Dracula'ya kan bankası

Dracula'ya kan bankası Camel, Winston ve Mild Seven sigaralarını üreten, dünyanın en büyük tütün tekellerinden Japan Tobacco şirketi, sözde akciğer kanseri aşısının pazarlama hakları üzerinde biyoteknoloji şirketleriyle anlaşmaya vararak sigaranın yol açtığı hastalıklar sayesinde trilyonlar kazanmayı amaçlıyor. Piyasaya sürülecek bir akciğer kanseri aşısı, sigara tiryakilerinin kalp krizi ve anfizem gibi diğer tütün kaynaklı hastalıklar yüzünden ölmelerini durdurmayacak, ancak bir tütün şirketi tarafından sunulan böylesi bir ilaç, tiryakilerin, iyileşebilecekleri yönünde yanlış bir kanıya kapılıp sigara içmeye devam etmelerini ve bunun nihai sonucu olarak da şirketin kazanmasını sağlayacak.

Sağlık örgütleri endişeli Şirketin bu stratejisi, sağlık örgütleri tarafından kötü niyetli ve tehlikeli bulunarak kınandı. Bu durumun ortaya çıkmasını sağlayan İngiliz GeneWatch örgütünün başkan yardımcısı Helen Wallace, "Bir tütün şirketine akciğer kanseri aşısının özel haklarını vermek Dracula'yı bir kan bankasının başına getirmeye benziyor" diyerek durumu özetliyor. Doktor Wallace, merkezi Seattle'da bulunan Corixa adlı biyoteknoloji şirketinin, insan akciğeri kanser geni zincirinin patentini almaya çalıştığını belirterek tehlikenin boyutlarını anlatmaya çalışıyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) bulaşıcı olamayan hastalıklardan sorumlu yöneticisi Derek Yach ise konu hakkındaki görüşlerini şöyle dile getiriyor: "Akciğer kanserinin üstesinden, tütün endüstrisinin pençelerini uzak tutmaya çalışarak ve insanlara sigarayı bırakma veya daha iyisi hiç başlamama konusunda yardım ederek gelmeyi hedefliyoruz. Bir akciğer kanseri aşısının haklarını elinde bulunduracak son şirket, kârını bu hastalığa sebep olan ürünlerden kazanan şirket olmalı."

Masraftan kaçınmıyorlar Dünyanın en büyük üç tütün şirketinden biri olan Japan Tobacco, aşıyı geliştirme ve pazarlama konusunda öncelik lisansını elde edebilmek için Corixa'ya trilyonlar ödedi. Japan Tobacco 1998 yılında da yine bir biyoteknoloji şirketi olan Cell Genesys'le toplam 28.5 milyon sterlin karşılığında bir sözleşme imzalayıp araştırmaların pazarlama haklarını satın almıştı. Tütün tekeli bununla da kalmayarak, genetik olarak oluşturulan ve kan pıhtılaşmasını önleyerek kalp krizi ve felç riskini azaltmaya yarayacak bir protein geliştirmek amacıyla British Biotech adıyla bir İngiliz şirketi kurdu. Cell Genesys'dan Jennifer Williams, 1998 senesinde şirketlerinin finans durumunun pek iyi olmadığını, bu nedenle böyle bir anlaşmaya sıcak baktıklarını söyleyerek üstü kapalı biçimde durumdan memnuniyetsizliğini dile getirdi.

"Çözüm bu olamaz" Sağlık yetkilileri ve sigara karşıtı kampanya yürütenler ise sigara kaynaklı ölümleri engellemenin yolunun sigara reklamları konusunda titiz davranarak özellikle gençlerin özendirilmemesinden geçtiğini vurguluyorlar. Japan Tobacco ve Corixa yetkilileri kanser hastalarının ihtiyaçlarına cevap vermeye çalıştıkları savunmasını yapsalar da sağlık örgütleri ve çalışanları bunun, şirketlerin "nereden, nasıl geldiğine bakmaksızın daha çok kâr" hedefine giydirdikleri bir kılıf olduğunu düşünüyor. Sigara ve Sağlık Hareketi'nden Clive Bates "Karşımızda, hastalıkları ilk elden önleyecek önlemleri tıkayıp, kendi ürettiği ürünlerle insanları kandırıp, her iki taraftan da kârını arttırmayı amaçlayan bir şirket var. Bu çok aşağılık bir şey" diyerek öfkesini ifade ediyor. Akciğer kanserinin 50'yi aşkın yıldan beri sigara tiryakilerini tehdit eden bir hastalık olduğunu, etkili bir aşının sigaranın yol açtığı diğer rahatsızlıklara çözüm getirmeyeceğini belirten Bates, böylesi bir aşının yoksul ülkelerdeki hastalar için kullanılamayacak kadar pahalı olacağını da ekliyor.