Krizde çifte vurgun

Krizde çifte vurgun
Türkiye'nin yaşadığı son ekonomik krizde repo ve diğer yatırım araçları ile gecede milyarlar, trilyonlar elde edenler bir de düşük vergi yoluyla çifte kazanç sağladılar. Hükümetin vergi kanunlarında yaptığı değişiklik ile "mali milat", "nereden buldun" ve rantiyenin beyanname vermesine ilişkin düzenlemelerin 2002 yılı sonuna kadar 3 yıl süreyle ertelenmesi vurgunculara ekstra kazanç sağladı. Yüzbinlerce küçük esnaf ise hiç kazanmadığı halda mart ayında "hayat standartı" adı altında "kelle vergisi" ödeyecek.
Para piyasalarındaki krizin had safhaya ulaştığı ve repo faizlerinin yüzde 7500'lere ulaştığı günlerde, bankalarda tasarrufu olanlar da kısa dönemde çok büyük paralar elde ettiler. Bazı banka müşterilerinin bu yolla 2-3 gün içinde bol rakamlı milyarlar ve trilyonlar kazandığı belirlendi. Para piyasalarında yaşanan krizin ortaya çıkardığı kriz zenginleri, bu gelirlerin vergilendirilmesi tartışmalarını da gündeme getirdi. Ancak bu kazançlardan devlet tek kuruş vergi almayacak.
Ekonomideki daralma nedeniyle, vergi kanunlarında yapılan değişiklik ile mali milat, nereden buldun ve rantiyenin beyanname vermesine ilişkin düzenlemeler, 2002 yılı sonuna kadar 3 yıl süreyle ertelendi.
Bu düzenlemeyle, mevduat faizi ve repo geliri elde edenler, menkul kıymet yatırım fonları ile özel finans kurumlarından elde edilen kâr paylarından kazanç sağlayanlar, 3 yıl süreyle Gelir Vergisi beyannamesi kapsamı dışına çıkarıldı. Devlet tahvili ve Hazine bonosu geliri elde edenlerin de indirim oranına göre beyanname verip vermemeleri hükme bağlandı.
Söz konusu değişiklikle yaşanan ekonomik krizde milyarlar, trilyonlar kazananlar, bu gelirleri için sadece stopaj ödeme durumuyla karşı karşıya kaldı. Repo ve mevduat faizinden büyük paralar elde edenlerin şu anki vergi yükümlülüğü, yüzde 16'lık gelir stopajıyla sınırlı bulunuyor.
Hazine bonosu ve devlet tahviline ise sıfır stopaj uygulanırken, bunların 2001 gelirleri için 2002 yılı Mart'ında beyanname verip vermeyeceklerini yıl sonunda hesaplanacak indirim oranı belirleyecek.
Bilindiği gibi 2000 yılına ilişkin indirim oranının 1'in üstünde olması nedeniyle, geçen yıl parasını Hazine bonosu ve devlet tahviline yatıranlar, ne kadar gelir elde ederlerse etsinler bu ay beyanname verip, vergi ödemeyecekler.
Rantiyeye beyanname verme ve bu beyan kapsamında gelir vergisi tarifesi üzerinden vergi ödeme 3 yıl ertelenmeseydi, son krizde milyarlar, trilyonlar kazananlar, 29 puan daha fazla vergi ödeyeceklerdi. Devlet, bu kişilerden yine yüzde 16 stopaj kesecek, ancak krizde elde edilen gelirler için 2001 yılı Mart ayında gelir vergisi beyannamesi verilecek ve yüzde 45'e varan oranda gelir vergisi tahsil edilecekti. Bu tahsilatta, yüzde 16'lık stopajların mahsubu yoluna gidilecekti. Buna göre, son krizde 100 milyar lira faiz geliri elde eden bir kişi, mevcut sistemde 16 milyar lira stopaj ödüyor. Eğer bu kişi beyanname vermek zorunda kalsaydı, 100 milyar lira için 38 milyar 560 milyon lira gelir vergisi ödemek durumunda olacaktı. Aynı şekilde 1 trilyon liralık faiz gelirinde, mevcut stopaj 160 milyar lirada kalırken, beyannameli vergi olsaydı bu tutar 457 milyar lirayı aşacaktı.
Devletin kaybı 1 katrilyonu bulur
Gelirler Genel Müdürlüğü yetkilileri, bu şekildeki vergi kaybının tam olarak hesaplanamadığını söylerken, uzmanlar, kriz dönemi dahil 2001 yılındaki vergi kaybının 700 trilyon lira ile 1 katrilyon lira arasında tahmin edildiğini söylüyorlar. Bu arada ortaya çıkan bu durum üzerine, bazı ekonomi kurmaylarının kriz zenginlerinin vergilendirilmesini istedikleri belirtiliyor. Ancak bunun için vergi kanunlarında değişiklik gerekiyor. Yetkililer ise şu aşamada bu yönde bir çalışma içinde olmadıklarını söylediler.