Çin'in uyuyan devi uyanıyor

Çin'de özelleştirmeler ve tesislerin kapanması nedeniyle sokağa atılan onbinlerce işçinin eylemi büyüyor. Ülkenin kuzeydoğusundaki Daking bölgesinde onbinlerce petrol işçisinin, günlerdir büyük eylemler yaptığı ve devlet güçleriyle çatışmalara girdiği bildirildi. Daking'deki petrol sahalarının "yeniden yapılandırılması", burada çalışan işçilerin işsiz kalmasına yol açmıştı. Bölgeden sağlıklı haber alınamasa da, bazı işçilerin polis tarafından öldürüldüğü söyleniyor. Önceki gün 5000 civarında işçi, şirketin genel merkezi önünde bir gösteri düzenledi. Eyleme saldıran yarı-resmi devlet güçleri, bazı işçileri öldürdüler.

Üç haftadır sürüyor İşçi liderlerinden Han Dongfang, gösterilerin, 1989'daki Tiananmen Meydanı protestolarından bu yana görülen en büyük eylem olduğunu belirtti. Petrol işçileri, yaklaşık üç hafta önce, başkent Pekin'de parlamentonun açılışı sırasında eyleme başlamışlardı. Hükümete bağlı sendikayı dinlemeyen onbinlerce işçiden biri, Reuters'e yaptığı açıklamada "Yöneticiler bize boş vaatlerde bulunup yatıştırmaya çalışıyor, ama taleplerimiz yerine getirilene kadar durmayacağız" dedi.

Liaoyang'daki eylemler Yine kuzeydoğuda bulunan eski endüstri bölgesi Liaoyang'daki işçilerin de, sokaklara döküldüğü haber veriliyor. 10 bin işçi, maaş alacaklarını ve yerel yetkililerin istifasını istiyor. İşçilerin sözcüsü Yao Fuxin'in pazar günü gözaltına alınması, öfkeyi daha da artırdı. Liaoyang'da işten atılan işçiler, devletin, ayda 180 yuan tutan işsizlik yardımını bile yapmadığını belirtiyor. Protestolarla ilgili bir açıklama yapan Daking Petrol şirketi, sefalet getiren "serbest piyasa" politikalarını savundu. Şirketin yazılı açıklamasında, petrol üretiminin her yıl düşürüldüğü kabul edildi. Ayrıca, çalışma ve ücret sisteminin "reformdan geçirildiği" söylendi. Şirket yönetimi, bütün bunların, Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olunması ve "dünya piyasalarında rekabet edebilmek" amacıyla yapıldığını kabul etti.

Devrimin örnek tesisi Çin Devrimi'nin önderi Mao Zedung, devrimden sonra sık sık Daking'li işçileri örnek göstermiş, ülke emekçilerinin "Daking'den öğrenmesi gerektiğini" vurgulamıştı. "Demir Adam" lakaplı Wang Jinxi gibi işçi önderlerinin 1960'lardaki kahramanca çabaları, Çin'in petrolde kendi kendine yeterli bir ülke haline gelmesinde büyük pay sahibiydi. Bugün ise Çin, petrolünün yüzde 30'unu ithal ediyor. Dünya Ticaret Örgütü'ne girilmesi ile, bu oran daha da artacak. Daking'de üretim, son dört yıl içinde yüzde 11.3 oranında düşürüldü. Tesislerde halen 90 bin işçi çalışıyor. 1999'dan bu yana atılan işçi sayısı ise 86 bin. Eylemlere katılan işçilerin büyük bölümünü, üç yıl önce işsiz kalan bu işçiler oluşturuyor.

İşsizlik yardımı da yok! Çin'de işsiz kalan işçiler, şirketlerin personel listesinde kalmaya devam ediyor ve böylelikle kira ve işsizlik yardımı alabiliyorlar. Bir süre sonra, işsizlik hali devam ederse, işçiler tamamen unutuluyor ve işsizlik istatistiklerinden dahi çıkarılıyorlar. Daking işçilerini öfkelendiren, devletin, onların adını personel listesinden silmeye çalışması. Yetkililer, bunun karşılığında işçilere "bir kereye mahsus, yüklü bir ödeme" vaat ettiler. Bu önerinin kabul edilmemesi halinde, işçiler listelerden çıkarılacak. Veya, devlet yardımı almaya devam etmek için, işsiz olmalarına rağmen sigorta primlerini ödemeye devam edecekler.

DTÖ üyeliğinin sonuçları Daking'in bağlı olduğu PetroChina tekeli, iki yıl önce New York ve Hong Kong borsalarına girdi. Bu "dışa açılma"nın gerektirdiği yükümlülükler nedeniyle de, bir süredir sürekli işçi atıyor. Amerikan BusinessWeek dergisi, bu şirketin "uluslararası şirketlerle rekabet eden modern bir kâr makinası" haline geldiğini yazmıştı. Yüzmilyonlarca işçiyi koyu bir baskı altında tutan Çin'in sözde "sosyalist" rejimi, Dünya Ticaret Örgütü üyeliğinin ardından, en az 20 milyon işçiyi daha atacak.