23 Ocak 2001 22:00
İran gazı da şaibeli
Mavi Akım'ın ardından İran doğalgazı konusunda da şaibeler gündeme geldi. İran'la 1995 yılında 1 milyar dolarlık gaz anlaşması yapılmıştı.
İran gazı da şaibeli
"Beyaz Enerji" operasyonunun ucunun Rusya ile yapılan Mavi Akım anlaşmasına kadar uzanması, diğer doğalgaz hatları konusunda da soruları gündeme getirdi. Mavi Akım'dan sonra en büyük proje olan İran doğalgazında da şirketlerin kayırıldığı, henüz ortada olmayan doğalgaz için boru döşeme ihaleleri yapıldığı belirtiliyor. Üstelik İran doğalgazı anlaşma gereği 1998 yılından itibaren gelmesi gerekirken aradan üç yıl geçmesine rağmen hala doğalgaz ya da boru hattı ortalıklarda yok.
Türkiye'yi tek bir enerji kaynağına mahkum edecek olan doğalgaz anlaşmaları hakkında bir çok şaibe dolaşıyor. Mavi Akım'ın ardından İran'la yapılan doğalgaz anlaşmasının da hem uluslararası hem de yurt içinde büyük bir vurgun olduğu yönünde iddialar ortaya atılıyor. Çünkü ortada ne gaz var ne de boru hattı. Üstelik bu hattın ihalelerin yıllar öncesinden yapılmasına rağmen.
1 milyar dolarlık proje
Türkiye ile İran arasında 1995 yılında 23 yıllık bir doğalgaz anlaşması yapıldı. Anlaşma gereği İran, Tebriz-Ankara arasında döşenecek olan boru hattı ile 1998 yılından itibaren Türkiye'ye yılda 5.7 milyon metreküp doğalgaz vermeyi taahhüt etti. Ayrıca bu miktarın 2002 yılından itibaren de günde 10 milyon metreküp artırılması öngörüldü. Boru hattının Tebriz-Türkiye sınırı kısmının yapımı İran'a ait. Ankara kısmının yapımını ise Türkiye üstlendi. İran hattı tamamlamasına rağmen Türkiye kısmında tek bir boru bile döşenmiş değil. Projenin toplam bedeli tam 1 milyar dolar.
Doğalgaz hattının bedeli 117 milyon dolar olan Doğubeyazıt-Erzurum bölümü STFA'ya verildi. Bu ihalenin verildiği dönemde STFA'ya toplam ihale bedelinin yüzde 15'inin peşin verildiği ortaya atılmıştı. Aradan 6 yıl geçmesine rağmen tek bir boru döşenmiş değil.
Diğer yandan Tebriz-Ankara boru hattının Türkiye'de kalan kısmı 4 ayrı projeye ayrıldı. Ve 4 ayrı müteahhitlik firmasına verildi. Müteahhitlere avansları hiç geciktirilmeden ödeniyor. Hazine garantili olarak işi alan müteahhit firmalar ise dış kaynak arayışına çıktılar. Bugüne kadar sadece iki proje için kaynak bulundu. Bulunan kaynağın fazi ödenen komisyonla birlikte "yüzde 22- 26" arasında. Hazine'nin kabul ettiği faiz ise "libor+2.5"tir. Yani aradaki bu inanılmaz fark, doğrudan müteahhit firmalar tarafından maliyetlere yansıtılıyor.
İran'ın verecek gazı var mı?
Bu projenin bir diğer dikkat çeken yanı ise, İran'ın 21 milyon metreküp doğalgazı olması. İran Milli Petrol Şirketi (NIOC) yılda 76 milyar metreküp doğalgaz üretiyor ve 2010 yılında bu üretimini 283 milyar metreküpe çıkarmayı hedefliyor. Ancak bu hedefin önündeki en büyük engel, finansman ve teknik donanım eksikliği. Bu nedenle İran, doğalgaz ihtiyacını karşılamak için Türkmenistan ile anlaşma yaparak Körpece gaz sahasından 290 kilometrelik bir boru hattı ile gaz almaya başladı.
Petrol sahalarında, petrokimya sanayiinde ve diğer alanlarda İran bugünkü üretimi ile Türkmenistan'dan aldığı doğalgazın tamamını kullanıyor. Yani İran'ın Türkiye'ye verecek doğalgazı olup olmadığı bile şaibeli.
