Meclis, Anayasa değişikliğinde uzlaştı

Meclis, Anayasa değişikliğinde uzlaştı
Partilerarası Uzlaşma Komisyonu, 37 maddelik bir Anayasa değişikliği paketi hazırladı. TBMM Uzlaşma Komisyonu Başkanı Nejat Arseven başkanlığındaki komisyonun anlaştığı 32 maddelik teklif, eklenen yeni maddeler ve geçici maddeler ile 37 maddelik bir pakete dönüştü.
Arseven, TBMM'de grubu bulunan partilerin temsilcilerinin görev aldığı komisyon ile birlikte bir basın toplantısı düzenleyerek metni kamuoyuna açıkladı." Siyasi mülahazalar dışında salt hukukun hakim olduğu bir çalışma yürüttüklerini" bildiren Arseven, komisyondaki genel kabulün partilere ve genel başkanlara da yansıyacağına inandığını söyledi.
Metnin tartışmaya açıldığını kaydeden Arseven, "Bu değişmez bir metin değil, çalışmalara devam edilecek" dedi. Arseven, komisyonun bundan sonra Cumhurbaşkanlığı, yargı bağımsızlığı ve yükseköğretim konularındaki değişiklik çalışmalarını sürdüreceğini ve bunların da kısa süre içinde gündeme getirilmesini planladıklarını söyledi.
İdam cezası
Anayasa'nın "idam cezası" ile ilgili maddesine "Genel müsadere cezası ile savaş, yakın savaş ve terör suçları halleri dışında ölüm cezası verilemez" hükmü eklendi. Teklife eklenen bir geçici madde ile ölüm cezası ile ilgili sınırlamanın Anayasa değişikliğinden önceki terör suçlularına verilen cezalara uygulanmamasına "çifte güvence" getirildi. Ayrıca bu madde ile Şartlı Salıverme Yasası'nın kapsamının Anayasa Mahkemesi tarafından genişletilmesinin de önüne geçildi.
Dil yasağı kalktı
Anayasa'nın "Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti"ni düzenleyen maddesinden "Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dil kullanılamaz" fıkrası çıkarıldı. Ancak bu maddedeki özgürlüklerin Anayasa'nın başlangıç ve temel maddelerinin değiştirilmesi yönünde kullanılamaması hükmü getirildi.
12 Eylül uygulamaları
12 Eylül döneminde çıkarılan yasalar, KHK'ler ile Anayasa düzeni hakkında yasa uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa'ya aykırılığının iddia edilmesini yasaklayan hükmün Anayasa'dan çıkartılması konusunda da uzlaşmaya varıldı.
Kişi hak ve hürriyetleri
Değişikliğe göre, Anayasa'nın "Başlangıç" bölümündeki "Hiçbir düşünce ve mülahazanın" yerine "Hiçbir eylemin" yazılacak. "Temel Hak ve Hürriyetler, Kişi Hürriyeti ve Güvenliği, Özel Hayatın Gizliliği, Konut Dokunulmazlığı, İletişim Hürriyeti, Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti, Basın Hürriyeti, Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı, Toplantı Hak ve Hürriyetleri, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı, Hak Arama Hürriyeti, Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması, Ailenin Korunması, Kamulaştırma, Çalışma Hakkı ve Ödevi, Sendika Kurma, Ücrette Adalet Sağlanması, Sosyal ve Ekonomik Hakların Sınırı, Türk Vatandaşlığı, Seçme Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları, Dilekçe Hakkı" ile ilgili maddeler, Ulusal Program ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde yer alan hükümler doğrultusunda yeniden düzenlendi.
Partilerin kapatılması
Anayasa'nın "Seçme, seçilme, siyasi faaliyette bulunma, siyasi partilerin uyacakları esaslar ve yasama dokunulmazlığı" ile ilgili maddelerinde yapılan düzenleme ile seçime bir yıl kalan sürede seçim yasalarında değişiklik yapılmasının yasaklanması kabul edildi. Siyasi partilerin kapatılmasını düzenleyen maddeye "Bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre, genel başkan, merkez karar ve yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde söz konusu fillerin odağı haline gelmiş sayılır" hükmü eklendi. Ayrıca Anayasa Mahkemesi'ne temelli kapatma yerine fiillerin ağırlığına göre partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasını sağlama yetkisi de verildi.
Yasama dokunulmazlıkları
Partilerarası Uzlaşma Komisyonu, "Yasama Dokunulmazlığı" ile ilgili maddenin, "Dokunulmazlık dosyalarının üç ay içinde karara bağlanması, Genel Kurul'daki oylamanın gizli yapılması ve dokunulmazlığı kalkan milletvekilinin yeniden seçilmesi durumunda yargılamasının sürmesi" doğrultusunda değiştirilmesi konularında da uzlaşma sağladı. Milletvekillerinin ödenek, yolluk ve emeklilik işlemlerinin yasayla düzenlenmesine Anayasal dayanak sağlayan maddeyi de kabul etti. Böylece milletvekili seçilmeden önce farklı sosyal güvenlik kuruluşlarına üye olan parlamenterlerin aynı emeklilik hak ve olanaklarından yararlanması sağlandı.
Cumhurbaşkanı ile ilgili maddeler
"Kanunların Cumhurbaşkanınca Yayınlanması" başlıklı 87. madde değişikliği de bugün görüşüldü. Görüşmeler sonunda Cumhurbaşkanı'na gerekçesini belirtmesi koşuluyla yasaları "Kısmi veto etme yetkisinin" tanınması konusunda anlaşmaya varıldı.
Ayrıca, kısmi veto durumunda geri gönderilmeyen bölümün uygulanma imkânsızlığı olmaması durumunda yayımlanması, aksi halde TBMM kararının beklenmesi hükümleri de getirildi. Ancak, Cumhurbaşkanı'nın "Nitelikleri ve Tarafsızlığı", "Görev ve Yetkileri", "Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali", "Yargı Yolu", "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi", "Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu", "Anayasanın Değiştirilmesi, Seçimlere ve Halkoylamasına Katılma" başlıklı maddeler ertelendi.
MGK'nın yapısı
Anayasa'nın "Milli Güvenlik Kurulu" ile ilgili maddesi üzerinde yapılacak değişiklik konusunda da yürütülen temaslar sonucu bir uzlaşma sağlandı. Buna göre, MGK bünyesine başbakan yardımcıları ve adalet bakanlarının da katılmasına olanak sağlanırken, kurul kararlarının "tavsiye" niteliğinde olduğu da vurgulandı. Ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin Anayasa değişikliklerinde iptale karar verebilmesi için aranan üçte iki oy çokluğu beşte üç olarak değiştirildi.