22 Ağustos 2001 21:00

Filistinlinin 'denetim noktası' çilesi

Burası, Dr. Dima Amin'in günün en zulümlü kısmının geçtiği yer, bir Filistin mülteci kampına giden yolun üzerindeki kesinti.

Paylaş
Filistinlinin 'denetim noktası' çilesiClyde HabermanBurası, Dr. Dima Amin'in günün en zulümlü kısmının geçtiği yer, bir Filistin mülteci kampına giden yolun üzerindeki kesinti. Burada, Kudüs'e o gün ulaşamayacağına ya da sadece korkunç uzun bir çabadan sonra ulaşabileceğine karar veriliyor. "Hiçbir zaman bilemezsiniz" diyor Dr. Amin. "Bazen kolay oluyor, bazen de..." Cümlesini bitirmiyor. Bitirmesi de gerekmiyor. Gözlerinin bir ifadesi anlatıyor. "İnsanın canını çok sıkıyor" diyor, "her bir gün."

Kolay!Onun ve Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni aslında iki ayrı kantona bölen İsrail askerlerinin barikatını geçememeleri halinde kendi kentlerinde sıkışıp kalacak olan onbinlerce Filistinli için "kolay" kelimesi görece bir kavram. Kudüs'ün hemen güneyindeki gürültülü, terletici, çöplük içindeki Kalandiya barikatını geçen birçok kişi Dr. Amin'nin "kolay" anlayışının aslında "zor" anlamına geldiğini biliyor. Eğer 11 aydır Filistinlileri ve İsraillileri yok eden çatışmaları tarif edecek bir fiziksel biçim varsa o da tüm coğrafyaya serpilmiş İsrail denetim noktalarıdır. İki taraf her gün bu beton bariyerlerde karşı karşıya geliyor. Bazen bu karşılaşma bir patlama şeklinde yaşanıyor. Daha çok, karşılıklı bir çekinme ve anlık öfke patlamaları. İsrail için barikatlar, bir güvenlik önlemi. İsrail, barikatlar olmasa intihar eylemcilerinin ve diğer saldırganların İsrail kentlerine rahat rahat gireceklerini söylüyor. Haklı olduklarını göstermek için de bugün İsrail Batı Şeria sınırındaki kontrollerde durdurulan bir kamyon gibi örnekleri gösteriyorlar. Yetkililer, yapı malzemelerinin altında silah ve cephane saklı olduğunu söylüyorlar. Yine de denetim noktaları Filistinlilerin çoğu için her gün yaşanan zorlukların ve küçük düşürülmenin ifadesi. Sonuçta içlerinden çok azı "terörrist." Denetim noktaları, onların işlerine ulaşmalarını, ya da diğer kentteki vaya sadece birkaç kilometre ötedeki akrabalarını görmelerini zorlaştırıyor, bazen imkânsız kılıyor. Çok sayıda silahlı barikat var. Filistin yönetimine göre, Batı Şeria'da 97, Gazze Şeridi'nde 32 tane. Bu nedenle Batı Şeria'daki Ramallah'tan 40 kilometre kuzeydeki Nablus'a otomobille gitmek 5 saat sürebiliyor. Birçok insan artık denemekten bile vazgeçmiş.

Birkaç kilometreTıpkı İsrailliler gibi, Filistinlilerin de kendilerini haklı gösterecek şeyleri var. Bugün Beytüllahim ile Kudüs arasındaki barikatta askerler tarafından yüzünden taşla vurulan adama dair haber gibi. Ya da cuma günü Nablus'ta öldürülen üç çocuklu adam gibi. Bugün belki de ordu düzenlemelerini ihlal ettikleri için soruşturmaya alınmış olan İsrail askerleri, onu bir denetim noktasının çevresindeki patikadan gittiği için vurdular. Bu aslında askerlerin umursamadıkları yaygın bir durum. Manşetleri oluşturan olaylar bunlar. Ancak günlük gerçeklik Filistinliler için manşetler kadar dramatik olmasa da daha ciddiyetsiz değil çünkü aşağılandıklarını ve kolektif olarak cezalandırıldıklarını hissediyorlar. Filistin Kalkınma ve Yeniden Yapılandırma Ekonomik Konseyi Başkanı Muhhammed Şitayi, "Köylerine doğrudan gidemeyen ve birkaç kilometre yürümek zorunda kalan yaşlı adamlardan söz ediyoruz" diyor; "denetim noktalarında doğum yapan kadınlardan. Herkes bu durumdan etkileniyor. İşçiler, tüccarlar, İsrail ile ticaret yapanlar."Her yerde olduğu gibi, en çok yoksullar zarar görüyor. Ancak, sinir bozucu uygulamadan hiç kimse kaçamıyor. Kudüs'teki Al Makassed Hastanesi'nde doğum uzmanlığı yapan 29 yaşındaki Doktor Amin gibi orta sınıftan Filistinliler gibi. Ramallah'ın dış mahallelerinden birinde yaşıyor. Hastane 18 kilometre uzakta. Yolculuğunun yarım saat sürmesi gerekir, eskiden yarımm saat sürermiş. Bugünlerde, iki buçuk üç saat normal. Dr. Amin, pazar sabahı için kolay diyor. Sabah 6.30'da evden ayrıldı ve 8.00'de Al Makassed'de olarak sabah vizitesine yetişti. Bugünkü standartlarına göre kötü sayılmaz. Yine de dört vasıta değiştirerek üç denetim noktasından geçmesi gerekiyor. Eğer Filisin yönetiminin denetimindeki Ramallah'ın girişindeki denetimsiz Filistin bariyerlerini de sayarsanız, dört kontrol noktası. Bir nöbet gecesinden sonra dönüş yolculuğu da neredeyse bu kadar uzun sürüyor. Pazar günü, önce taksiyle Ramallah'ın merkezine gitti. Burada iki İsrail şikeli vererek (yaklaşık 750 bin TL), Kalandiya barikatına düzenli sefer yapan dolmuşa bindi. Kalandiya'yı geçtiniz, geçtiniz.Barikat, terk edilmiş bir İsrail havaalanının yanında. Arabalar burada uzun kuyruklar oluşturuyor. Adamlar ve çocuklar, burada otomobillerin arasında soğuk içecekler, dondurma, çorap, saat gibi şeyler satıyor. Taksi şoförleri, nereye gittiklerini bağırıyor. Her yerde, eller araba kornalarına yapışmış gibi görünüyor.

