GAP, amaçları doğrultusunda işletilsin

GAP, amaçları doğrultusunda işletilsinNur KarabacakGAP'ta yıllarca tarımsal yatırımlara önem vermeyen, bölgeye bilginin girmesine izin vermeyenlerin "Topraklar çoraklaştı, üretim durdurulsun" söylemlerine bölgede görev almış bir bilim insanından yanıt geldi. Prof. Dr. Cemal Taluğ, GAP'a yıllarca bilerek ve isteyerek bilginin sokulmadığını, çoraklaşmanın bu bilgi eksikliğinden kaynaklandığını vurgulayarak, bölgeye sokulmak istenen yerli ve yabancı sermayenin oluşan sorunların çözümüne ve oradaki sosyal dönüşüme hiçbir katkısı olmayacağına dikkat çekti.

Hedeflerin uzağındaDünyada, GAP gibi bir projenin bundan sonra yapılmasının mümkün olmadığını ifade eden Taluğ, "GAP'ın bölge insanının yaşamını değiştirebilmesi için tarımsal yatırımlara öncelik verilmeli. Bugüne kadar yapılan planlamalarda bölge insanı dikkate alınmamıştır. Bölgedeki topraklar yerli ve yabancı sermayeye satılarak, oradaki insanlar topraklarından edilerek GAP'tan beklenenler gerçekleştirilemez" dedi.GAP'ta bugüne kadar yapılanları gazetemize değerlendiren Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Cemal Taluğ, yapılan yatırımların bölgedeki insana değer veren, bölge insanının sosyal, siyasal, demokratik açılımlarını gözeten bir anlayış ile ele alınmadığını dile getirerek, tarıma yatırım yapılmamasının da bu anlayış eksikliğinden kaynaklandığını ifade etti.

Ekonomiyi canlandırmalıTaluğ, tamamlanma aşamasına gelen enerji yatırımlarının bölgedeki insanların hayatında bir değişim yaratamayacağını vurgulayarak şöyle konuştu:"GAP'ın en önemli hedefi bölgedeki ekonomiyi canlandırmak, oradaki sosyal yapıyı biraz olsun düzeltebilmekti. Ancak, GAP şu an için Türkiye'ye ve bölgeye sağlayacağı katkılarının çok uzağında. GAP'ın motoru tarımsal üretimdir. Tarıma bilerek ve isteyerek yatırım yapılmamıştır. Bu durum bölgedeki insanlar için büyük bir hayal kırıklığı yaratmaktadır. Oradaki yoksul halk için üretilen enerjinin bir değeri yoktur. Bölge insanının orada üretilen enerji ile ne karnı doyar, ne de oradaki aşiret ilişkileri yıkılır."

Öncelik tarıma verilmeliGAP'ın dünyada ilk tarımın yapıldığı alanlardan biri olduğunu, dünya coğrafyasının oldukça önemli bir yerinde durduğunu belirten Taluğ, yerli ve yabancı sermayenin iştahını kabarttığını ifade etti. Taluğ, bölgeye yerli ve yabancı sermayenin sokulmaması gerektiğini vurgulayarak, şöyle devam etti: "GAP'ın birinci önceliği o bölgede sosyal dönüşümü sağlamak olmalı. GAP, yabancı ve yerli sermayenin gitmesinin hiçbir şekilde o bölgedeki değişime faydası olamaz. Büyük şirketlere toprakları vererek, oradaki insanları başka yere göndererek ya da bu şirketlerin işçileri, ırgatları yaparak çağdaş dönüşümü ve Güneydoğu'da yaşadığımız sorunları aşmamız mümkün değil. 500 firmanın orda kârlarını katlamaları ne Türkiye'ye ne de oradaki insana bir faydası olamaz. GAP her anlamda stratejik bir bölge. Amerika'nın İsrail'in bölgede çıkarlarının olması bundandır. Türkiye'nin her şeyden önce kendi çıkarlarını gözetmesi bölgeye ne yerli ne de yabancı şirketleri sokmaması gerekiyor."

Dikkat çekmesi doğalDünyada, artık GAP gibi tarıma yönelik büyük sulama projelerinin yatırım yapılmasının mümkün olmadığına dikkat çeken Taluğ, "Bunun çok çeşitli nedenleri var. Bugün için, tüm dünyada suyun yüzde 70'i tarıma gidiyor. Sanayileşme tarıma artık diyor ki 'Suyu daha fazla kullanma'. Yani ülkeler artık tarımsal sulamaya yönelik projelere yatırım yapmıyor. Bunun dışında GAP'a biz çok önemli yatırımlar yaptık. Dünyada ise kamusal yatırımlar daralıyor. Böyle büyük kamusal yatırımlar yapılmıyor. Mevcut sulanan alanlarının en iyi şekilde değerlendirilmesi gerekli. Bu yüzden GAP birçok ülkenin yatırım yapamayacağı kadar büyük bir proje, çok önemli bir olanak ve bu nedenle de yabancı sermaye tarafından dikkat çekiyor" dedi. Taluğ, GAP'a bilgi gitmediğini, planların bölge insanları ile birlikte yapılmadığı için özellikle sulanan arazilerde çoraklaşmanın olduğunu ifade ederek, ancak bunun suçlusunun bölge insanı olmadığı ve bunun asla üretimin durdurulması anlamına gelmeyeceğini vurguladı. GAP'tan beklenenin gerçekleşmesi için, küçük ve orta boy işletmelerin suyla buluşturulması gerektiğine işaret eden Taluğ, bölgede üretici örgütlülüğünün sağlanması gerekliliğini vurguladı. Taluğ, yıllardır bölgeye götürülmeyen bilgi ve hizmetin bölgeye götürülmesinin suyun teknoloji ile birleştirilmesinin yapılan yatırımların en önemli parçası olması gerektiğine dikkat çekti.

Ciddi yatırımlar yapıldıGAP'ın Türkiye'nin geleceği açısından, Türkiye'nin dünyaya katkısı açısından inanılmaz ölçekli bir değer olduğunu vurgulayan Taluğ, Türkiye'nin belirli öncelikler seçecekse GAP'ın bu öncelikler içinde baş sırada olması gerektiğine dikkat çekti. Taluğ, bugüne kadar Türkiye'nin GAP'a çok ciddi yatırımlar yaptığını ifade ederek, "Bu noktada bu yatırımın bu halde kalması çok büyük bir talihsizliktir" dedi. Yapılan planlamalara mutlaka bölge insanın katılması gerektiğine işaret eden Taluğ, "Planlama süreçlerinde sivil toplum kuruluşlarına mutlaka yer verilmeli. Yeni bir master planı yapıldı denildi, ancak henüz yayınlanmadı. Bir an önce bu planın önce yayınlanması daha sonra da yaşama geçirilmesi gerekiyor" diye konuştu.