Hortuma denetim yok

Hortuma denetim yokSultan ÖzerDevletin kaynaklarını, sayıları 10'u geçmeyen, çoğu yandaş banka ve şirketlere aktaracak yasa ile bu kaynağı denetleme imkanı da ortadan kaldırıldı. Derviş'in verdiği önerge ile kamu bankaları yöneticilerine "dokunulmazlık zırhı" getirilirken, son dönemdeki raporlarıyla kayıt dışı harcamalara dikkat çeken Sayıştay da devre dışı bırakıldı. Hükümet getirdiği yasa ile kendi adamlarına kendi denetimini yaptıracak. "Mali Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması" adlı tasarı önceki gün gece yarısına kadar süren görüşmelerin ardından yasalaştı. Tasarının komisyondan geçen haliyle, 9 önerge sonunda yasalaştığı hali arasında büyük farklar oldu. İktidar ortaklarının günler süren tartışmaları, zirveleri sonunda üç partiyi de tatmin eden, üçünün de çıkarlarına uygun çözüm bulundu ve muhalefet partilerinin karşı çıkışlarına rağmen verilen önergelerle tasarı adeta yeni baştan düzenlendi. "Bankacılık tarihinin en büyük operasyonu" olarak nitelenen ve devletin özel bankalara kaynak aktarımını öngören tasarı, Başbakan Bülent Ecevit'in ABD gezisinde, Bush'a vereceği en büyük "hediye" olacak.Kamu kaynaklarının özel sektöre, özel bankalara aktarılmasının önünü açan yasanın birinci maddesi, özel bankalardan kredi alıp ödemeyen şirketlere kaynak aktarımını öngörüyor. Dönmeyen kredilerle ilgili olarak bankalara, "vadeleri uzatmak, krediyi yenilemek, ilave yeni kredi vermek, ana para ve/veya faiz indirmek, faizden vazgeçmek, kredileri kısmen veya tamamen iştirake çevirmek" gibi haklar verildi. Kamu kaynaklarının aktarıldığı bankalar ile özel şirketler arasında yapılacak çerçeve anlaşmaları ile kamu kaynakları kullandırılacak. "Vergi istisnaları ve teşvik belgeleri" başlıklı 3. madde ise banka ve şirketler arasında yapılacak işlemlerin vergi dışı bırakılmasını getiriyor. Böylece yapılacak işlemlerden doğan damga vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi ile benzeri vergi, resim, harç, fon yükümlülükleri ortadan kalkmış olacak.

Varlık yönetim şirketiPlan ve Bütçe Komisyonu'nda tartışmalar üzerine reddedilen Varlık Yönetim Şirketi, Derviş'in verdiği bir önerge ile yeniden getirildi. Yeni düzenleme ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, özel şirketlerin kuracağı Varlık Yönetim şirketlerine yüzde 20'sini aşmamak şartıyla sermaye aktarımında bulunacak.Yine yasa ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun, sermaye yeterlilik rasyosu 0 ile 5 arasında bulunan bankalara, bu oranın yüzde 5'e ulaşması için sermaye aktaracak. Sermaye desteğinden yararlanacak bankaların sektördeki aktiflerin asgari yüzde 1'ine sahip bulunması gerekiyor. Yeterlilik rasyosu yüzde 5 ile yüzde 9 arasındaki bankalara ise oranın yüzde 9 seviyesine yükseltilmesi için yedi yıl vadeli devlet tahvili verilecek.Grup şirketlere kaynak aktarımının garanti altına alındığı yasaya göre, bankalar devletin aktaracağı kaynağı, sanayi ve ticari işletmelerine kredi olarak kullandırırken, yüzde 40'a kadar kendi kuruluşlarını aktarabilecek. Yüzde 60'lık kısmın reel sektöre kredi olarak aktarılmasının da düzenlendiği yasada, bankaların bu yüzde 60'lık kısmı reel sektöre aktarmaması durumunda yaptırım öngörülmüyor.Verilen önerge ile Ziraat ve Halk banklarından, tarım kesimine, esnaf ve sanatkar ile küçük ve orta boy işletmelere en az 1.5 katrilyon liralık kredi aktarılması hükmü getirildi. Ancak yine bu kredinin de verilmemesi durumunda herhangi bir yaptırım yasada yer almıyor.

