26 Mayıs 2004 21:00
Madende tehlikeli gelişme
Maden tekellerinin yararina hazirlanan Maden Yasa Tasarisi, Meclis gündemine alindi. Maden Mühendisleri Odasi, tasariyla bor madeninin kamunun elinden alinacagi ve tekellerin eline geçecegi uyarisinda bulundu.
Maden Yasa Tasarisi, başta Eurogold (Normandy) ve ahtapot gibi kollari dünyanin dört bir yanina uzanan Rio Tinto olmak üzere uluslararasi maden tekellerinin yararina Meclis gündemine alindi. Tasarinin görüşülmeye başlanmasindan önce açiklama yapan TMMOB Maden Mühendisleri Odasi (MMO) 2'inci Başkani Mahmut Yilmaz, tasariya ilişkin kaygilarini dile getirdi. Yilmaz, tasarinin bu haliyle yasalaşmasi halinde, en zengin maden kaynagimiz borun Rio Tinto ve US Borax'ın eline geçeceği uyarısında bulundu. MMO'da dün bir basın toplantısı düzenleyen Yılmaz, uluslararası finans kuruluşlarının güdümünde ekonomik ve sosyal politikaların uygulanmaya çalışıldığını belirterek, şu noktalara dikkat çekti: Özellikle son 20 yılda planlama düşüncesi tamamen bir kenara bırakıldı, Ekonomi sanayileşme ve yatırım artışlarına dayalı dengeli bir yapıya kavuşturulmadı, Sanayileşmenin olmazsa olmaz koşulu olan teknoloji üretimini sağlamak amacıyla geliştirilmesi ve uygulanması gereken ulusal bilim ve teknoloji politikaları oluşturulmadı. Madencilik sektörünün ülke kalkınmasındaki kritik öneminin, fazla miktarda üretilip yurtdışına satılarak döviz elde edilmesinde değil, ancak yerli sanayiye düşük maliyette ve kaliteli girdi sağlamasında olduğunu kaydeden Yılmaz, tasarıda bu konunun ihmal edildiğini söyledi.
Bor elden gidecek Ülkenin en değerli yeraltı zenginliklerinden biri olan bor madeninde Rio Tinto ve US Borax tehlikesine işaret eden Yılmaz, "Bor sahalarının daraltılması sonucu, terk edilen sahalarda yapılacak aramalarda bulunacak bor rezervleri, ilgili kamu kurumuna devredilecektir" ibaresinin geçici madde halinde düzenlenmesinin, işletmecilikte kamu lehine olan haklari ortadan kaldiracagini dile getirdi. "Bor sahalarının kamununu elinden alınarak özelleştirilmesi, dünyada tekel olan Rio Tinto'nun uzantısı ve Etibank'ın tek rakibi US Borax'ın eline geçmesine ortam sağlayacaktır" diyen Yılmaz, bu nedenle bor sahalarının kamu mülkiyetinde kalmasından asla taviz verilmemesini istedi.
Kömür havzası bölünecek Osmanlı döneminden beri gelen Ereğli Taşkömürü Havzası'nın yasa kapsamına alındığına, Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun havzadaki sahaları devretmesinin önünün açıldığına da işaret eden Yılmaz, "Ülkemiz kömür madenciliğinin, 1978'de ruhsatların birleştirilerek havza madenciliğine geçilmesi nedeniyle büyük ölçüde gelişme sağladığı gözardı edilmektedir" eleştirisinde bulundu. TKI'ye devir hakkının verilmesinin yanlışlığına değinerek, geçmişte bu hakkın nasıl kötüye kullanıldığının unutulmamasını isteyen Yılmaz'ın devir yerine "rödovans"ı önermesi ise dikkat çekti. Madencilik sektöründe etkin bir kamu denetiminin ve etkin bir planlamanın da bertaraf edildiğini kaydeden Yılmaz, kum ve çakıl ocakları da yasa kapsamına alınırken, proje ve işletme denetimlerinin valiliklere ve il özel idarelerine devrinin büyük yanlışlıklara yol açacağını söyledi.
