08 Ağustos 2001 21:00

Anadolu çöküyor

TOBB'un kriz raporu büyük bir çöküşün işareti. Özellikle Anadolu kentlerinde kurulu bulunan küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin çoğunun kapısına kilit vuruldu.

Paylaş

Anadolu çöküyorEkonomik kriz özellikle küçük işletmeleri yerle bir etti. On binlerce insanın işten atılırken ücretlerde büyük bir erozyon yaşanıyor. Sadece Adana'da 20 bin, Elazığ'da 30 bin kişinin işsiz kalması bile çöküntünün boyutları hakkında fikir veriyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından hazırlanan rapor da Anadolu'da tam bir yıkımın yaşandığını gözler önüne seriyor.TOBB'un kriz raporu büyük bir çöküşün işareti. Finansal kesimde yaşanan sarsıntıların ardından reel sektörün gerçeklerinin bir bir ortaya çıkmasaya başlaması, kirizin özellikle Anadolu kentlerinde yarattığı ekonomik ve sosyal tahribatın boyutlmarını ortaya koydu. Daha çok küçük ve orta ölçekli işletmelerin yoğunlaştığı bölgelerde işyerlerinin çoğu iflas ederken, kalanlar da ya kapasite düşürerek, işten atarak ya da ücretleri ve maliyetleri kısarak ayakta kalabiliyor. Devalüsyon ve enflasyon baskısıyla ücretlerin düşmesi, girdi maliyetlerinin fiyatlarının da neredeyse yüzde 100 artması iç talebi büyük bir hızla düşürüyor. Bu da üretimi derinden etkiliyor. Üretimde yaşanan azalma, kullanılan üretim faktörlerinin azaltılması anlamına da geliyor. Böylece ithalat yapan firmalar da kriz kıskacında bir bir iflas bayrağını çekiyor.

İşsiz sayısı belirsizÜretimini, vardiya sayısını azaltan, ya da üretime ara veren ve üretimden tamamen çekilen çok sayıda firma, doğal olarak, istihdamını da azaltıyor. İşini kaybedenlerle ilgili bir toplam sayıya ulaşmak mümkün görünmemekle birlikte her bölgeden ve hemen her sektörden bu konuda bilgi geliyor. Ekonomik büyümenin negatife dönmesi, hızlı üretim düşüşü en zararlı etkiyi burada ortaya çıkartıyor. Birikerek büyüyen sosyal sorunlar bir kenara bırakılsa bile, işsizleşme gelir kaybı anlamına geliyor ve bu durum talep azalmasını, durgunluğu kendi kendini besleyerek hızla büyütüyor. Diğer yandan firmalar bir yandan işçi atarken diğer yandan da yeni işçi alımlarında kayıtsız istihdama yöneliyor. Bu arada özellikle büyük kentlerde, çok sayıda ve genellikle çeşitli hizmet sektörlerinde, düşük ücretle kaçak yabancı işçi istihdamında patlama yaşanıyor. Kayıt dışı üretimin yaygınlaşması, başta kamu gelirlerindeki kayıp olmak üzere, çeşitli sosyal olumsuzlukların kaynağını da oluşturuyor.

Kiralık dükkânlarKriz başta ticaret ve taşıma olmak üzere hizmet sektörlerinde de bütün şiddatiyle hissediliyor. Durgunluk ve düşük talep, satışların hızla düşmesi, fiyat artışları, vadeli, kredili toptan satışların hemen hemen ortadan kalkması, perakendeci sektörü, özellikle küçük tüccarı vurdu. Bu kesimde işi terk olgusu, kapanan işyeri sayısı oldukça yüksek boyutlara çıktı. Çarşılarda kiralık dükkân sayıları hızla artarken, kiralar da düşüyor. Öte yandan bankaların kriz fırsatçılığı da işletmelerin iflasında büyük rol oynuyor. Öz sermayesinden başka kaynağı olmayan üretici ancak ve çok kısa vadeli işletme sermayesi ihtiyaçları için bankacılık sistemine müracaat ediyor. Oysa, bugün bankalardan teminat mektubu almak bile mümkün değil. İşyeri sahibi teminat mektupları için yüzde 4 komisyon isteyen bir bankacılık sektörü ile karşı karşıya.

ÖNCEKİ HABER

Medya çete peşinde koşarken

SONRAKİ HABER

Satan çok alan yok