'Göklerdeki istikbal' IMF'ye emanet!

'Göklerdeki istikbal' IMF'ye emanet!
Sinan İmrek
Özelleştirme kapsamında olan ve Derviş yasaları olarak bilinen 15 yasadan biri olarak çıkartılan Sivil Havacılık Yasası, bilet fiyatı sorununa indirgenerek Meclis'ten geçti. Ulusal sivil havacılık politikasının ülkenin koşulları, coğrafi olanakları ve turizm gibi özellikleri gözönüne alınarak belirlenmesi gerekir. Türkiye, uluslararası normlara uygun özerk bir sivil havacılık yapısına sahip değil. Bu nedenle rekabette büyük bir dezevantaja sahip. Sivil havacılığın sigortası konumundaki THY'yi özelleştirme kapsamına alarak uluslararası tekellere adeta sınırsız bir sömürü olanağı tanınmaktadır.
Tekellerin önü temizlendi
Düzenleme ve yasaları ancak IMF, Dünya Bankası, ABD ve AB'nin istekleri gündeme gelince yavuz hırsız misali bir bir Meclis'ten geçiren yöneticiler, yaptıkları yasaları da tekellerin çıkarlarına uygun şekilde düzenliyorlar. Zira Türkiye'nin Avrupa Sivil Havacılık Kurumu JAA'ya üye olması, THY'nin yeniden yapılanması, Sivil Havacılık Kanunu'nun oluşması ve özerk sivil havacılık otoritesi yaratılması gerekirken, çıkartılan yasa tamamen siyasal iktidarın müdahalesiyle hazırlandı.
Sivil havacılık politikasının belirlenmesi konusundaki en önemli tepki, sektörün sosyal taraflarının, bilim çevreleri ve meslek örgütlerinin ortak çalışmasıyla hazırlanmamasıyla ilgili. Dünyanın birçok ülkesinde sivil havacılığa büyük miktarda sermaye aktarılırken, Türkiye'de bundan kaçınılıyor. Karşılıklı rekabet ve hizmet alımlarında birebir eşitlik kuralı ülke aleyhine bozulmuş durumda. Özellikle yer hizmetleri (Havaş), ikram hizmetleri (Usaş) gibi teknoloji istemeyen, emek yoğun bölümlerin özelleştirilerek yabancılara devredilmesi ile sivil havacılığın kaymağı yabancı tekellere aktarıldı, hamallığı ise tabi ki THY'ye kaldı! THY Zürih Havaalanı'nda toplam yer hizmetini bir konaklama için 3000 dolar olarak alırken; Swissair ise Havaş'tan 1200 dolara alıyor. Bu da rekabet açısından oldukça büyük bir dezavantaj.
TYH'de örgütlü olan Hava-İş'in talepleri arasında, yeni Sivil Havacılık Yasası'nda yer hizmetleri için ulustan ulusa bire bir eşitlik ilkesinin koruması da var. Sivil havacılıktaki denetimlerin kaldırılması ülkenin büyük kaynaklar kaybetmesine yol açıyor. Büyük teşvikler alan onlarca özel havayolu bu nedenle battı ve 'devlet eliyle özel' bu şirketlere aktarılan paralar çöpe atıldı.
Dünyada sivil havacılıkta yaşanan büyük tekelleşmenin hedefleri içinde turizm hareketlerinin kontrolü ve yönlendirilmesi de var. Bu, Türkiye gibi gelişmekte olan ve büyük bir turizm potansiyeline sahip ülkeler için büyük bir tehlike. Oluşturulan dev rezervasyon sistemleriyle, acenta ve tur operatörleri bile artık devre dışı bırakılmaya başlandı. Bu nedenlerle THY'nin önemi daha da arttı. Dev rezervasyon sistemlerine bir biçimde ulaşmak için de hatırı sayılır büyüklükte bir havayolu olmanız gerekiyor.
Sendika dikkate alınmıyor
Sivil havacılığın temel direklerinden biri de uçuş güvenliği. Bu da insan faktörünün önemini artırıyor. Ülkemizde özellikle uçuş personeli ile ilgili büyük yasal boşluk var. Uluslararası sivil havacılık kurallarını asgari anlamda sağlayacak biçimde uçuş personelinin çalışma koşullarının yasayla düzenlenmesi gerekli. Bu konudaki düzenleme sadece iç hukuk kurallarıyla yapılamaz. Ülkemiz uluslararası kuralları gizlice ihlal ederek uçuş operasyonu yapmaktan kurtarılmalıdır. Düzenlemeler perde arkasında yapılıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı sivil havacılık işkolunda yetkili tek sendika olan Hava-İş'i muhatap alma gereği duymuyor. Konunun sosyal taraflarını dikkate almayan düzenlemelerin sonuçları ise açık. İstihdam niteliğinin bozulması ve taşeronlaşma uçuş güvenliğini riske sokuyor. Sektörde ucuz maliyetli, part-time, geçici işçi çalıştırma temel istihdam biçimi haline gelmiş durumda ve yoğun bir sendikasızlaştırma yaşanıyor.