Bor tekellere karşı korunmalıdır Maden Yasasi ile ilgili çalişmalar 2000 yilindan beri sürüyor. Geçmişte, bor tuzlarinin aranmasi ve işletilmesinin devlet eliyle yapilacagini hükme baglayan 2840 sayili Yasanin yürürlükten kaldirilmasi ve bor tuzlarinin kamu tekelinden çikarilmasi da gündeme geldi. Ancak toplumun hemen her kesiminden gelen karşi çikişlarla bu girişim durduruldu. Şimdi çikarilacak yasa ile bor da gözü olan tekellerin istekleri yerine getirilecek. MMO verilerine göre, dünya bor piyasasi yaklaşik 1.2 milyar dolar iken, bor minerallarini hammadde olarak kullanan uç ürünlerde toplam dünya pazari sözkonusu rakamin onlarca kati tutarinda . Türkiye'nin yapması gereken, bor madenlerininin kamu tekeliyle uğraşmak değil, uç ürün pazarında yüzde 1 bile olmayan ülke payını hızla artırmaya çalışmaktır.
Bor elden gidecek Ülkenin en değerli yeraltı zenginliklerinden biri olan bor madeninde Rio Tinto ve US Borax tehlikesine işaret eden Yılmaz, "Bor sahalarının daraltılması sonucu, terk edilen sahalarda yapılacak aramalarda bulunacak bor rezervleri, ilgili kamu kurumuna devredilecektir" ibaresinin geçici madde halinde düzenlenmesinin, işletmecilikte kamu lehine olan haklari ortadan kaldiracagini dile getirdi. "Bor sahalarının kamununu elinden alınarak özelleştirilmesi, dünyada tekel olan Rio Tinto'nun uzantısı ve Etibank'ın tek rakibi US Borax'ın eline geçmesine ortam sağlayacaktır" diyen Yılmaz, bu nedenle bor sahalarının kamu mülkiyetinde kalmasından asla taviz verilmemesini istedi.
Kömür havzası bölünecek Osmanlı döneminden beri gelen Ereğli Taşkömürü Havzası'nın yasa kapsamına alındığına, Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun havzadaki sahaları devretmesinin önünün açıldığına da işaret eden Yılmaz, "Ülkemiz kömür madenciliğinin, 1978'de ruhsatların birleştirilerek havza madenciliğine geçilmesi nedeniyle büyük ölçüde gelişme sağladığı gözardı edilmektedir" eleştirisinde bulundu. TKI'ye devir hakkının verilmesinin yanlışlığına değinerek, geçmişte bu hakkın nasıl kötüye kullanıldığının unutulmamasını isteyen Yılmaz'ın devir yerine "rödovans"ı önermesi ise dikkat çekti. Madencilik sektöründe etkin bir kamu denetiminin ve etkin bir planlamanın da bertaraf edildiğini kaydeden Yılmaz, kum ve çakıl ocakları da yasa kapsamına alınırken, proje ve işletme denetimlerinin valiliklere ve il özel idarelerine devrinin büyük yanlışlıklara yol açacağını söyledi.
Bor tekellere karşı korunmalıdır Maden Yasasi ile ilgili çalişmalar 2000 yilindan beri sürüyor. Geçmişte, bor tuzlarinin aranmasi ve işletilmesinin devlet eliyle yapilacagini hükme baglayan 2840 sayili Yasanin yürürlükten kaldirilmasi ve bor tuzlarinin kamu tekelinden çikarilmasi da gündeme geldi. Ancak toplumun hemen her kesiminden gelen karşi çikişlarla bu girişim durduruldu. Şimdi çikarilacak yasa ile bor da gözü olan tekellerin istekleri yerine getirilecek. MMO verilerine göre, dünya bor piyasasi yaklaşik 1.2 milyar dolar iken, bor minerallarini hammadde olarak kullanan uç ürünlerde toplam dünya pazari sözkonusu rakamin onlarca kati tutarinda . Türkiye'nin yapması gereken, bor madenlerininin kamu tekeliyle uğraşmak değil, uç ürün pazarında yüzde 1 bile olmayan ülke payını hızla artırmaya çalışmaktır.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
