IMF bütçe ile saldıracak

IMF bütçe ile saldıracak Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş'in Washington'da IMF yönetimi ile sürdürdüğü pazarlıklarla şekillenen bütçeye bu yıl ilk defa uygulanacak temel değişikliklerle birlikte "faiz dışı fazla" kavramı damgasını vuracak. IMF'nin ısrarla üzerinde durduğu bu kavram asılnda bütçenin işçi ve emekçilerin haklarına yönelik yeni bir saldırı dalgası olarak kullanılacağının da habercisi. Geçtiğimiz yıllarda hükümetin övünerek kullandığı bu "faiz dışı fazla" kavramı bütçenin borç ödemesi dışında bir amacının olmaması nedeni ile yeni hak gasplarını da gündeme getiriyor. Bütçeden yapılacak faiz ödemeleri belli olduğu için faiz dışı fazlaya ulaşabilmenin iki yolu kalıyor.

Bütçe pazarlığıBütçede gelir artırıcı ve harcama kısıcı önlemler almak. Böyle olunca ne kadar yüksek faiz dışı fazla hedefi konursa o kadar çok hakkın gasp edileceği kendiliğinden ortaya çıkıyor. Zaten Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş de Washington'da bunun pazarlığını yapıyor. IMF, 2002 bütçesindeki faiz dışı fazlanın yüzde 6.5 (yaklaşık 17 katrilyon lira) olmasını isterken, Derviş bu oranın yüzde 6.1 olması için temaslarda bulunuyor. Ancak Derviş'in dayanakları çok fazla değil, çünkü hükümetin geçtiğimiz mayıs ayında IMF'ye verdiği Niyet Mektubu'nda öngörülen rakam yüzde 6.5. Ancak ekonomideki kötü gidiş bir türlü durdurulamadığı için bütün ekonomik hedeflerden sapılmış durumda. Bu nedenle söz verilen "faiz dışı fazla" hedefinin tutturulabilmesi için bütçe hazırlanırken gelir artırıcı ve harcama kısıcı birtakım önlemlerin alınması gerekiyor. İşte bütçenin bir saldırı paketine dönüşmesi de bu noktada başlıyor.

Saldırı dalgasıGelir artırıcı önlemler ilk elde vergi gelirlerinin artırılması ile mümkün. Bu vergi oranlarının yükseltilmesi, yeni vergilerin konması gibi yollarla yapılıyor. Bu durumda, 2002 bütçesinde 55 katrilyon lira olarak planlanan vergi gelirlerini birkaç katrilyon lira artıracak yeni vergilerin gündeme gelmesi beklenebilir. Üstelik ekonomideki küçülmenin kamu gelirlerine etkisi asıl önümüzdeki yıl yaşanacak. Reel sektör ve finans kesiminden tahsil edilen kurumlar vergisinde, şirketlerin yılı zararla kapatması nedeniyle, büyük düşüşler yaşanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bütçe gelirlerini artırmanın bir diğer yolu ise kamu kuruluşlarının ürettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarının artırılması ile olur. Bu da zaten süreklileşen zamların önümüzdeki yıl daha da artarak sürmesi demek.

Yatırımlar duracakHükümetin IMF'nin istediği faiz dışı fazla hedefini tutturabilmesi için izleyeceği bir diğer yol ise bütçe harcamalarını azaltmak olacak. Harcamaları azaltmak için öncelikle yatırım harcamaları kaleminin ele alınması bekleniyor. Bu da yüzde 6.5 oranındaki bir faiz dışı fazlaya ulaşılması için bütçede harcamalarda daha büyük bir tasarrufa gidilmesi, hatta yaşamsal öneme sahip olanlar dışında yatırımlara hiç ödenek verilmemesini gündeme getiriyor. Zaten hükümet Başbakan Bülent Ecevit imzasıyla yayımladığı "2002 Yılı Bütçe Çağrısı"nda bunu açıkça belirtiyor. 130 katrilyon civarında olması beklenen 2002 Bütçesi'nde yatırımlara ayrılması düşünülen pay sadece 5 katrilyon.

Harcamalar kısılacakHarcamaları azaltmak için alınacak bir diğer önlemin ise personel harcamalarını kısmak, tarımsal destekleri azaltmak, sosyal güvenliğe pay ayırmamak şeklinde olması bekleniyor. Bunun ipuçları da daha şimdiden kendini göstermeye başladı. Devlet kurumlarına kadro tahsisi durma noktasına gelirken, memur, kamu işçisi ve emeklilerin maaş ve ücret artışlarının enflasyonun altında tutulması direktifi IMF Türkiye Masası Şefi Juha Kahkonen tarafından hükümete verildi bile. Tarımsal desteklerin kaldırılması ise zaten uygulanan bir politika va çiftçinin belini bükmüş durumda. Hükümet 2 katrilyonu aşan tarımsal desteklemeyi kaldrmayı hedeflerken ise 2002 bütçesinde faiz harcamasını 44 katrilyon lira olarak belirledi bile. Buna anapara ödemeleri de katılınca bütçenin tamamen borç ödemelerine ayırmış olduğu ortaya çıkıyor.