Ticarete küresel standart

Ticarete küresel standartSemra Çaralan"Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu" Yeni Dünya Düzeni'ne entegrasyonu sağlamak üzere, tekellerin "esnek çalışma modeli" stratejisine uygun bir anlayışla yasalaştırıldı.Ardından Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 4694 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ile 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun'u onayladı. 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun'la birlikte tüm üretim sektörleri, "Türk Akreditasyon Konseyi"nin özel çabalarıyla uluslararası ticaretin dev dalgalarına açıldı.Dünyaya entegrasyon projeleri, bu yasaların hukuki hükmüne dayalı olarak önünde hiçbir engel tanımadan artık kolayca yürürlüğe girebilir ve sonuçlandırılabilir hale geldi.Bu yasaların bugünkü ticaretin genel işleyişine koyduğu kota veya şartların nasıl geliştiğini, teknoloji geliştirme bölgelerine neden ihtiyaç duyulduğu veya teknoparklarla sanayi-üniversite işbirliği sağlama ihtiyacının nereden kaynaklandığına ilişkin gelişmeleri açıklama amacıyla kısaca ticaretin koşulları üstünde durmakta yarar var.

Ürünün tanınmasıTicarette esas olan, bir mal veya hizmetin tanınması, tanıtılması ve fiyatlandırılması olarak akredite edilmesini sağlayan kurallardır. Sadece uluslararası değil, iç pazarlarda da tanımlanmamış haliyle alıcı bulamayacak şartlarda üretilir hale getirilen bir üretim modeli, eskiden de vardı, ama şimdi sadece dünya konjonktürüne uygun olarak geliştiriliyor. Bu tanımlamanın (ürün tanımlama) bugünkü araçlarından en önemlisi, teknoloji olarak bahsedilen bilgisayarlarla, disketlere kaydedilmiş ve en alt birimlerden tekellere kadar uzanan üretim işleyişinin kontrolünün sağlanabilir, üretim teknolojisi olarak dayatılan üretimin işleyiş standardının tekellerden her ülkenin en alt işletme birimlerine kadar dikte ettirilmesinin koşulu yaratılmış oluyor.Tanımlama, mal veya hizmet üretiminde, uluslararası kalite standartlarında üretimin de koşulunu sağlayacak. Yani "kalite" ve "güvence" sistemiyle tanımlanmamış ürün, ne iç pazarda, ne de dış pazarda yer alamayacak duruma getiriliyor. Hatta, "kalite" ve "güvence", bir işletmede kısımlar arasında bile ara ürünlerin, tanımlanmamışsa, yani belli standartlarda kalibrasyonu yapılmamışsa, bir sonraki kısıma geçemeyecek bir işleyişle yürütülmesini getiriyor. Buna da teknik düzenleme deniyor.Tarihe kısaca bir göz atarsak, ticaret, bir ürünün bir başka ürünle topluluklar arasında el değiştirmesiyle başlayan, yakın topluluklar arasından öte uzak topluluklar arasında da mübadele veya satışıyla gelişen bir süreç izler. Mal mübadelesi veya giderek ticaret, değişimi sağlanan mallar arasında (Bu para da olabilir, toprak veya hisse senedi, hatta bir taviz) kullanım değerine uygun miktarlarla yapılagelir. Ürünün kalitesi ise, mübadeleyi yapan kişilerin göz ve elle yaptıkları o andaki bir kalite kontrolüyle sağlanırdı. Kısaca, ürünün pazara çıkmasıyla birlikte kalite kontrolü de başlar. Bu kontrol, çeşitli araçlarla sürse de sonuçta karşılıklı topluluklar ve devletler arası veya bir devlete ait iç pazarda iç hukukla düzenlenen tarifelere göre yapılır. Aynı zamanda üretim de, bu tarifelere uygunluk durumunda bir anlam kazanır. Ticari değeri olmayan bir üretim değersizdir. Uluslararası ticarette, ulusal sınırlarda kurulan gümrüklerde, ticareti yapılacak ürünlerin kalite ve taşınma koşullarını belirlemek üzere hazırlanan gümrük tarifelerine uygunluk koşulları aranır. Bu koşullara uygun mal veya hizmete akredite yani geçiş serbestisi tanınır.

Genişletilmiş standartlar Akreditasyon, ticari olarak tanınma anlamına gelir. Bu tanınma, tanımlama olarak bir malın sadece kalitesine ve mübadele biçimine ait kriterleri içerirken, bugünkü anlamıyla bu kriterlere bir de, üretim biçimi ve üretimdeki ilişkilerin tümünü de içeren, genişletilmiş standartlar içerir hale getirilmektedir. Bu tarifeler, siyasi anlamda GATT ve WTO gibi tekeller arası işbirliği sonucu oluşan kuruluşların ortaklaştığı tarifeler olarak dünyanın neresinde olursa olsun üretimin şekli ve üretim teknolojisinin modeli ile ilgili standartları da belirleyerek her devlete dayatılır hale gelmesi 50 yıldır sürüyor. Bu anlamda, ticaretin şekli, ulusal veya uluslararası antlaşmaların ve yasaların içeriğini de belirler hale gelirken, NATO'nun kurulmasıyla birlikte, (askeri hizmet ve silah üretimine yönelik tarifelerin başlangıcı) farklı bir anlam kazanmaya başladı. Bu nedenle ticaret, uluslararası anlamıyla başlangıcından 1945'lere kadar olan biçiminden ondan sonraki biçimi arasında temelde farklılık göstermeye başladı. Bu farkın içeriği, özetle, 1945'e kadar mal ve hizmette kalite standardının belirlenmesi olarak şekillenen akreditasyonun, NATO'nun ve GATT'ın kurulmasıyla birlikte "kalite artı güvence" olmak üzere iki yönlü standardizasyona girmeye başlar.

Neyin güvencesi?Kalite ve güvence sistemi, sadece kalite üzerinde oynanan bir aldatmaca olarak sunulur. Güvence ise neyin güvencesi olduğu tam açıklanmayan, risk faktörlerinde ortaya çıkabilecek olasılıkları sadece ürünün taşınması ile sınırlı kalan bir anlamda tutmaya özen gösterilir. Oysa, güvence, asıl olarak olası bir sisteme muhalefet veya komünizme karşı güvence olarak ortaya çıkmıştır. İşletmelerde yeni açılan kalite güvence sorumluluğu departmanları, sadece kaliteli mal üreten değil, bu üretimde sisteme kapitalizme karşı gelişebilecek bir muhalefet olursa buna karşı alınacak önlemlerin güvencesinden sorumluluk taşımaktadır. Kalite ve güvence sistemiyle ilgili akreditasyon kurumlarından ilkinin NATO bünyesinde oluşturulması, üretimin komünizm riskini bertaraf etme amaçlı olarak standartlaştırılmasıyla mümkün olacağı varsayımıdır. NATO'ya bağlı tüm ülkelerde silah ve araç gereç üretimi, NATO kurulduğundan bu yana Türkiye'de de bu standartta üretilmektedir.