Uluslararası adalet komedisi

İlk daimi uluslararası savaş suçları mahkemesi olacak Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) kuruluşu ile ilgili Roma Sözleşmesi, ABD'nin itirazlarına rağmen yürürlüğe girdi. Merkezi Hollanda'nın Lahey kenti olan UCM, dünyanın her yerinde "soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçuyla ilgili" davalara bakacak. Ancak UCM tüzüğündeki maddeler, mahkemenin Batılı emperyalistlerin işlediği insanlık suçlarına karşı kullanılmasını olanaksız kılıyor. Örneğin; Güvenlik Konseyi'nin, "uluslararası barış ve güvenlik çabalarını tıkadığına" inandığı zaman UCM'nin soruşturma ve yargılama gücünü "askıya alma" yetkisi bulunuyor. Dolayısıyla UCM, tıpkı eski Yugoslavya için kurulan savaş suçları mahkemesi gibi, Batı'nın "hoşuna gitmeyen" ülke ve liderleri yargılamaya yarayacak.

Annan gizliyor BM Genel Sekreteri Kofi Annan, yaptığı açıklamada bu gerçeği gizlemeye çalıştı. Annan, "Mahkemenin, gelecekteki olası savaş suçlarını engelleyeceğini ve hiçbir yönetici, devlet, cunta ya da ordunun insan hakları ihlali yapamayacağı günlere yaklaşmamızı sağlamasını umuyoruz" derken, ABD'nin, mahkeme yürürlüğe girmeden engelleme çalışmalarına başlamasına dikkat çekiliyor. Çeşitli ülkelerde görev yapan Amerikalı işgal askerleri için dokunulmazlık elde etmek isteyen ve bu hareketi, 74 ülkenin onayladığı UCM'ye karşı bir kampanya olarak değerlendirilen ABD, mahkemenin kendi "ulusal egemenliğini" ihlal edeceğini ve ülke sınırları dışındaki Amerikalılara yönelik "siyasi amaçlı" yargılamaları gündeme getirebileceğini savunuyor.

Çin, Rusya ve İsrail UCM; BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri olan Çin ve Rusya tarafından da onaylanmadı. Filistin topraklarında her gün yeni barbarlıklara imza atan İsrail de, mahkeme şartına imza atmasına rağmen, konuyu meclisinde onaylamış değil. Türkiye de, imza atan ama meclis onayını henüz vermeyen ülkelerden. UCM, uluslararası savaş suçları mahkemesinin ilki değil, ancak belirli bir dönem için belirli bir bölgeyi, kişileri ya da devletleri kapsayan diğerlerinin aksine, ilk daimi mahkeme olacak. Nürnberg Mahkemesi, II. Dünya Savaşı sırasındaki insanlık, savaş ve soykırım suçlarını yargılarken, Ruanda'da 1994'de yapılan soykırım ve eski Yugoslavya'daki 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında işlenen savaş suçları için özel mahkemeler kuruldu.

Ruanda ve Yugoslavya Nürnberg yargılamaları, SSCB'nin de etkisiyle Nazilerin işlediği insanlık suçlarını nispeten daha "kaygısız" biçimde açığa çıkarmıştı. Ruanda ve Yugoslavya mahkemeleri ise, bu ülkelerdeki barbarlıkların ardında yer alan emperyalist güçleri gizlemeye özel bir dikkat gösterdi. UCM'nin merkezi olan Lahey, aynı zamanda Uluslararası Adalet Divanı'na da evsahipliği yapıyor. Giderek işlevsizleşen ve ABD tarafından altı oyulan Uluslararası Adalet Divanı, sadece ülkeler arası hukuksal anlaşmazlıklarla ilgileniyor. Lahey'deki 16 katlı binasında sadece bir avuç çalışanın görevi başlattığı UCM' de, ilk önce 2003 başına kadar başsavcı ve 18 yargıcın belirlenmesi çalışmaları yürütülecek. UCM'de, Roma Anlaşması'nı onaylayan devletler, BM Güvenlik Konseyi ve mahkeme savcıları tarafından üç yargıcın onayıyla dava açılabilecek.