçtikçe de büyüyor. Ancak bu büyüme işçilere olumlu yansımıyor. Aksine, yüksek ücretli işçiler işten atılıyor, ücretsiz izin uygulanıyor, ücretler gecikmeli olarak ödeniyor, vergi iadeleri ödenmiyor, çalışma şartları ağırlaşıyor... Akyıl Tekstil'in internet sitesindeki bilgilere göre fabrikada bin, işçilere göre ise 600 civarında işçi çalışıyor. Üç vardiya çalışan fabrikada 08.00-17.00 arası çalışan gündüzcüler de var.
Yıldırmaya çalışıyorlar Konfeksiyon bölümlerinde çalışan işçiler ücretsiz izne gönderildi. Örgü ve boya bölümlerinde çalışan işçilere de üç ay ücretsiz izin verilmişti, ancak sadece tazminatı yüksek olan işçiler yeniden işbaşı yaptırıldı. Diğerleri ise fiili olarak işten atılmış oldu. Openet, ring ve dokuma bölümlerindeki işçiler ise çalışmayı sürdürüyor. Tazminatı yüksek olan işçiler, tazminat ödememek için işten ayrılmaya zorlanıyor. Bunun için izin dönüşünde ağır işlerde çalıştırılıyorlar. Eski işçilerin atılmasının başka nedeni ise 1997 yılında yapılan sendikalaşma girişimi. O yıldan bu yana, deneyimli işçiler sistemli bir şekilde tasfiye ediliyor. Deneyimli işçinin yanına verilen genç işçi, işi öğrenmeye başladığı anda deneyimli işçi işten atılıyor. Bu nedenle fabrikada genç işçiler yoğunlukta.
Üretim aynı ama... Fabrikanın 1997 yılındaki üretimi ile şimdiki aynı. Ama 1997 yılında üç bin işçi çalışırken şimdi aynı iş 600 işçiye yaptırılıyor. Dolayısıyla vardiya amirinden, makina ustasına kadar herkes makinacılık, meydancılık, bakımcılık gibi her türlü işe bakıyor. Bir işçi üç makinadan sorumlu. Ama herhangi bir "örgü kırığında" ya da makinanın zarar görmesi halinde yevmiyeleri kesiliyor. Akyıl Tekstil entegre tesis olan fabrikalarını parçalama yoluna gidiyor. Boya ve örgü bölümleri kapatılırken konfeksiyon bölümü Bağlar Beldesi ve Akyılların arazisinin ve akrabalarının yaşadığı Bağıvar Beldesi'ndeki atölyelere taşınıyor.
Ücret sırası Vergi iadeleri iki yıldır ödenmiyor. İşçiler bu nedenle fatura toplamaktan vazgeçtiklerini söylüyor. İşçilere asgari ücret ödeniyor. Ancak ücret ödemelerinde uygulanan sistem işçiler çileden çıkarmış. Beş aylık ücret alacağı olan işçiler gruplara ayrılıyor. Ödemeler öyle bir yapılıyor ki ücretini alan ilk gruba sıra yeniden geldiğinde 1.5 ay geçmiş oluyor. Alacağı olmayanların ücret ödemeleri ise sürekli ertleniyor. Bir yıllık fazla mesai alacakları bulunan işçilere, önümüzdeki Ramazan ve Kurban bayramlarında iki bölüm halinde ödeme taahhüdü verilmiş.
Toprak ağalığından geldiler Akyıl Şirketler Grubu bir aile şirketi. 1986 yılına kadar Akyıllar'a ait bir köyken, zorunlu göçlerle belde haline gelen Bağıvar'da binlerce dönüm arazide pamuk üreticiliği yaptılar. Bir ağa ailesi olan Akyıllar, 1991 yılında çırçır fabrikasını kurdu, 1997'de ise diğer bölümler kuruldu. Akyıllar bugün 150 milyon dolar değerinde, 360 bin metrekare alanda 120 bin metrekarelik bir entegre tesise sahip. Üretilen malın yüzde 50'si Batı Avrupa ülkeleri ile Amerika, Japonya ve Şili'ye ihraç ediliyor. Akyıllar TÜSİAD'a üye. Yanı sıra Osman Akyıl GÜNSİAD Yönetim Kurulu, Fahrettin Akyıl ise Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanlığı görevlerini yürütüyor.