Sayıştay devre dışı Tasarının 7. maddesinde düzenlenen, "Özel kanunlarla kurulmuş kamu tüzel kişiliğin ve idari ve mali özerkliği haiz kurul, üst kurul ve bunlara bağlı kurumların yıllık hesaplarının denetimi Sayıştay tarafından yapılır" hükmü ise önerge ile kaldırıldı. Denetimde özerk olmadığı iddiasıyla Sayıştay'ı devre dışı bırakan hükümet, denetimin tamamen kendi denetiminde olan Başbakanlık müfettişi, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu denetçisi ve mali müfettişlerden oluşan bir komisyon tarafından yapılmasını sağlayan önergeyi kabul ettirdi.Yasanın 6. maddesi ile de Ziraat, Halk ve Emlak Bankası çalışanlarına birtakım dayatmalar getirildi. Özel hukuk hükümlerine göre çalışmayı kabul eden banka çalışanlarına sözleşme imzalattırılacak. Sözleşme imzalamayan çalışanların listesi Devlet Personel Başkanlığı'na bildirilecek. Bu bildirimin ardından 45 gün içinde söz konusu personel başka kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılacaklar. Bu şekilde aktarılan personelin aylık ve diğer özlük haklarının karşılığı olan tutarın bankalar ve Maliye Bakanlığı'nca müştereken tespit edileceğinin yer aldığı yasada, bu tespitte gözetilecek hususlar konusunda bir hüküm bulunmuyor. Aynı maddede yapılan başka bir düzenleme ile banka çalışanlarına zorla emeklilik dayatılıyor. Daha önce emeklilik haklarını kullanmayanlara, son kez bu yasa ile emeklilik hakkı getirildiği öne sürülerek, yasanın yürürlük tarihinden itibaren iki ay içinde emekli olmaları halinde ikramiyelerinin yüzde 20 fazlasıyla ödeneceği belirtiliyor.

---

Derviş'in yanıtsız bıraktığı sorular

Batan bankalar hakkında özel denetim kuruluşları olumlu rapor verdiler. Bu durumda devlet kaynaklarının özel sektöre aktarılmasıyla denetimi nasıl sağlayacaksınız?

Kaynakların, fazla kâr getiren Hazine kağıtlarına yönelmesini nasıl önleyeceksiniz?

Batan ve batması muhtemel gözüken bankalar özel sektöre ne miktarda, hangi vade ve faizle kredi verecek? Faizler yine eskisi gibi yükselirse nasıl bir müdahale söz konusu olacak?

Bankalar kendi grup şirketlerine faizsiz yüzde 25'i geçen oranda kredi vermiştir. Şimdiki kaynakları da bankalar kendi yandaş şirketlerine aktarırsa ne yapacaksınız?

Denetim elemanlarının raporları halkın anlayacağı dilde neden yayınlanmıyor?

IMF ve Dünya Bankası'ndan alınan kredilerin ne kadarı bankacılık sektörüne aktarıldı?

Milletvekilleri bile dokunulmazlığının kaldırılmasını isterken, kamu bankaları yöneticileri niçin dokunulmazlık zırhı istiyor?

Kamu bankaları ortak yönetim kurulu üyeliğine atananlar arasında daha önce hakkında soruşturma açılmış, ceza almış olanlar var mı? Varsa kimler atamıştır? Kamu bankaları yöneticilerinin özel şirketlerin yöneticileri olmalarını açıklayabilir misiniz?

Tasarı Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülürken, Kemal Derviş'e Mesut Yılmaz talimat vermiş midir? Turgut Yılmaz'ın sahibi olduğu Tekstilbank bu destekten pay alacak mıdır?

Tekstilbank, sermayesini son dönemde 80 trilyon liraya çıkarmıştır. Yüzde 1 sektör payı koşulu bunun için mi değiştiriliyor?

Şubat krizinden önce Merkez Bankası'ndan 5 milyar 932 milyon dolar kredi çekilmiş midir? Aralarında Tekstilbank var mıdır?

Tekstilbank 1 milyar 750 milyon dolar çekmiş midir?