Resen emeklilik kılıcı sallanıyor

Resen emeklilik kılıcı sallanıyor
İlk kez, Zonguldak madencilerinin kitlesel karşı koyuşuyla işçi sınıfının gündemine giren resen (zorunlu) emeklilik uygulaması, bugün birçok işkolundaki kamu işletmesinde çalışan işçiler ve buralarda örgütlü sendikalar açısından önemli bir tehlike.
Özelleştirmeyle birlikte uygulanmaya başlanan resen emeklilik, zaten yıllardır işçi alınmayan kamu kurum ve kuruluşlarını, sendikalı işçilerden "temizlemenin" belki de en sancısız yolu. Çünkü böylelikle toplu işten atmaların yaratacağı tepkinin de önüne geçilmiş oluyor. Ancak sonuçları açısından aynı yıkıcı etkiyi taşıyor.
Yine kamu işyerlerinde son yıllarda giderek yaygınlaşan taşeronlaştırmalarla birlikte uygulanan resen emeklilik nedeniyle, işyerinde sendikasız işçilerin sayısı artıyor; sendikanın gücü kırılıyor. Fakat pek çok sendikacı, "emeklilik" adı altındaki bu işten atmalara karşı duyarsızlığını sürdürüyor. Dahası bunu işten atmalara karşı bir "uzlaşma noktası" olarak kendileri öneriyor.
Kamu kesimindeki 2001 yılı toplusözleşme görüşmelerinde ücretler ve işgüvencesinden sonra en çok tartışılan sorunlardan biri de re'sen emeklilik oldu. Türk-İş ile hükümet arasında imzalanan toplusözleşme protokolünde, "Hükümet, istek dışı emekliliği gündeme getirmeyecek" deniliyor. Oysa bugün pek çok kamu işyerinde ya resen emeklilik uygulanıyor ya da işçiler çeşitli yöntemlerle emekliliğe teşvik ediliyor.
Kamu kurumlarından bazılarında son aylarda yaşama geçirilen (ya da geçirilmeye çalışılan) uygulamalar, hükümetin, resen emeklilik konusundaki vaadinde ne kadar "samimi" olduğunu ortaya koyuyor:
TELEKOM
Yıllardır özelleştirme kapsamında olan Telekom'da ilk etapta personel sayısıyla oynandı. 4502 Sayılı Yasa ile gündeme sokulan norm kadro uygulaması nedeniyle en az 24 bin kişinin işten atılması beklenen Telekom'da, önce emekliliği dolmuş olan 10-12 bin civarında işçinin emekli edileceği belirtiliyor. Son birkaç aydır mesaileri ve ikramiyeleri de kaldırılan işçilere, Telekom'un satış sözleşmesinde, "kendi istekleriyle emekli olurlarsa kıdem tazminatlarının yüzde 30 fazlasını verme" vaadinde bulunuluyor. Bu öneri, kasım ayına kadar geçerli. Özelleştirme, işten atma, sosyal hakların gaspı, birlikte çalıştıkları memur arkadaşlarının sürgün edilmesi gibi pek çok uygulamanın ortasında, zaten geleceğinden pek de emin olamayan birçok işçi açısından emeklilik, cazip hale getiriliyor. Bu emeklilik, sopa zoruyla değil ama kesinlikle ekonomik zor ve zorlamayla!
TEKEL
Özelleştirmenin pençesindeki işyerlerinden biri de TEKEL. Meclis'in IMF'nin "bir an önce" istediği 15 yasadan biri olan Tütün Yasası'nın da çıkarılması çabaları sürerken, TEKEL'de resen emeklilik ve geçici işçileri işten atma girişimleri hızlandı. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), 21 Mart 2001 tarihinde TEKEL Genel Müdürlüğü'ne gönderdiği yazıda emekli olabilecek işçilerin durumunu, ikramiye ve kıdem tazminatı tutarını, mart ayı itibariyle memur, sözleşmeli, kapsam içi, kapsam dışı, geçici işçi vb. personelin durumuyla ilgili bilgi istedi. TEKEL'de re'sen emeklilik uygulaması hayata geçerse 35 bin işçinin yarısından fazlası "emeklilik" adı altında işten atılacak.
TERSANELER
Camialtı ve Haliç tersaneleri de bitirilmeye çalışılıyor. Kapatılma kararının "şimdilik" askıya alındığı bu iki tersaneye verilen siparişler hükümet tarafından iptal edilirken, işçi açığını kapatmak yerine resen emeklilik dayatılıyor. İşçiler bu durumu "kapatmayı sürece yaymak" olarak değerlendiriyor.
THY
Resen emekliliğin en açık uygulandığı kurumlardan biri de Türk Hava Yolları oldu. Özelleştirme kapsamına alındığından beri yoğun bir sendikasızlaştırmanın yaşandığı THY'de, Sivil Havacılık Yasası'nın çıkmasının ardından kıyım başladı. Emekliliği gelen 282 işçiden 21 Mayıs'a kadar emekli olmayanlara "iş akitlerinin feshedileceği" tehdidi yöneltildi. Bu işçiler, işten atılmamak için emekli oldular. Gerçi bu Türk-İş'le hükümet arasındaki protokol imzalanmadan önceydi, ancak görüşmeler sürüyordu ve Türk-İş'in bu konudaki talebi biliniyordu. Hava-İş Başkan Yardımcısı Namık Sezgin, gerekli yerlerle yazışmalarda bulunarak, bu uygulamanın doğru olmadığını, tekrarlanmamasını istediklerini bildirdi.
BELEDİYELER
İstanbul Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere birçok belediyede nisan ayından bu yana resen emeklilik uygulanıyor. İstanbul'da 800'ü aşkın işçi, 13. madde gerekçe gösterilerek işten atma tehdidiyle, emekli edildi. Belediye-İş yetkilileri, zorunlu emeklilik uygulamasının devam ettiğini belirtiyor.