Hükümete 3 ay daha

Urfa milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu'nun ölümüyle sonuçlanan kavgalarla çıkartılan Meclis İçtüzüğü'nün bazı maddeleri Anayasa'ya aykırı bulundu. Ancak, sayesinde "15 günde 15 IMF yasasının" Meclis'ten geçirildiği İçtüzük, 3 ay daha yürürlükte kalacak. Anayasa Mahkemesi'nin, TBMM İçtüzüğü'nün bazı maddelerinin değiştirilmesine ilişkin TBMM Kararı'nın bazı maddelerini Anayasa'ya aykırı bularak iptal etmesine ilişkin kararının gerekçesi, Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlandı. Anayasa Mahkemesi, "iptal edilen kuralların doğuracağı hukuksal boşluğu, kamu düzenini tehdit ve kamu yararını ihlal edici nitelikte" bulduğundan, iptal hükümlerinin, kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından başlayarak 3 ay sonra yürürlüğe girmesini kararlaştırdı. Anayasa Mahkemesi'nin, 117 milletvekili tarafından 713 sayılı TBMM İçtüzüğü'nün bazı maddelerinin iptal edilmesi istemiyle açtığı davada verdiği iptal kararları ve kararların gerekçeleri özetle şöyle: -Soru ve cevap süresinin 10 dakika ile sınırlandırılması: "Tasarı ve tekliflerin olabildiğinde çabuk çıkartılabilmesi için, tasarı ve tekliflerin tümü üzerindeki soru cevap işlemi 10 dakika ile sınırlandırılarak, milletvekillerinin soru sorma haklarının yasama işlevinin gereği gibi yerine getirilmesini engelleyecek biçimde sınırlandırılması demokratik bir hukuk devletinde kabul edilemez." -Tasarı veya teklifin tümünün görüşülmesinden sonra maddeler üzerinde ayrıca soru sorulamaması: "Milletvekillerinin bir konuda aydınlanmaları, düşünce ve kanaat oluşturmaları, buna göre de oy kullanmaları sürecinde maddeler üzerinde soru sormalarının tümüyle yasaklanması, Anayasa'nın 87. maddesinde belirtilen yetkilerini kullanmalarını ve görevlerini yerine getirmelerini büyük ölçüde zorlaştıracağı açıktır."

Demokrasi ilkeleri -Tasarı veya tekliflerin yürürlük ve yürütme maddeleri ile yabancı devletlerle veya milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanmasının uygun bulunduğuna ilişkin tasarıların maddeleri üzerinde görüşme açılamaması ve önerge verilememesi: "Her kuralın özgürce tartışılıp sonuca bağlanamadığı bir ortamda demokrasi ilkelerinin uygulandığından söz edilemez. Bu nedenle hakkın kötüye kullanılarak yasama faaliyetlerinin engellenmesini önlemek amacıyla durumun gerektirdiği ölçüde kimi sınırlamalar getirilebilirse de yasama etkinliklerinin ayrılmaz bir parçası olan görüşme ve önerge vermenin tümüyle yasaklanması Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen devletin demokratik olma niteliğiyle bağdaşmaz." -Maddeler üzerinde siyasi parti gruplarına, hükümete ve komisyona 5'er dakika süreyle söz verilmesi: "Siyasi parti grupları, hükümet ve komisyona tanınan 5 dakikalık sürenin bunların yasama faaliyetlerine katılımı ve işlevlerini yerine getirmelerini sağlayacak yeterlilikte olmadığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca, üyelerle ilgili bir düzenleme getirilmeyerek, bunların daha önce 5 dakika olan konuşma süreleri kaldırılmış, böylece maddeler üzerinde söz almaları engellenmiştir."

Ölçüsüz sınırlama -Her madde için komisyon ve hükümetçe birer, milletvekillerince anayasaya aykırılık önergeleri dahil en fazla 3 önerge verilmesi: "Üyelerin görev ve yetkilerinin amacına uygun biçimde kullanılmasının aşırı derecede zorlaştırılması veya ortadan kaldırılması durumunda Anayasanın 87. maddesi çerçevesinde yasama işlevinin tam olarak yerine getirildiğinden söz edilemez. Bu ölçüsüz sınırlamaların anayasanın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti anlayışıyla da bağdaştırılması olanaksızdır." Bunların yanı sıra, İçtüzük'teki "Temel kanunları, içtüzüğü ve ülkenin ekonomik ve teknolojik gelişimi ile doğrudan ilgili yeniden yapılanma kanunlarını bütünüyle veya kapsamlı olarak değiştiren veya yürürlüğe koyan tasarı veya tekliflerin Genel Kurul'da görüşülmesinde uygulanacak özel görüşme ve oylama usulü ile maddeler üzerinde önerge verilip verilemeyeceğinin tespitine, hükümetin esas komisyonun veya grupların teklifi, Danışma Kurulu'nun önerisi üzerine Genel Kurul'ca karar verilebileceği gibi Danışma Kurulu'nda oybirliği sağlanamaması halinde siyasi parti gruplarının önerisi üzerine Genel Kurul'ca üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğunun oyu ile karar verilebilmesi" hükmü de iptal edildi. Anayasa Mahkemesi kararında, soru-cevap süresinin 10 dakika ile sınırlanmasının iptaline, Fulya Kantarcıoğlu, Rüştü Sönmez ve Enis Tunga karşı oy kullandıkları için oyçokluğuyla karar verildiği belirtildi.