Farklı bir kutlama

Farklı bir kutlamaKoray KaraermişFıstıkçı ailesinin evindeyiz. Yeni yıl hazırlıklarındalar. Noel ağacı salonun baş köşesinde çoktan ışıklarını yakmış. Onlar Noel'i Protestan ve Katolikler gibi Aralığın 24'ünde değil, Ocağın altısında kutlayacak. Rus Ortodoks-Gregoryan kilisesiyle birlikte.Evin beyi Bay Kirkor Fıstıkçı. Saat işinde çalışıyor. Evin dışında "Kenan" adıyla bilinen Kirkor Bey aynı zamanda profesyonel bilardocu; "Beyoğlunda Lüksemburg salonu vardı, beş katlı. Türkiyenin en iyi bilardocuları oradaydı. Biz de 16-17 yaşındaydık, gider onları seyrederdik" diyor. Apartmanın sahanlığında göze çarpan gazeteyi soruyoruz; "Ermenice gazete Jamanak. Eskiden hep Ermeniceydi. Şimdi yarı Türkçe, yarı Ermenice. Bizim gibi cahiller için yazıyorlar. Pek öyle konuşmayız yani, alışmamışız".Eşi Anuş Hanım doğma büyüme Kurtuluşlu. Nişantaşı'ndaki bir saatçide tezgahtarlık yaparken aynı dükkanda çalışan Kirkor Beyle birbirlerini tanıyıp evleniyorlar. Anuş Hanım çocukluğunun geçtiği Kurtuluş'u hatırlıyor bir an. 60'lı yılların Tatavlası'nı; "Eskiden her evden müzik sesleri gelirdi. Rumca müzikler, sirtakiler. O zaman çocuktuk, özenirdik. Giderdik, dinlerdik, oyunlarını seyrederdik. Şaraplar falan içerlerdi. Sonra hepsi göç etti gitti..." kısa bir sessizlik. "Onlardan oyun arkadaşlarım vardı. Hepsi yurtdışına gitti. Bayağı üzülmüştüm tabii. Anadilimiz gibi Rumca bilirdik. Hala çat pat bir şeyler hatırlıyorum. Ama tabii aradan 35-40 yıl geçti."

Nar taneleri kadar Evde yeni yıl hazırlıkları sabahtan başlamış. Yılbaşı eş, dost, akrabanın bir araya gelmesi için bir vesile. Aynı sofrada yemek yenecek, eski hatıralar canlanacak. Aşure sofranın olmazsa olmazı. "Bizim adetimizdir o. Her sene yaparız. Aşurelik buğdayı ıslatır, kaynatırız. Ondan sonra üstünü kapatırız. Bir gece gelin yaparız onu. Ondan sonra pişiririz" Bugünlerde Kurtuluş'taki pek çok şarküterinin camında "Topik var" ilanına rastlamak mümkün. Patates, nohut, tahin ve baharat karışımından oluşan bir meze. Temiz bir bezin içinde kalıp verilerek yılbaşı sofrasındaki yerini alıyor. Yemek masası yeni yıla girildikten sonra kalkacak ve yerini tombala oynanan oyun masasına bırakacak. Saat tam on ikide herkes birbirine "Şnorhavur nor dari" (İyi yıllar) diyerek sarılacak. Işıkları kapatıp açacaklar. Eskiden havai fişek olmadığı için yeni yıla girerken, pencereden, kapıdan, komşular arasında teneke çalınırmış. Evlerini süsleyenler balonları patlatacak sigarayla. Hediyeler verilecek. Yeni yıla girerken nar patlatmak varmış bir de. Bildiğimiz nar, evin kapı ağzında yere atılınca saçılan bin bir nar tanesinin, yeni yıla bolluk bereket getireceğine inanılıyormuş. Dağılan nar taneleri ertesi sabaha kadar orada kalacak. Dükkan sahiplerinin de yeni yılın ilk sabahı kiliseye gittikten sonra, dükkanlarını açıp, kapısında narlarını patlatmaları adettenmiş.

Portatif Noel ağacı Noel ağacı yeni yıldan bir hafta önceden kurulmuş. "Aslında gerçek ağaç süslüyorlar ama biz kıyamadığımız için böyle yapay ağaçlar kullanıyoruz " (Hem de açılıp katlanan türdenmiş. Hey gidi teknoloji. Sen nelere kadirsin). Süslemede Anuş Hanım uzman. Noel'in yaklaşmasıyla birlikte tozlu kutusundan çıkan süsler, renkli parlak toplar, kurdelalar, yanıp sönen ışıklar, Anuş Hanımın hünerli ellerinde ağacın üstündeki yerlerini alıyorlar, her Noel olduğu gibi. Ağacın Noel'den sonra 40 gün durması adetmiş ama; "Biz o kadar tutmuyoruz, sıkılıyoruz" diyor Anuş Hanım. Parası olmadığı için ağaç süsleyemeyenler kokina (çingenelerin sattığı Noel gülü denilen süs bitkisi) üzerine pamuk koyarlarmış. Noel ağacı avuntusu.

Şnorhavur Surp ZnuntEvin iki oğlu var. Roy ve küçüğü Dario. Dario Karaköy'deki Getronayan Ermeni Lisesi öğrencisi. Okuldaki Noel faaliyetlerini anlatıyor. "Müdür o günle ilgili konuşma yapar. Herkesin Noel'ini kutlar. okul öğrencilerinden hazırlıklar yapılır. Sahnede şarkı söylerler, piyesler yapılır. O gün çekiliş yapılır. Birkaç gün önce herkes kart alır. Sonra okul bütün öğrencilere hediye dağıtır " (Onun payına süslü yılbaşı mumları düşmüş)Bu hediye verme geleneği Noel Baba'dan geliyor. "Çocuklar yılbaşında Noel Baba gelecek diye ağaçların altında hediye paketleri ararlar" diyor Anuş Hanım.- Bu yıl çocuklar için sürpriz hediye bırakacak mısınız?- Bizim çocuklar büyüdü.Noel sabahı ilk iş kiliseye gitmek. Eve dönüşte pastaneden alınan Noel çöreğiyle kahvaltı yapacaklar. Sonra akşam hazırlıkları. "Bazı aileler toplanıp Noel nerede kutlanıyorsa oraya eğlenceye giderler. Bazı aileler vardır toplanıp evde geçirirler". Noel'in yılbaşından daha sade kutlandığını öğreniyoruz. Ölüler de unutulmuyor. Merelosz; Noel'in ertesi demek. Ocağın yedisi sabahı yapılan mezar ziyaretine bu adı veriyorlar. İstanbul'da bir aile, yeni yılı ve Noel'i böyle karşılıyor; "Şnorhavur surp znunt"... Yani, iyi Noeller...