'Sosyalizmin kültürü, daha büyük

'Sosyalizmin kültürü, daha büyük olanaklara sahip'Kültür, sanat, edebiyat dergisi Evrensel Kültür 10 yılını geride bıraktı ve bu ay yeni bir biçimle okurlarının karşısına çıkıyor. Derginin Genel Yayın Yönetmeni Aydın Çubukçu ile "dünyaya emek açısından bakan bir kültür sanat dergisi"nin geçen 10 yılını ve önündeki onyılları konuştuk.- Evrensel Kültür hangi ihtiyaçtan doğdu?1991 yılının yaz aylarında tasarlandı. 12 Eylül darbesinin üzerinden on yıl geçmişti ve o büyük baskı ortamının karanlığı, emek hareketinin etkisiyle yavaş yavaş dağılmaya başlamıştı. Ancak, gericiliğin etkileri özellikle aydınlar, sanatçılar üzerinde giderek daha kalıcı hale geliyor, derin bir çöküntü havası sürüyordu. SSCB'nin dağılması ve "sosyalizmin yıkılışı"nın da ilan edilmesiyle, geleceğe ilişkin tasarılar ve umutlar da büyük bir kırılmaya uğramıştı. Evrensel Kültür, böyle çelişkili bir ortamda, ilerleyen ve tarihi belirleyecek olan gücün yanında, onun kültür sanat alanında bildirisi olmak ve güçlenmesine katkıda bulunmak için çıktı.Eylül darbesinden sonra, düşünsel alanda emek yanlısı bir direnişi temsil eden nitelikli, etkili sanat, edebiyat dergileri yayınlanmıştı. Ne var ki, bu dergilerin deneyleri, kültürel alanda muhalefet ve mücadelenin politik bir eksene dayanmadığı, emek hareketinin politik mücadelesiyle birleşmediği sürece uzun soluklu olamayacağını da göstermişti. Diğer yandan, sanatın politikadan bağımsızlığı hakkındaki eski tezler de yeniden canlanmış, "partisiz devrimcilik" gibi çoktan eskimiş kavramlar yepyeni görüşlermiş gibi ortalıkta dolaşmaya başlamıştı. Evrensel Kültür'ün çıkış bildirgesinde özellikle bu noktaya vurgu yaptık. Sanat ve edebiyatı politikanın yerine yapılan bir etkinlik olarak görmeye de, sanat ve kültür alanını boş veren bir politika anlayışına da karşı duran bir dergi olacaktı Evrensel Kültür. - Evrensel Kültür 10. yaşını tamamladı. Bu on yılda neleri başardı, neler eksik kaldı?Evrensel Kültür'ün yayın ilkeleri ve programı, belki de sosyalizme kavuşacağımız o büyük güne kadar tamamlanamayacak kadar geniş bir alanı kucaklıyor. Sosyalizmin ve halkların devrimci kültürü, son derece zengin bir birikime sahip ve yalnızca bunun hatırlanması için yayın yapmak bile, değil on yılı, yüz yılı alabilir. Evrensel Kültür, belki ancak bu zenginliğin ne kadar büyük olduğuna dair küçük bir işaret verebilmiştir. Buna devam edeceğiz.Diğer yandan, günümüzdeki kültür ve sanat etkinliklerini izlemek, eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutmak da, Evrensel Kültür'ün işlevleri arasında oldu. Özellikle dosyalarımız aracılığıyla, güncel sorunlara açık bir sosyalist bakış açısıyla yaklaşma olanağı bulduk, eleştirel bir perspektifin oluşmasına katkıda bulunduk. Böylece, Evrensel Kültür hem bir mirasın taşıyıcısı, hem de güncelin etkili bir izleyicisi oldu. Ama bununla da kalmadı, pek çok yeni, genç yazarın ortaya çıkmasına önayak oldu. Anadolu'da bin bir zahmetle yayınlanan kültür sanat dergileriyle dayanışma içinde olduk. Onları tanıtmaya, seslerinin daha geniş bir biçimde duyurulmasına katkımız oldu. Birçok etkinlik düzenledik ve alışılmış dergicilik uygulamalarının ötesine geçmeyi, bir ölçüde de olsa başardık.Eksiklerimiz ise, biz Evrensel Kültür çalışanlarına, başarılarımızdan daha fazla görünüyor. Her şeyden önce, Evrensel Kültür burjuva kültür ve sanat dünyasına karşı cepheden bir eleştiri ve tartışma açmakta çok fazla etkili olamadı. Bunun bizden kaynaklanan ve bizim dışımızda olan nedenleri var. Önümüzdeki süreçte, daha çok tartışma, daha çok eleştiri, daha çok kavga planlıyoruz.