Yıldırmaya çalışıyorlar Konfeksiyon bölümlerinde çalışan işçiler ücretsiz izne gönderildi. Örgü ve boya bölümlerinde çalışan işçilere de üç ay ücretsiz izin verilmişti, ancak sadece tazminatı yüksek olan işçiler yeniden işbaşı yaptırıldı. Diğerleri ise fiili olarak işten atılmış oldu. Openet, ring ve dokuma bölümlerindeki işçiler ise çalışmayı sürdürüyor. Tazminatı yüksek olan işçiler, tazminat ödememek için işten ayrılmaya zorlanıyor. Bunun için izin dönüşünde ağır işlerde çalıştırılıyorlar. Eski işçilerin atılmasının başka nedeni ise 1997 yılında yapılan sendikalaşma girişimi. O yıldan bu yana, deneyimli işçiler sistemli bir şekilde tasfiye ediliyor. Deneyimli işçinin yanına verilen genç işçi, işi öğrenmeye başladığı anda deneyimli işçi işten atılıyor. Bu nedenle fabrikada genç işçiler yoğunlukta.
Üretim aynı ama... Fabrikanın 1997 yılındaki üretimi ile şimdiki aynı. Ama 1997 yılında üç bin işçi çalışırken şimdi aynı iş 600 işçiye yaptırılıyor. Dolayısıyla vardiya amirinden, makina ustasına kadar herkes makinacılık, meydancılık, bakımcılık gibi her türlü işe bakıyor. Bir işçi üç makinadan sorumlu. Ama herhangi bir "örgü kırığında" ya da makinanın zarar görmesi halinde yevmiyeleri kesiliyor. Akyıl Tekstil entegre tesis olan fabrikalarını parçalama yoluna gidiyor. Boya ve örgü bölümleri kapatılırken konfeksiyon bölümü Bağlar Beldesi ve Akyılların arazisinin ve akrabalarının yaşadığı Bağıvar Beldesi'ndeki atölyelere taşınıyor.
Ücret sırası Vergi iadeleri iki yıldır ödenmiyor. İşçiler bu nedenle fatura toplamaktan vazgeçtiklerini söylüyor. İşçilere asgari ücret ödeniyor. Ancak ücret ödemelerinde uygulanan sistem işçiler çileden çıkarmış. Beş aylık ücret alacağı olan işçiler gruplara ayrılıyor. Ödemeler öyle bir yapılıyor ki ücretini alan ilk gruba sıra yeniden geldiğinde 1.5 ay geçmiş oluyor. Alacağı olmayanların ücret ödemeleri ise sürekli ertleniyor. Bir yıllık fazla mesai alacakları bulunan işçilere, önümüzdeki Ramazan ve Kurban bayramlarında iki bölüm halinde ödeme taahhüdü verilmiş.
Toprak ağalığından geldiler Akyıl Şirketler Grubu bir aile şirketi. 1986 yılına kadar Akyıllar'a ait bir köyken, zorunlu göçlerle belde haline gelen Bağıvar'da binlerce dönüm arazide pamuk üreticiliği yaptılar. Bir ağa ailesi olan Akyıllar, 1991 yılında çırçır fabrikasını kurdu, 1997'de ise diğer bölümler kuruldu. Akyıllar bugün 150 milyon dolar değerinde, 360 bin metrekare alanda 120 bin metrekarelik bir entegre tesise sahip. Üretilen malın yüzde 50'si Batı Avrupa ülkeleri ile Amerika, Japonya ve Şili'ye ihraç ediliyor. Akyıllar TÜSİAD'a üye. Yanı sıra Osman Akyıl GÜNSİAD Yönetim Kurulu, Fahrettin Akyıl ise Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanlığı görevlerini yürütüyor.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
