01 Ekim 2001 21:00
Kral ABD saldırısını bekliyor
Ayakta kalan tek süpergüç olarak ABD'nin dünyada oynayacağı çok önemli bir rol var. ABD'nin Afganistan'da özgürlüğü, bağımsızlığı ve demokrasiyi desteklemesini umuyorum.
Kral ABD saldırısını bekliyorRoma'nın dışındaki villasında oturan Afganistan'ın sürgündeki kralı Zahir Şah, Newsweek dergisinden Lally Weymouth'a verdiği özel röportajda doğduğu ülkeye dönmek niyetinde olduğunu söyledi. Bugün 86 yaşında olan ve 40 yıllık ikidarından sonra 1973'te koltuğundan olan Zahir Şah, kendisine "barışçı" diyor. Ancak bugünlerde Batı tarafından cilalanan ve kendisine koltuk vaat edilen eski kralın ABD'den beklentileri, savaş şakşakçılığından öte bir anlam taşımıyor. ABD yönetimi Taliban'ın iktidarda kalması seçeneğine daha büyük ağırlık veriyor olsa da karşılıklı bir oyun bu: Saldırgan eski kraldan, yani monarşinin temsilcisinden, kral da saldırgandan demokrasi bekliyor. Elbette sadece kağıt üzerinde. Röportajn bazı önemli bölümleri şöyle: Weymouth: Afganistan'daki mevcut durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?Zahir Şah: Çok trajik. Geçen her saat, halkımızın çektiği acıyı hissediyoruz. Tanrıdan en büyük duam, sefalet içindeki ülkemizi kurtarması ve onu barış yoluna sokması. Sizin oynamayı planladığınız rol nedir? Kendim için tek bir rol görüyorum. Bu bir pozisyon arama sorunu değil. Kendimi bir barışçı olarak görüyorum. Ülkenize dönmeyi tasarlıyor musunuz? Planım, mümkün olduğu kadar kısa süre içinde Afganistan'da bir acil loya jirga (ulusal meclis) toplamak. İki yıllık bir geçiş dönemi hükümetinin ardından gelenesel bir loya jirga olacak. Washington'da bazı kesimler, Usame Bin Ladin'in teslim edilmesi halinde Taliban'ın iktidarda kalabileceğini söylüyor. Diğerleri ise Taliban'ın gitmesi gerektiği görüşünde. Taliban, tüm Afganlar için endişe uyandıran bir sorun. Taliban var, Taliban var. Taliban'ın içinde Afgan olmayanlar var. Arapları ve Pakistanlı militanları mı kastediyorsunuz?Arap da olsalar, Pakistanlı da olsalar, Kuzey Afrika'dan da gelseler, biz onları yabancı Taliban olarak kabul ediyoruz. Afganistan'da onlara yer yok. Bu yabancılar Afganistan'a ne zaman gelmeye başladı?Aslen on yıl önce.Sovyetlerin yenilmesinden sonra mı?Evet. Taliban'ı Pakistan gizli servisinin yarattığı söyleniyor. Bu doğru mu?Şüphesiz.Taliban gitmeli mi? Kimin iktidarda kalıp kimin gideceğine karar verecek olan Afganistan halkıdır. Ülkenin liderini onlar seçecek. Gelecekte, Paştunları, Tacikleri ve diğer Afganları kapsayacak geniş tabanlı bir koalisyon kurabilir misiniz?En temel prensiplerimizden biri herkesi kapsamak; gerçekten halkı temsil edecek bir hükümetin kurulmasına tüm etnik gruplar birlikte katılmalı. İktidarım süresince kuzeydeki ve güneydeki insanlanın kaynaştığına emin olmak için çok çaba harcadım. Taliban ve Bin Ladin'in yakın bağlantı içinde olduğu söyleniyor. Bin Ladin baş belasının teki.Ladin ve Molla Ömer, bu suçta ortak mı?Ömer, Afganistan'ın dini yönetimle yönetilmesi gerektiğine inanan genç bir molla ve İslamın ilk günlerindeki gibi bir düzenin bugün uygulanabileceğini düşünüyor. ABD'de Taliban desteği olmadan Bin Ladin'in Afganistan'da kalamayacağına inanılıyor. Sizce de böyle değil mi?Evet, ben de bunun doğru olduğuna inanıyorum.Bin Ladin hakkında ne biliyorsunuz? Osama bin Ladin'in her zaman tehlikeli biri olduğunu ve tehlikeli olmaya devam ettiğini. Onun Afganistan'daki varlığı benim için endişe kaynağı. Dünya Ticaret Merkezi'nin yıkılmasına tepkiniz ne oldu? İki kulenin yıkıldığını gördüğümde birileri bana vurmuş gibi hissettim. Görüntü günlerce aklımda kaldı, zihnimden atamadım. Böylesine alçak bir eylem midemizi bulandırdı. Afganistan'ın küçük bir kısmını ellerinde tutan ve Taliban ile savaşan Kuzey İttifakı'nın liderleri ile görüşüyorsunuz. Askeri bir zafer kazanabilirler mi?Bu küçük ittifaklarla ülke çapında bir zafer kazanmak zor. Güçlü ve kararlı bir hareket için, tüm örgütlü güçleri kapsayacak geniş tabanlı bir ittifak sağlanmalıÜlkenize dönmek için özel planlarınız nelerdir?Afganistan'a dönmek için acele ediyorum. Ülkeme dönmeyi nasıl istemem? Yıllar önce yaptığım üç aşamalı plan, Afganistan'da özgürlük ve demokrasinin hakim olduğu koşulların yaratılması ve sürgündekilerin dönebilmesi için hazırlanmıştı. Aklınızda özel bir takvim var mı?Afganistan'a ne zaman döneceğim hakkında tam bir tarih veremem. 86 yaşındayım ve ülkeme dönmek zorundayım. ABD'den nasıl bir yardım bekliyorsunuz? Ayakta kalan tek süpergüç olarak ABD'nin dünyada oynayacağı çok önemli bir rol var. ABD'nin Afganistan'da özgürlüğü, bağımsızlığı ve demokrasiyi desteklemesini umuyorum. Kimileri, ABD'nin Sovyetler Birliği'nin yenmesinde kendisine yardımcı olan Afganistan'ı daha sonra başarısız bir devlet olarak terk edip gittiğini söylüyor. Sizin de görüşünüz bu yönde mi? Neredeyse tüm Afganlar bunu düşünüyor. Sovyetler Birliği tehlikesi geçtikten sonra, Afganistan sadece Amerika değil, tüm dünya tarafından terk edildi.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