Ağır ağırİsrail askerleri uzun sıradaki ilk arabaya gelmesi için işaret ediyor. Sürücüyü kontrol ediyorlar. Bagajı açmasını söylüyorlar. Bu prosedür bazen iki dakika sürüyor, bazen de 10 dakikayı buluyor. Askerler genellikle iki araç arasında dört beş dakika ara vererek sohbet ediyorlar, şakalaşıyorlar. Daha sonra ikinci aracın gelmesi için işaret veriyorlar. Kuyruk giderek büyüyor. Binlerce Filistinli, İsrail bariyerlerinin yanından geçen pis patikadan yürüyor. Dr. Amin, bu yolu otomobile geçmektense yürümenin daha kolay olduğunu söylüyor. Amin'in aracında Filistin Özerk Yönetimi'nin verdiği yeşil beyaz plakalardan var. Askerler bu plakaların geçmesine kesinlikle izin vermez. Ancak sarı İsrail plakası almayı başarsa dahi ne değişir ki? O zaman da diğerleri gibi üç saat sırada beklemesi gerekir. Bu yüzden yürüyor. Bir el çantası taşıyor, ancak askerlerin hiçbiri çantaya bakmaya tenezzül etmiyor. Etrafındaki insanlar da çantalar, el çantaları taşıyor. Askerler, birkaç genç adamı durdurdu ve çantalarını açmalarını istedi. Ancak Filistinlilerin çoğu burayı sorun yaşamadan atlattı. Dr. Amin için bu durum İsrail'in güvenlik iddiaları ile ilgili bir soru uyandırıyor. "İnsanların nasıl yürüyüp geçtiğini görüyorsunuz, bu nasıl güvenlik için olabilir?" diyor bariyerleri geçerken; "Bir patlama gerçekleştirmek isteyen zaten gidip yapıyor. Denetim noktasında bekleyip izin istemiyor. Bu sadece insanlara baskı uygulayıp, onların gururunu kırmak için." Kalandiya'daki yaya trafiği bugün hızlı. Geçtiğikten sonra, Dr. Amin çabucak kendisini götürecek bir başka minibüs buldu. Doğu Kudüs'ün kalbine gitmek için iki şikel daha. Ancak bu minibüs de bir başka İsrail denetim noktasında, Kudüs'ün kuzey eteğindeki A-Ram'da durmak zorunda. Araç kuyrukları burada da insanı çıldırtan uzunluklarda olabilir. Bugün Dr. Amin gerçekten şanslı, minibüsü sadece 10 dakikada geçebildi. Sonunda Doğu Kudüs'e ulaştı. Fakat, Fransız Tepesi denen İsrail bölgesinin hemen yakınında gayrı resmi bir denetim noktası daha var. Ancak buradaki askerler pek kimseyi durdurmuyor. Dr. Amin, Doğu Kudüs otobüs istasyonunun yanında minibüsten indi ve bir kez daha iki şikel vererek Al Makassed Hastanesi'ne gideceği minibüse bindi. "Hastaneye geldiğimde ilk yaptığım iş ayaklarımı yıkamak oluyor" diyor. "Kaldinya yolu çok pis. İskarpin giydiğimde her zaman yanımda boya taşıyorum."

Gece viziteleriVizitelerden önce, hastanenin kafeteryasına kahve içecek kadar vakit vardı. Amin'in bazı arkadaşları da orada. Yine Ramallah'tan gelen Dr. Raed al-Jallad Nablus'ta sahip olduğu kliniği nasıl bıraktığını anlattı; "Oraya haftada üç gün gidiyordum. Şimdi ise ayda üç kez. Sadece gidiş, dört beş saat sürüyor. Buna değmez." Bir başka doktor, Nihad Abu Assab, barikatların bazı tıbbi kararlarını da değiştirdiğini söylüyor. "Hastalarıma gece gelemeyebileceğimi söylüyorum. Yollar güvenli değil." Doktorların hiçbiri, Batı Şeria'da yaşayan İsraillilerin iyi döşenmiş, lüks sayılabilecek yolları kullanarak Filistin kentlerine gittiklerini vurgulama gereği duymuyor. Bu yollarla, Ramallah'tan Kudüs'e gelmek 15 dakika sürüyor.
ÖNCEKİ HABER

Masada başka, sokakta başka

SONRAKİ HABER

Sadece ismi özerk

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...