Havada çarpışma karada gerginlik

Havada çarpışma, karada gerginlik
Bir ABD casus uçağının Çin savaş uçağıyla havada çarpışması, iki ülke ilişkilerinin bir kez daha ciddi olarak gerilmesine yol açtı. Çin'e zorunlu iniş yapan uçağın incelenmesine karşı çıkan ABD, bölgeye üç savaş gemisi gönderirken ABD ordusundan yapılan sert açıklamada Çin'in uçağa girme hakkı olmadığı söylendi.
Gemi gönderiyorlar
ABD donanmasından yapılan açıklamada 3 savaş gemisinin "durumu izlemek" gerekçesiyle Güney Çin Denizi'ne gönderileceği bildirildi. ABD Savunma Bakanlığı'ndan bir yetkili, gemilerin "çok yavaş olarak hareket etmeye başladıklarını" söyledi. Yetkili, "Bunun bir güç gösterisi olduğunu söylemeyeceğim. Onların varlığı Amerikan çıkarlarının değişmez bir işareti" diye konuştu.
'Uçağa giremezsiniz'
ABD Ordusu Pasifik Kuvvetleri Komutanı Amiral Dennis Blair ise, Çinli yetkililerin zorunlu iniş yapan casus uçağına girme hakkı olmadığını söyledi. Blair, ABC televizyonuna yaptığı açıklamada, uçağın hassas keşif donanımına sahip olduğunu ve uluslararası kurallar gereği, büyükelçiliklerde toprak egemenliğinin olması gibi uçaklara da girilemeyeceğini söyledi. Fiziksel olarak Çinli yetkililerin uçağa girmesine engel olamayacaklarını belirten Blair, dokunulmazlık kavramı çerçevesinde uçağın korunması gerektiğini iddia etti. Amerikalı yetkililer, 24 kişinin bulunduğu uçakla bağlantı kuramadıklarını, bu yüzden Çinlilerin uçağa girip girmediğini bilemediklerini söylediler.
ABD'nin korkusu
Pentagon kaynakları, uçağın ABD Deniz Kuvvetleri'nin envanterindeki en ileri ve hassas uçak olduğuna dikkat çekiyor. Konuşlandığı bölgede elektronik haberleşmeleri en ince ayrıntılarına kadar belirleyebilen casus uçağın fiilen Çin'in eline geçmiş olması, ABD'nin teknolojik sırlarının, ele geçmesi olasılığını gündeme getirdi.
Uzmanlar, Çinli askeri mühendislerin EP-3'ün sırlarını ele geçirmeleri durumunda ABD'nin Güneydoğu Asya'daki havadan elektronik istihbarat olanaklarının zayıflayabileceğine dikkati çektiler. Dört motorlu ve hem jet hem de pervaneli uçak esasına göre çalışan bir sivil uçağın üzerine yerleştirilen yüzmilyonlarca dolarlık elektronik aksam sayesinde ABD, etkinlik alanlarında rakiplerine göre istihbarat avantajına sahip bulunuyor.
İlişkiler gergindi
ABD-Çin ilişkileri, 1999'da NATO'nun Yugoslavya'ya yönelik saldırısı sırasında bir Amerikan uçağının Belgrad'daki Çin büyükelçiliğini bombalamasının ardından da krize girmişti. Daha sonra karşılıklı açıklamalarla yumuşatılan ilişkiler, ABD'nin oluşturmak istediği Ulusal Füze Savunma Sistemi (NMD) nedeniyle kritik bir dönemde. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'un Çin'i "bir numaralı küresel düşman" ilan etmesinden ancak bir hafta sonra gerçekleşen olay, bu nedenlerle "şanssız bir tesadüf" gibi görünmüyor. Gelişmeler, Çin'de iki ABD'li akademisyenin casusluk gerekçesiyle tutuklanmasının ve Amerikan askeri uzmanlarının Tayvan'a yeni silah satışı önerisinde bulunacağı haberlerinin gölgesinde yaşandı. Çin Devlet Başkanı Jiang Zemin, Tayvan'a silah satışı ilgili olarak ABD yönetimine hitaben "Ne kadar çok silah satarsanız, biz de ulusal savunmamızı o kadar güçlendireceğiz" demiş ve meydan okumuştu.
Acil iniş yapmıştı
Güney Çin Denizi üzerinde Çin savaş uçağıyla çarpışmasından sonra Çin'in Haynan Adası'na inen ABD donanmasına ait EP-3 uçağının durumu belirsizliğini koruyor. Çin ve ABD askeri sözcüleri, havada çarpışmanın önceki sabah Çin'in Haynan adasının güneyinde meydana geldiğini açıkladı. Pekin, bir savaş uçağının düştüğü olaydan tamamen ABD'yi sorumlu tutuyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı'nın devlet televizyonu tarafından yayımlanan açıklamasına göre Çin uçağı, adanın 104 kilometre güneyinde rutin uçuşunu yaparken üzerine gelen bir Amerikan uçağı, burun ve sol kanadıyla vurarak Çin uçağını düşürdü.
ABD ise içinde 24 kişinin bulunduğu uçağın, uluslararası sularda rutin keşif uçuşu yaparken havada yolunu kesen F-8 tipi iki Çin savaş uçağından biriyle çarpışmasının ardından Haynan'a zorunlu iniş yaptığını söyleyerek, çarpışmanın "kaza" olduğunu ileri sürdü.
Rusya: Sürpriz değil
Öte yandan, Rus Savunma Bakanlığı'ndan bir yetkili, ABD uçağıyla Çin savaş uçağının havada küçük bir çarpışma geçirmelerinin kendileri için sürpriz olmadığını söyledi. İnterfaks haber ajansına konuşan yetkili, Rus sınırlarında uçan yüzlerce NATO casus uçağı tespit ettiklerini belirterek, sadece geçen yıl Amerikan ve NATO ülkeleri uçaklarının sınırda 1000 kadar casus uçuşu yaptığını söyledi. Aynı yetkili, Rusya'nın büyük askeri üslerinin bulunduğu uzak doğu bölgesinde, radarların haftada bazen 60 kadar casus uçağı tespit ettiklerini ifade etti.