Hazine soygununa 'görev zararı' kılıfı

Hazine soygununa 'görev zararı' kılıfı
Hükümet "görev zararı" gerekçesiyle kamu bankalarını tasfiye etmeye çalışırken, bu bankalarda bürokratlar eliyle gerçekleşen soygunları da gizlemiş oluyor. Özellikle Ziraat Bankası'nın bilançolarındaki oyunlar; bankanın zararının çiftçilerden değil, hortumdan kaynaklandığını ortaya koyuyor. Bankayı yönetenler "görev zararı"nı fazla göstererek Hazine'yi dolandırmışlar. Bu iddia bizzat Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Raporları'nda yer alıyor.
Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, "görev zararı"nı tasfiye ettiklerini iddia ediyor. Ancak bu yolla kamu bankalarını soyanların, Hazine'yi dolandıranların suçları da tasfiye edilmiş oluyor. En fazla "görev zararı" olduğu öne sürülen Ziraat Bankası'ndaki gelişmeler bunu kanıtlıyor. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Raporları'nda yer alan bilgiler, Ziraat Bankası'nın tarım kredilerinden zarar etmediğini, hatta kâr bile elde ettiğini gösterirken, bankanın "görev zararı"nın yüksek gösterilmesinin nedeninin Hazine'den daha fazla kaynak almak olduğunu ortaya koyuyor.
Kaynakların maliyeti sıfır
Raporlardan derlenen bilgilere göre Ziraat Bankası, 15 milyar dolarlık zararın nedeni olarak gösterilen tarım kredilerinden zarar değil, kâr elde ediyor. Çiftçiye dağıtılan kredilerı sıfır faizle Ziraat'ta tutulan kamu kaynakları oluşturuyor. Sıfır maliyetli bu kaynaklar çiftçiye yüzde 118'e varan faizlerle dağıtılıyor. Nitekim 1999 yılında ortalama 1.5 katrilyon lira tarım kredisi kullandıran Ziraat'a 2 katrilyon lira faizsiz kaynak sağlandı. Tarım kredilerinin çok üzerindeki tutarlarda kamu kaynaklarının, Ziraat'ta yıllardır faizsiz olarak tutulduğu biliniyor.
1999 yılı sonu itibariyle faizler dahil tarım kredilerinin toplamı 2 katrilyon lira. Yıl içindeki ortalaması ise 1.5 katrilyon lira civarında. Buna karşılık özvarlık, fiyat istikrar fonu, resmi mevduat ile Ziraat'ta tutulması zorunlu olan kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kuruluşların mevduatı dahil kamuya ait faizsiz fonların toplamı 2 katrilyon liranın üzerinde. İşte bu kaynak yüzde 118'e varan faizlerle dağıtıldı. Bu kaynak sıfır faizle verilse bile zarar etmek olanaksız.
Ziraat'ın kaynaklarının yüzde 80'nini oluşturan mevduat ortalama maliyeti, bedava kamu mevduatı sayesinde 1998 yılında yüzde 49, 1999 yılında yüzde 60 oldu. 1999 yılında Ziraat'ın ortalama kaynak maliyeti mevduat ile sıfır maliyetli fonlar ve özkaynaklar dahil yüzde 50 civarında. Aynı yıl tarım kredilerinin faiz oranları ise türlerine göre yüzde 54-yüzde 118 arasındaydı.
Tarım kredilerinin yüzde 19'unu oluşturan hayvancılık ve su ürünlerine yüzde 54, kalanına ise yüzde 65 ile yüzde 118 arasında değişen faizler uygulandı. Tarım kredilerine uygulanan faizlerin ortalaması, temerrüt faizleri dahil nereden bakılırsa bakılsın yüzde 100'e yakın. Şimdi de Hazine'den alınan miktara bakalım.
Hazine'den fazla para alındı
Hortumları gizlemek için görev zararlarına 1999 yılında ortalama 6 milyar dolar fazladan faiz tahakkuk ettirildi. Hazine'den olan alacaklara kaynak maliyeti oranında faiz uygulanması gerekirken 4 katı faiz hesaplandı. 1999 yılında kaynak maliyeti yüzde 50 olan Ziraat, 1994 yılında devreden "görev zararı" alacaklarına yüzde 187 oranında faiz uyguladı. Hazine'den haksız olarak fazladan talep edilen 3 katrilyon lira (o tarihteki kur baz alındığında yaklaşık 6 milyar dolar) ile bankanın o yıl oluşan zararları kapatıldı.
1998 yılında ise 2.3 katrilyon lira olan sözde "görev zararları", uygulanan fahiş faizler ile aynı yıl görev zararlarına mahsuben ödenen 454 trilyon lira dahil 1999 yılı sonunda 6.5 katrilyon liraya ulaştı. Ziraat Hazine'den alacaklarına 1999 yılında yüzde 187 oranında fahiş faiz uygularken aynı yıl İnterbank ve repo piyasasından borçlanma oranı yüzde 69-yüzde 85 arasında değişti. Yani Hazine 2 katrilyon lira faizsiz kaynak bulundurduğu Ziraat Bankası yerine piyasadan borçlansa 4 milyar dolar daha az faiz ödeyecekti. src=/resim/b1.gif width=5>
Başa dön