19 Şubat 2001 22:00
Çalışanların yarısı kaçak
10 milyon 345 bin çalışanın yaklaşık 5 milyonu kaçak. Bu, devlet için yılda 2 katrilyon 254 trilyon 860 milyar liralık kayıp anlamına geliyor.
Çalışanların yarısı kaçak
Türk-İş'in yaptığı "Kayıtdışı İstihdam" konulu araştırmaya göre, Türkiye'de 10 milyon 345 bin ücretli ve yevmiyeli çalışan bulunurken, bunlardan yaklaşık 5 milyonu herhangi bir sosyal güvenceden yoksun kayıt dışı istihdamdan oluşuyor. Bu durum, devlet gelirinden yılda toplam 2 katrilyon 254 trilyon 860 milyar liranın 'kayıp' olmasına neden oluyor.
Araştırmaya göre, 5 milyon dolayındaki kayıt dışı istihdamın yürürlükteki asgari ücret (brüt 139 milyon 950 bin, net 102 milyon 369 bin 600 lira) üzerinden kayıt altına alınması durumunda, SSK ayda 97 trilyon 965 milyar lira, yılda ise 1 katrilyon 175 trilyon 580 milyar lira tutarında prim gelirine kavuşacak.
Yine 5 milyon dolayındaki kayıt dışı istihdamın asgari ücretle kayıt altına alınması durumunda, Maliye'nin aylık 71 trilyon 745 milyar lira, yılda 860 trilyon 940 milyar lira gelir vergisi, ayda 4 trilyon 200 milyar lira, yılda ise 50 trilyon 400 milyar lira damga vergisi, Türkiye İş Kurumu'nun (İş-Kur) ise ayda 13 trilyon 995 milyar lira, yılda 167 trilyon 940 milyar lira işsizlik sigortası primi geliri olacak.
Kesintiler azaltılmalı
Vergilerin ve prim kesintilerinin yüksek oluşunun işvereni kaçak işçi çalıştırmaya yönelttiği belirtilen araştırmada, özellikle istihdam vergileri yönünde azaltıcı adımlar atılması gerektiği kaydedildi. Yürürlükteki brüt asgari ücretten, 19 milyon 593 bin lira SSK primi, 14 milyon 348 bin 700 lira gelir vergisi, 839 bin 700 lira damga vergisi ve 2 milyon 799 bin lira işsizlik sigortası kesintisi yapılıyor.
Bazı işyerlerinin sistemli bir şekilde kaçak işçi çalıştırdığı belirtilen araştırmada, kaçak işçilikle mücadele edilmesi için yapılması gerekenler şöyle sıralandı: "Gelir vergisi oranları indirilmeli, ücretliler için farklı gelir vergisi dilimleri uygulanmalıdır. 25 yaşın altındaki işçilerin vergilerinde özel indirim yapılmalı, asgari geçim indirimi derhal veya kademeli olarak asgari ücret düzeyine yükseltilmelidir. Devletin sosyal güvenliğin finansmanına sürekli ve kesin kurallara bağlanmış bir biçimde katılması sağlanmalı, işçilerin sosyal sigorta prim oranları düşürülmelidir. Devletin denetim organları güçlendirilmeli, denetim personelinin yetkileri artırılmalıdır. SSK'nın işlemleri basitleştirilmeli, yabancı kaçak işçilerin çalıştırılmaları konusundaki kısıtlama ve yasaklamalar daha sıklaştırılmalı ve uygulanmalıdır."
Türk-İş'in yaptığı "Kayıtdışı İstihdam" konulu araştırmaya göre, Türkiye'de 10 milyon 345 bin ücretli ve yevmiyeli çalışan bulunurken, bunlardan yaklaşık 5 milyonu herhangi bir sosyal güvenceden yoksun kayıt dışı istihdamdan oluşuyor. Bu durum, devlet gelirinden yılda toplam 2 katrilyon 254 trilyon 860 milyar liranın 'kayıp' olmasına neden oluyor.
Araştırmaya göre, 5 milyon dolayındaki kayıt dışı istihdamın yürürlükteki asgari ücret (brüt 139 milyon 950 bin, net 102 milyon 369 bin 600 lira) üzerinden kayıt altına alınması durumunda, SSK ayda 97 trilyon 965 milyar lira, yılda ise 1 katrilyon 175 trilyon 580 milyar lira tutarında prim gelirine kavuşacak.
Yine 5 milyon dolayındaki kayıt dışı istihdamın asgari ücretle kayıt altına alınması durumunda, Maliye'nin aylık 71 trilyon 745 milyar lira, yılda 860 trilyon 940 milyar lira gelir vergisi, ayda 4 trilyon 200 milyar lira, yılda ise 50 trilyon 400 milyar lira damga vergisi, Türkiye İş Kurumu'nun (İş-Kur) ise ayda 13 trilyon 995 milyar lira, yılda 167 trilyon 940 milyar lira işsizlik sigortası primi geliri olacak.
Kesintiler azaltılmalı
Vergilerin ve prim kesintilerinin yüksek oluşunun işvereni kaçak işçi çalıştırmaya yönelttiği belirtilen araştırmada, özellikle istihdam vergileri yönünde azaltıcı adımlar atılması gerektiği kaydedildi. Yürürlükteki brüt asgari ücretten, 19 milyon 593 bin lira SSK primi, 14 milyon 348 bin 700 lira gelir vergisi, 839 bin 700 lira damga vergisi ve 2 milyon 799 bin lira işsizlik sigortası kesintisi yapılıyor.
Bazı işyerlerinin sistemli bir şekilde kaçak işçi çalıştırdığı belirtilen araştırmada, kaçak işçilikle mücadele edilmesi için yapılması gerekenler şöyle sıralandı: "Gelir vergisi oranları indirilmeli, ücretliler için farklı gelir vergisi dilimleri uygulanmalıdır. 25 yaşın altındaki işçilerin vergilerinde özel indirim yapılmalı, asgari geçim indirimi derhal veya kademeli olarak asgari ücret düzeyine yükseltilmelidir. Devletin sosyal güvenliğin finansmanına sürekli ve kesin kurallara bağlanmış bir biçimde katılması sağlanmalı, işçilerin sosyal sigorta prim oranları düşürülmelidir. Devletin denetim organları güçlendirilmeli, denetim personelinin yetkileri artırılmalıdır. SSK'nın işlemleri basitleştirilmeli, yabancı kaçak işçilerin çalıştırılmaları konusundaki kısıtlama ve yasaklamalar daha sıklaştırılmalı ve uygulanmalıdır."
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
