Sermayenin vergi cennetleri

Sermayenin vergi cennetleriBatan ABD'li enerji tekeli Enron'un, vergi kaçırması sayesinde son beş yılın dördünde hiç gelir vergisi ödemediği ortaya çıktı. Bir mali rapora göre Enron, "vergi kaçırma cenneti" olarak bilinen ülkelerde kurduğu 900'e yakın "şube"yi kullanarak, vergi ödemedi. Dahası, şirketin devletten 382 milyon dolar vergi iadesi almaya "hak kazandığı" görüldü.New York Times'ta yayınlanan habere göre Enron, vergi ödememek için ABD dışında tam 881 adet "şube" kurdu. Bunlardan 692'si Cayman Adaları'nda, 119'u Turk-Caicos Adaları'nda, 43'ü Mauritius Adası'nda, 8'i ise Bermuda'da. Şubelerden en az ikisinin, gerçekte olmayan mali işlemleri olmuş gösterdiği vurgulandı.

Kapitalizmin genel eğilimiMilyarlarca dolarlık cirosu olan Enron'un vergi ödememesi, aslında bir istisna değil. Bu durum, ABD'den başlayıp bütün ülkelere yayılan "şirketlere vergi yüklememe" politikasının bir sonucu. En son olarak Bush yönetimi, geçen yıl ortaya çıkan bütçe fazlasını, vergi indirimleri ve muafiyetler yoluyla tekellerin kasalarına aktarmıştı. Diğer sanayileşmiş ülkeler de bu yolu takip ederek, emek üzerindeki vergi yükünü artırırken, sermayenin vergi yükünü azaltıyor veya yok ediyorlar. Vergi Adaleti İçin Yurttaşlar adlı Amerikalı kuruluşun Ekim 2000'de yaptığı bir araştırmaya göre, büyük şirketlerin giderek artan bir bölümü, tek kuruş gelir vergisi ödemiyor. Buna göre, Fortune 500 sıralamasına giren şirketler arasında 24'ü, 1998'de hiç vergi ödemedi. Bu rakam, 1997'de 13, 1996'da ise 16'ydı.

Enron'un suçu 'ileri gitmek'Vergi uzmanları, Amerikan şirketlerinin, vergi ödememek için, mali işlemlerini söz konusu adalara kaçırmasının yaygın bir uygulama olduğunu belirtiyor. Devlet de, bu uygulamaya göz yumuyor. Ancak öyle görünüyor ki Enron, 881 paravan şirket ile biraz ileri gitti.Bu arada, diğer enerji ve petrol tekellerinden Chevron ve ExxonMobil, aynı adalarda, sırasıyla üç ve altı şubeleri bulunduğunu kabul ettiler.

Nasıl vergi kaçırıyorlar?Bu adalarda uygulanan vergi kaçırma yöntemleri şöyle tarif ediliyor: Şirket, önce kârlarını, Amerikan vergilerine tabi olmayan bir ortağına aktarıyor. Bu ortak, bir vergi cennetindeki bir banka olabiliyor. Ortak, aracılık ücretini aldıktan sonra, kârın geri kalanını, vergiye tabi olmayacak bir biçimde şirkete geri iletiyor. Amerikalı ve diğer ülkelerden tekeller, bu yöntemle her yıl milyarlarca dolar vergi kaçırıyorlar ve bu işlem, belli sınırların aşılmaması koşuluyla "yasal" kabul ediliyor. Uzmanlar, vergi cennetlerindeki bu kıyı (off-shore) bankalarının, kara para aklamakta da yoğun biçimde kullanıldığını hatırlatıyorlar. Böylece tekeller, yasadışı yollardan sağladıkları gelirleri de "temizleyerek", bir taşla iki kuş vurmuş oluyor.

Üste para bile aldılarAncak Enron'un vergi kaçırma yöntemleri, bu cennetler ile sınırlı değildi. Şirket, dağıttığı hisse senetlerini de vergiden düştü. Herhangi bir şirketin yöneticileri, şirkette çalışmanın karşılığında, maaş dışında şirketin hisselerinden pay alıyorlar. Bu durumda şirket, yöneticinin hisselerden elde ettiği kârı, gelir vergisinden düşme hakkına sahip. Hisselerin büyük bir hızla arttığı dönemlerde, bu yolla büyük miktarda vergi kaçırılabiliyor. Enron, bu yöntemi 1998-2000 arasında uygulamıştı. Şirketin belgelerine göre, sadece bu yöntemle, 112 milyon dolarlık vergi vermekten kaçınıldı ve ayrıca, devletten 278 milyon dolarlık vergi iadesi alındı.Amerikalı bir vergi uzmanı, Enron'un temel hedefinin "faaliyet yürütülen hiçbir ülkede tek kuruş vergi ödememek" olduğunu açıkça söyledi. Uzman, bu çabanın "tamamen yasal" olduğunu da vurguladı.Enron, 1999-2000 arasında, Beyaz Saray ve Washington nezdinde, vergilerin düşürülmesi için lobi faaliyeti yürütmüştü.