İçki, sigara ve sefalet üçgeni ve
   İhap Hulusi Görey

İçki ve sigara... Bu ikiliyle başlayan yazılar, genellikle konunun bir yerinde sefalet ilişkisi hatırlatılarak, didaktik bir hale bürünür. Ancak, bu üçgenin iki kenarına Birinci sigarası ve kulüp rakısını yerleştirirsek ilgi çekici eserleriyle Cumhuriyet dönemi afiş çizeri İhap Hulisi Görey'in hayat öyküsüne ulaşırız. Bu üçgen İhap Hulusi Görey'in hayatı ile öylesine birleşmiştir ki; aralarında Milli Piyango, Sümerbank, İş Bankası, Kızılay, Bayer, Pirelli gibi bir çok kuruluşun reklamları, üzerinde Atatürk ve manevi kızı Ülkü'nün bulunduğu Cumhuriyet dönemi alfabesi afişi ile Birinci sigarası ve Kulüp rakısı ambalajlarının da bulunduğu yüzlerce eserinin imzası olmuştur. Bu dramatik üçgen, son olarak İhap Hulusi Görey'in mezar taşına işlenmiş, mütevazi bir kitâbe şeklini almıştır. Dramatik üçgenin Görey'in hayatındaki damgasını görmek için üçgenin kenarlarını birleştirelim. Sol üst köşede sigaraların şahı, her kişinin değil er kişinin dert ortağı, alçakgönüllü bir o kadar da sert bir sırdaş: Birinci sigarası. Sağ üst köşede yanındaki kadim dost Birinci'den biraz farklı, daha çok lüksü seven ama bir kere paraya kıyılıp ta ortak edildi mi masaya... Bir yudumda malikinin bedenini saran Kulüp rakısı. Etiketinde bulunan beyler konuktur tam 73 yıldır içki masalarına. Kahkaha atmaktadır biri ve tavrı yareninin huyuna benzemez. Haşa! Arkasını dönmemiştir asla mihvanı olduğu içki masasının sahiplerine. Her zaman tebbesümle dinler belki de veresiye alınmış içkinin mest-i harabesinde teselli arayan insanları.

'Öylesine emekçi bir usta' O mütebbessüm kişi ve ancak profilini bizlerle paylaşan dostu her masada ayrı isimlerle anılmıştır. Atatürk ile İsmet İnönü sanıldığı da olmuştur; Celal Bayar'la ismi aşırı alkolden bir türlü hatırlanamayan bir mebus da! Aslında onlardan yüzü bize dönük olanı, yazımızın kahramanı İhap Hulusi Görey'dir. "Öylesine emekçi bir usta... O kusursuz bir disiplin içindeki siyah beyaz grafikler... Tanıtımını yaptığı ürüne insanı bağlayan, mesajı bir şimşek gibi beyne çakan, renkçiliği ve çizgiliciği içinde barındıran afişler... Urbası, kasketi, şalvarı, yazması ve ağzı burnuyla benim halkımın insanları..." (Ender Merter) Kasım 1898'de Kahire'de doğan İhap Hulusi, 88 yıllık ömrü, 1986 yılında İstanbul'da sonlanana kadar Türk afiş reklamcılığının başarılı örneklerini çizmişti. İhap Hulusi'nin eserleri 1940'ta Şişli Halkevi'nde düzenlenen Afiş Sergisi'nde bir derece almıştı. Kendisi de Güzel Sanatlar Okulu Grafik Sanatlar Bölümü tarafından onur belgesine layık görüldü. Ayrıca Görey'e Cumhuriyetin 10. yılında yaptığı hizmetlerden dolayı Atatürk tarafından kol saati armağan edildi. Sağlığında aralarında Türk Hava Kurumu, Milli Piyango, Tekel gibi bir çok devlet kuruluşunun da bulunduğu yüzlerce kuruluşun tanıtım afişlerini çizen Görey'in son yılları acıklı bir sefalet öyküsüne dönüşmüştür.

Üçgen tamamlanıyor Görey, ömrünün son yıllarında çizim yeteneğini yitirmiş, böylelikle dramatik üçgenin son kenarı olan sefalet, kurban seçtiği yeni ömürdeki yerini almıştır. Görey, yarım asırdan fazla çalışmasına rağmen tanıtımını yaptığı hiçbir kurum tarafından sigortalanmamış. Son yıllarını Şişli'de, dairesinde umutla tekrar hatırlanmayı bekleyip, yarattığı markalardan olan Birinci sigarasını içerek geçiren Görey, diğer eseri olan Kulüp rakısını ise çok daha nadir bulabilmiş. Çevresindeki insanların zorlamasıyla durumunu Cumhurbaşkanı'na anlatmak üzere bir mektup yazan İhap Hulusi mektubunu tamamlar, ancak postaya vermez. Görey'in içine düştüğü sefalete dayanamayan dostu Şahap Balcıoğlu, zorla mektubu kendisinden alır ve gönderir. Balcıoğlu Nisan 1983'te yayınlanan Gösteri Dergisi'nde olayı şöyle anlatır: "Sanatçı onuru budur işte. Saygı duyacagız bu insanlara. Sevmekle kalmayıp sayacağız da. Saymakla yetinmeyip el atacağız. Bu satırlar Türk okuyucusu ve Çankaya içindir. Gittiğimde masanın üstünde duran o kağıdı zorla aldım. Vermek istemedi. Adeta zorla kaptım." Mektubun sahibine ulaşmasının ardından Görey'e Milli Piyango biletleri için yaptığı çizimlerden dolayı cüzzi bir aylık bağlanır ancak çok geç gelen bu parayı kullanmaya ömrü yetmeyen çizer, kısa bir süre sonra ölür. Ve böylece içki, sigara, sefalet üçgeni tamamlanmış olur.