Kurban kim?

Kurban kim?
Kurban Bayramı'na üç gün kala, daha önceki bayramlarda olduğu gibi "görüntü kirliliği" değil, "kurbanın kendisi" tartışılıyor. Ekonomik krizin alt üst ettiği, aile bütçelerinin yetmediği, koyun ve sığırların yanısıra tavukların da kurban edilebileceği iddiası, yoksula "ilaç gibi" geldi. Ama dini çevrelerin büyük çoğunluğu "Dinen caiz değil" diyor. Tartışmanın başka bir boyutu ise zaten halkın çok büyük çoğunluğunun "kurban kesme gereği" olmaması; yani yoksulluk...
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zekeriya Beyaz, "Şimdi şartlar değişti Allah rızası için yoksullara yardım etmek ise amaç, tavuk bile kurban olur" sözü ile başlayan tartışmada, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Aydın, tavuk kesmenin İslam Dini'nin kurallarına göre kurban sayılmayacağını söyledi.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Osman Zümrüt ise, Kuran'da hangi hayvanın kurban edileceğine ilişkin belirli bir açıklama olmadığını söyleyerek, Prof. Dr. Beyaz'a destek verdi. Aynı fakültenin öğretim üyesi Prof. Dr. Sadık Cihan ise "1400 yıllık geleneğin yıkılamayacağını" savundu. Samsun Müftülüğü de "Geviş getirmeyen hayvandan kurban olmaz" açıklaması yaptı.
İşçi, memur, kiracı kesemez!
Prof. Dr. Zekeriya Beyaz, kimlerin kurban keseceği konusunda da, "Maddi durumu zayıf olanlar, asgari ücretliler, memurlar ve aybaşını zor getirenlere, kurban kesme veya bedeli verme gibi bir yükümlülük yüklemek yanlış olur. Kurban kesme yükümlülüğünün sınırı bana kalırsa her geçen gün daha da daralıyor. Memurların, kirada oturanların kurban kesmesi bugün mümkün değildir" görüşünü ileri sürdü.
Toplumsal baskıyla kesiliyor
Bu görüşe açıklık getiren Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hamdi Döndüren de, kurban kesme gereğinin dinen alt limitini belirledi. Döndüren'e göre; kurban kesecek olanın bir kenarda en az 5 bin dolar, yani 5 milyar lirası olması gerekiyor. Prof. Dr. Döndüren'in verdiği bilgi şöyle: "Borçlarını düştükten ve ailesinin bir yıllık geçimini garanti altına alacak parayı ayırdıktan sonra 96 gram altını olanların kurban kesmesi gerekir. Bugün için söyleyecek olursak, kurban ibadeti, en az 5 bin dolar tasarrufu olanların yerine getirmesi gereken bir ibadettir".
Döndüren, günümüzde kurban kesenlerin yüzde 50'sinden fazlasının aslında bu ibadeti yerine getirmek zorunda olmadığını da söylüyor ve ekliyor: "Özellikle işçi ve memurlar, dini gereklerden çok; örf ve geleneklerin yarattığı baskı nedeniyle borçlanarak veya kredi kartıyla kurban kesiyorlar".
'Zaten vejeteryanız'
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Başkanı Prof. Dr. Osman Torun ise, başka bir konuya değinerek; hastalıklı etler konusunda görüşlerini açıkladı. Avrupa ülkelerindeki gibi bir kaygıya gerek olmadığını söyleyen Prof. Dr. Torun, "Oralarda et tüketimi düştü ve vejeteryan beslenme eğilimine girildi. Biz ise, zaten ister istemez vejeteryanız. Et tüketimi, alım gücünün yetersizliğine bağlı olarak düşük" dedi. Torun, geçen yıl kilosu bir milyon 700 bin liraya gelen kurbanlıkların bu yıl ekonomik kriz nedeniyle alıcı bulamayacağını da sözlerine ekledi.
"Tavuk caiz mi?" tartışmasının olumsuz etkilediği besiciler ise, Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan acil açıklama yapmasını istiyor. Konya Besiciler Odası Başkanı Ali Demirbağ, yaşanan ekonomik krizin ve hayvan yemlerine gelen zamların besicileri sıkıntıya soktuğunu ve halkın alım gücünün düştüğünü belirterek, zaten satışlardan çok umutlu olmadıklarını söylüyor.
'Böyle şey olur mu?'
Tavuğun da kurbanlık olabileceği yolundaki açıklamaları kaygıyla izlediklerini dile getiren Demirbağ, "Böyle şey olur mu? 2-3 milyonluk tavuk, nasıl kurban edilir?" diye soruyor. Ancak, ekonomik kriz koşullarında esnafa borcunu düşünen işçi ve memur da; Halk Bankası'nın borçları için bayram sonrasına kadar süre verdiği esnaf da bu tartışmaların tarafı gibi görünmüyor.
IMF Programı'nın "kurban"ları, Prof. Dr. Torun dediği gibi, bu bayramda "zorunlu vejeteryanlığa" devam edecekler.