- On yıl, Türkiye'de yayınlanan sosyalist bir kültür dergisi için uzun sayılacak bir zaman ve yeni bir on yıla yeniliklerle girdi. Evrensel Kültür, önümüzdeki yeni onyıllarda kendisine nasıl bir işlev yükleyecek?Evrensel Kültür'ün başlıca dayanağı, emeğin mücadelesidir. Dergimiz, örgütlü işçi ve emekçi kitlelerinin sahip çıktığı ölçüde ayaktadır ve ancak yoluna böyle devam edecektir. Elbette bu dergimize büyük sorumluluklar yüklemektedir. Her şeyden önce bu sahiplenmeye layık olmak, daha çok zenginliği daha güzel ve etkili biçimde sunabilmek gerekiyor. İçinde bulunduğumuz dönemin temel özellikleri, sosyalizm özleminin, Marksist dünya görüşünün hızla yayılması ve etkili olması için geniş olanaklar sunuyor. Dünya, işçilerin ve halkların yeni bir yükseliş dönemine doğru gidiyor. Buna karşılık, bütün dünyada ve ülkemizde, burjuvazi her bakımdan tam bir iflası yaşıyor. Özellikle kültür ve sanat alanında, düşünce üretme, yeni bir görüş sunma bakımından bitmiştir. Şimdi, gençliğin, aydınların, halkın uyanık kesimlerinin gözü kulağı sosyalizme açılmıştır. Sosyalizmin kültürü, insanlığın evrensel kültürü olmak için yeni ve geçen yüzyıllara oranla daha büyük olanaklara sahiptir. Evrensel Kültür, bizim bildiğimiz kadarıyla, bir politik hareketle iç içe olan dünyadaki tek sosyalizm kültürü dergisidir. Bu bakımdan bir örnek oluşturmak, belli bir ölçü koyabilmek gibi bir sorumluluğu da vardır. Bu yüzden, açık bir plan ve programa sahip olmak ve bunu titizlikle uygulamak zorundayız. Önümüzdeki sayılarımızda, BİLİM dergimizin de yardımıyla, çok kapsamlı bir yayın programını uygulamaya başlayacağız. Evrensel Kültür, sosyalist ve demokratik devrimci kültür mirasının dünyada ve Türkiye'de yüz yıllar boyunca birikmiş bütün değerlerini savunmaya devam edecek. Tarih boyunca, daha ileri bir dünya yaratma özlemiyle başkaldıran sınıflar tarafından yaratılan sanat ve edebiyatı tanıtmanın yanı sıra, egemen sınıflar tarafından yaratılmış olanları da inceleyecek ve eleştirel bir tarzda tanınmasını sağlamaya çalışacak.Bilimsel sosyalizm teorisinin, bir inceleme ve araştırma yöntemi olarak kullanılmasını olduğu kadar, yaratıcılığın yöntemi olarak da geliştirilmesini destekleyecek, buna ilişkin örneklere öncelik verecek. Maddeci düşüncenin tarih boyunca geçirdiği gelişmeleri ele alan, din ve metafizik karşıtı felsefe, sanat ve edebiyat ürünlerinin tarihsel örneklerini, bilimsel sosyalizmin gelişmesine, bilimin, sanatın ve felsefenin maddeci ve diyalektik yönde ilerlemesine katkıda bulunmuş bilim adamlarını, düşünürleri ve sanatçıları ve eserlerini tanıtacak. Bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da, gündelik hayat içinde kendisini örtük biçimde gösteren, gerici sınıfsal karakteri fazlaca fark edilmeyen "popüler kültür" unsurlarının başlıca özelliklerini ve etkilerini açığa çıkarmak için araştırmalar yapacak. Günümüz sanat ve edebiyatındaki gerici ve yoz eğilimlerle mücadele edecek. İşçi sınıfının ve emekçilerin, işçi sınıfı saflarında mücadele eden devrimcilerin, felsefe, bilim, sanat, edebiyat konularına ilgi duymasını, estetik beğeni düzeylerinin yükselmesini, yaratıcı yönlerinin açığa çıkmasını sağlayacak. İşçi ve emekçiler içinde sanat ve edebiyatla uğraşanları tanıtacak, sınıf içinde sanat ve edebiyata ilginin gelişmesi için çalışacak.Kısacası, "dünyaya emek açısından bakan bir kültür sanat dergisi" olmanın bütün gereklerini yerine getirmeye çalışacak.Bizim, her zamankinden daha çok eleştiriye, uyarıya ve katkıya ihtiyacımız var. Okuyucularımız, genellikle hatalarımızı anında ve yüzümüze karşı söylemeyi ihmal etmiyorlar. Ama bu yeni on yılda, özellikle ilk adımlarımızı atarken eleştirinin esirgenmemesini özellikle istiyoruz.