Kale gibi fabrika

Kale gibi fabrikaMuzaffer ÖzkurtTürkiye'nin en büyük kilit fabrikası olan Kale Kilit'te işçiler her dakika gözetim altında bulunuyor. Kamera sistemiyle donatılan fabrikada, işçilerin öğle yemeklerinden giydikleri kıyafete, tuvalete gitmelerine kadar her şey "kurallara" bağlanmış durumda. Adeta kale gibi olan fabrikada bu kadar ağır çalışma koşullarına karşın ücretler oldukça düşük. Kale Kilit'te her şey yaklaşık 3 yıl önce işçilere çalıştıkları bölüme göre birbirinden farklı renklerde iş elbisesi giyme zorunluluğu getirilmesiyle başladı. Ardından çalışan işçilerin bölüm bölüm gözetlenebilmesi için kamera sistemleri yerleştirildi. Böylece işçilerin bölümler arası görüşmeleri engellenmiş oldu. Türk Metal'in örgütlü olduğu Kale Kilit fabrikalarında toplam 2000'e yakın işçi çalışıyor.

10 saat çalışıyorlarGirişinde "Kalite geleceğimizdir" yazılı olan Kale Kilit Fabrikası preshane, montaj, barel, nikelhane, boyahane, dökümhane ve kalıphane bölümlerinden oluşuyor. İşçiler hafta sonu iki gün izin karşılığı hafta için her gün 08.00 ile 18.00 arası 10 saat çalıştırılıyor. Bir yıl öncesine kadar işçi giriş ve çıkışlarının yoğun olduğu fabrikada bir yıldır işçi çıkartma yaşanmıyor. Patron işçileri istediği zaman sendikanın yetkisini düşürebilecek şekilde konumlandırmış. Fabrikada çalışan işçilerin bir kısmı sendikasız. Bir kısmı sendika dayanışma aidatı ödüyor, kalanı ise sendikalı. İşçilerin hepsi sözleşmelerden yararlanabiliyor ancak işçileri üç gruba bölen patron bunu sendikaya karşı da tehdit unsuru olarak kullanıyor. Sendikalı işçilerin sayısının sınırlı tutulduğu fabrikada patron sendikanın yetkisini her an düşürebilecek oranda sendikasız işçi çalıştırıyor. Sadık Özgür'ün patronu olduğu fabrika Türkiye'deki pazarın yüzde 70'ine hakim. Fabrika bunun yanında 5 kıtada 52 ülkeye de ihracat yapıyor. Ekonomik olarak bu kadar büyük olan fabrikada çalışan işçilerin büyük çoğunluğu ise giydirilmiş olduğu halde asgari ücretin biraz üzerinde ücret alıyor. 10 yılın üzerinde çalışan işçilerin en fazla 300 milyon civarında ücret aldığı fabrikada çalışan işçilerin büyük çoğunluğu fabrikada 4 yılın altında çalışmış işçi. İşçilerin büyük çoğunluğu ücretleri yetmediği için zorunlu olarak hafta sonlarında mesaiye kalıyor. Ağır işkolu olduğu halde günde 10 saat tatil yapmadan çalıştırılanların ve mesaiye kalmak zorunda olanların sayısı çoğu kez 500'ü buluyor.

'Hainlik yapma'Havalandırma sistemi olmayan fabrikada bu durumdan en çok dökümhane, boyahane ve nikelhane etkileniyor. Hava sıcaklıklarının arttığı günlerde bu bölümlerde çalışmak daha da yorucu oluyor. Tuvalet sayısının yetersizliği ve özellikle duş sisteminin olmayışı yine bu bölümlerde çalışan işçilerin sıkıntılarını bir kat daha artırıyor. Fabrikada işçilere bazı kısıtlamalar da getiriliyor. Örneğin montaj bölümünde tuvalete iki işçiden fazlası çıkamıyor. Tuvalete giden işçiler ise duvarlara asılı olan şu uyarılarla karşılaşıyorlar: "Konuşma", "Hainlik yapma", "Sifonu çek", "Musluğu fazla açma", "Tuvaletler öğlen ve akşam paydosuna yakın kapatılır."Kale Kilit'te yaklaşık 3 yıl önce her bölüme kendine ait renkte iş kıyafeti giymi zorunluluğu getirildi. Fabrikada giyilen kıyafetler şöyle: Dökümhane bölümü yeşil, nikelhane mavi, preshane gri, montaj sarı, barel turuncu... Bu uygulamayla beraber bölümler arası ilişkiler kesildi. Eskiden bölümler arası gezebilen ve arkadaşlarıyla konuşabilen işçiler, şimdi renk farklılığı dolayısıyla bölüm şefleri tarafından uyarılıyorlar. 2-3 ay önce başlatılan kamera uygulaması ise işçiler açısından başka bir huzursuzluk kaynağı. Bölümlere konulan kameralarla bekçi odasından, genel müdür odasına kadar işçiler gözaltında tutuluyorlar.