"Beyaz Enerji" operasyonunun ucunun Rusya ile yapılan Mavi Akım anlaşmasına kadar uzanması, diğer doğalgaz hatları konusunda da soruları gündeme getirdi. Mavi Akım'dan sonra en büyük proje olan İran doğalgazında da şirketlerin kayırıldığı, henüz ortada olmayan doğalgaz için boru döşeme ihaleleri yapıldığı belirtiliyor. Üstelik İran doğalgazı anlaşma gereği 1998 yılından itibaren gelmesi gerekirken aradan üç yıl geçmesine rağmen hala doğalgaz ya da boru hattı ortalıklarda yok.
Türkiye'yi tek bir enerji kaynağına mahkum edecek olan doğalgaz anlaşmaları hakkında bir çok şaibe dolaşıyor. Mavi Akım'ın ardından İran'la yapılan doğalgaz anlaşmasının da hem uluslararası hem de yurt içinde büyük bir vurgun olduğu yönünde iddialar ortaya atılıyor. Çünkü ortada ne gaz var ne de boru hattı. Üstelik bu hattın ihalelerin yıllar öncesinden yapılmasına rağmen.
1 milyar dolarlık proje
Türkiye ile İran arasında 1995 yılında 23 yıllık bir doğalgaz anlaşması yapıldı. Anlaşma gereği İran, Tebriz-Ankara arasında döşenecek olan boru hattı ile 1998 yılından itibaren Türkiye'ye yılda 5.7 milyon metreküp doğalgaz vermeyi taahhüt etti. Ayrıca bu miktarın 2002 yılından itibaren de günde 10 milyon metreküp artırılması öngörüldü. Boru hattının Tebriz-Türkiye sınırı kısmının yapımı İran'a ait. Ankara kısmının yapımını ise Türkiye üstlendi. İran hattı tamamlamasına rağmen Türkiye kısmında tek bir boru bile döşenmiş değil. Projenin toplam bedeli tam 1 milyar dolar.
Doğalgaz hattının bedeli 117 milyon dolar olan Doğubeyazıt-Erzurum bölümü STFA'ya verildi. Bu ihalenin verildiği dönemde STFA'ya toplam ihale bedelinin yüzde 15'inin peşin verildiği ortaya atılmıştı. Aradan 6 yıl geçmesine rağmen tek bir boru döşenmiş değil.
Diğer yandan Tebriz-Ankara boru hattının Türkiye'de kalan kısmı 4 ayrı projeye ayrıldı. Ve 4 ayrı müteahhitlik firmasına verildi. Müteahhitlere avansları hiç geciktirilmeden ödeniyor. Hazine garantili olarak işi alan müteahhit firmalar ise dış kaynak arayışına çıktılar. Bugüne kadar sadece iki proje için kaynak bulundu. Bulunan kaynağın fazi ödenen komisyonla birlikte "yüzde 22- 26" arasında. Hazine'nin kabul ettiği faiz ise "libor+2.5"tir. Yani aradaki bu inanılmaz fark, doğrudan müteahhit firmalar tarafından maliyetlere yansıtılıyor.
İran'ın verecek gazı var mı?
Bu projenin bir diğer dikkat çeken yanı ise, İran'ın 21 milyon metreküp doğalgazı olması. İran Milli Petrol Şirketi (NIOC) yılda 76 milyar metreküp doğalgaz üretiyor ve 2010 yılında bu üretimini 283 milyar metreküpe çıkarmayı hedefliyor. Ancak bu hedefin önündeki en büyük engel, finansman ve teknik donanım eksikliği. Bu nedenle İran, doğalgaz ihtiyacını karşılamak için Türkmenistan ile anlaşma yaparak Körpece gaz sahasından 290 kilometrelik bir boru hattı ile gaz almaya başladı.
Petrol sahalarında, petrokimya sanayiinde ve diğer alanlarda İran bugünkü üretimi ile Türkmenistan'dan aldığı doğalgazın tamamını kullanıyor. Yani İran'ın Türkiye'ye verecek doğalgazı olup olmadığı bile şaibeli.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
