Cem'in ziyareti beklediği gibi geçmedi

Cem'in ziyareti beklediği gibi geçmediDışişleri Bakanı İsmail Cem'in gerçekleştirdiği Afganistan gezisi, beklenilenden sönük geçti. Cem, yeni Afgan hükümetinin başbakanı ve dışişleri bakanı ile görüşemezken, Ankara'ya yakınlığıyla bilinen Özbek savaş ağası Raşid Dostum da, Cem ile görüşmeyi Kâbil'de yapmayı reddetti. Bu arada, "müdahale bölgelerinin elçisi" Müfit Özdeş'in atandığı, Türkiye'nin Kâbil Büyükelçiliği de resmen açıldı. İsmail Cem ve beraberindeki heyet, dün sabah saatlerinde Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait C-130 tipi nakliye uçağıyla, Bagram Havaalanı'na indi. Dışişleri Bakanı Cem'i, Afganistan'ın geçici yönetiminin Dışişleri Bakanı Abdullah yurtdışında olduğu için, diğer yetkililer karşıladı. Karşılamanın ardından Kâbil'deki Türkiye Büyükelçiliği'ne geçen Cem, burada Afganistan Dışişleri Bakanı Vekili Muhammed Davut Penciri ile bir araya geldi. Görüşme sırasında ziyaretinin amacını "Ramazan bayramını kutlamak" olarak açıklayan İsmail Cem, hükümetinin "Afganistan'ın yeniden yapılandırılmasında" işbirliğine hazır olduğunu söyledi.

Büyükelçilik açıldıDışişleri Bakanı Cem, Taliban iktidara geldiğinden beri faaliyetine ara veren, Türkiye'nin Kâbil Büyükelçiliği'nin açılışında da bir konuşma yaptı. Cem, bu konuşmasında, haftalar süren bombardımanın ardından, adeta Amerika'nın öncülüğündeki Batı devletlerinin ve yerli savaş ağalarının işgali altında bulunan Afganistan'ın, 1920'lerde Türkiye Cumhuriyeti ile kurduğu ilişkileri anımsattı. Atatürk ile Amelullah Han arasındaki yakın dostluğa atıf yapan Cem, Almanya'nın Bonn kentinde BM eliyle ve emperyalist ülkelerin katılımıyla belirlenen yeni hükümetin "bağımsız" olduğunu iddia ederek, "Afgan halkı yıllarca sömürge devletlerin saldırılarına uğradı ama hep direndi ve her zaman kendi bağımsızlığı doğrusunda hareket etti" diye konuştu. Kâbil Büyükelçisi olarak atanan Büyükelçi Müfit Özdeş'ten "Afganistan'ın bu yeni döneminde büyük hizmet beklediklerini" söyleyen Cem, Büyükelçilik bünyesinde bir merkez kurulacağını ve Türkiye'den gelecek her alandaki uzman, bilim adamı, akademisyen ve bürokratların Afganistan'daki muhatabı olan kurumlara yardımcı olacağını kaydetti. Büyükelçi Özdeş de bu görevi kabul etmekten gurur ve mutluluk duyduğunu belirterek, "büyükelçilik kanalıyla bu ülkeye Türkiye'nin çok şey vereceğine inandığını" söyledi.

Rabbani kaygılarını ilettiİsmail Cem, Türkiye tarafından yaptırılan Atatürk Çocuk Hastanesi'ni ziyaretinin ardından, Afganistan'ın eski Devlet Başkanı Rabbani, geçici yönetimin Savunma Bakanı Muhammed Fehim ve İçişleri Bakanı Yunus Kanuni ile görüştü. Cem, Rabbani ile görüşmesi sırasında Türkiye'nin Afganistan'ın askeri yapılandırılmasına katkı sunabileceklerini belirtti. Polis eğitimi konusunda da, bir akademinin çekirdeğinin oluşturulmasına hazır olduklarını belirten Cem, Bilkent Üniversitesi ve İhsan Doğramacı'nın Atatürk Çocuk Hastanesi'ni geliştirme konusunda bazı çalışmaları bulunduğunu kaydetti. Bu arada, görüştüğü Afgan yetkililerin Cem'e, yabancı ülkelerin Afganistan'a yönelik kararları ve "içinde Türkiye'nin de yer alacağı binlerce askerden oluşacak barış gücü" konusundaki kaygılarını ilettikleri belirtildi. Daha önce de Rabbani "Bonn Konferansı kararlarının her şeyi belirleyemeyeceğini", Bakan Fehim ise, "barış gücünün 1000 askerden oluşmasının yeterli olacağını" söyleyerek, Batılı devletlerin Afganistan'a yönelik müdahalelerine "mesafeli" yaklaştıklarını belli etmişlerdi. Gerçekleştirdiği görüşmeler, Cem'in Büyükelçilik'te düzenlediği basın toplantısındaki sözlerine de yansıdı. "Afgan hükümetinin talebi dışında silahlı bir gücün Afganistan'da bulunmayacağını" savunan İsmail Cem, "uluslararası toplumun bu konuda baskı yapmayacağını" söyledi. Ancak Dışişleri Bakanı Cem, Türkiye'nin de uluslararası askeri güce katılarak "Afgan hükümetine sağladığı desteği bu çerçevede süreceğini" bildirmekten de geri durmadı. İsmail Cem, Türkiye'nin Afganistan'da üstleneceği görevlerin ve bu ülkeye kaç asker göndereceğinin yarın netlik kazanacağını belirtti. Afgan hükümetinin geleceğine ilişkin bir soru üzerine ise Cem, "kesin konuşmanın doğru olmayacağını" söyledikten sonra, "Afgan hükümetinde gördüğü kararlılığın kendisini iyimser düşünmeye yönelttiğini" belirtmekle yetindi. Türkiye'nin "öğüt vermek için değil, işbirliği yapmak için" Afganistan'da bulunduğunu ifade eden Cem, "Afganistan'a bir şey empoze etmek gibi bir niyetimiz yok. Dost milletler birbirlerine nasıl yaklaşıyorsa, biz de Afganistan'a öyle yaklaşıyoruz" dedi.

Gezi programı değiştiİsmail Cem'in gezi programı, planlandığı gibi gerçekleşmedi. Gelen haberlere göre, Ankara'ya yakınlığıyla bilinen Özbek savaş ağası Raşid Dostum, İsmail Cem'in Kâbil'de görüşme önerisini reddetti. Bu yüzden, gezi programı Cem'in Kâbil'den sonra, Dostum'un hakimiyetindeki Mezar-ı Şerif'e geçeceği şekilde değiştirildi. Raşid Dostum, Bonn Konferansı'nda belirlenen hükümeti tanımadığını ilan etmiş, ancak Ankara'nın uyarısı üzerine, "hükümete itirazları olduğunu ancak ona karşı silaha sarılmayacağını" belirtmişti. Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in, Bonn Konferansı'nda Afganistan'ın yeni başbakanı olmasına karar verilen, ABD destekli savaş ağası Hamid Karzai ile de görüşemedi. Görüşmenin gerçekleşememesinin sebebi olarak, Karzai'nin önceki gece aniden Roma'ya gitmesi gösterildi.