NATO krizin eşiğinde

NATO krizin eşiğinde
Eski Yugoslavya topraklarında kullanılan seyreltilmiş uranyum (DU) mermilerinin neden olduğu ölümler, ABD'nin güdümündeki NATO ittifakı içinde büyük bir gerginlik yarattı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, Avrupa Birliği ile ABD arasında giderek şiddetlenen nüfuz mücadelesinin açığa çıktığı platformlardan biri haline gelen NATO, kritik bir toplantıya hazırlanıyor. Belçika'nın başkenti Brüksel'de bulunan NATO Karargâhı'nda yapılacak toplantıda, Balkan Sendromu tartışılacak. Toplantının, giderek yayılan kanser vakalarının DU ile bir ilgisi bulunmadığını savunan ABD ve İngiltere ile, Kara Avrupası devletleri arasında sert tartışmalara sahne olacağı tahmin ediliyor.
Bu üçüncü kriz
NATO; Kosova saldırısı ve ABD'nin "anti-balistik füze kalkanı" planlarının ardından, son iki yıl içinde üçüncü büyük kriziyle karşı karşıya bulunuyor. Yarınki toplantıda, kanser ölümlerinden en çok etkilenen İtalya ile, durumu ABD'ye yüklenmek için yeni bir fırsat olarak değerlendiren Fransa'nın tutumu merak ediliyor. Portekiz Başbakanı Antonio Guterres'in, bundan böyle NATO'nun hazırladığı raporlara güvenmeyeceğini açıklaması, durumun ciddiyetini gösteriyor. İngiltere hükümeti ise, ABD ile Avrupa Birliği arasında tutum belirlemekte zorlanacağı önemli bir toplantıyla daha karşı karşıya.
Prodi ABD'yi kızdırdı
Avrupa Komisyonu Başkanı Romano Prodi, İtalya'nın rahatsızlığını dile getirdiği açıklamasında, ABD'yi adeta "yumuşak karnı"ndan vurdu. Prodi, "Ortada bir risk olmasa bile, DU silahlarının kullanılması fikrinden hoşlanmıyorum. Gerçekler ortaya çıkmalı" diye konuştu. Uranyum silahlarının askeri saldırı stratejisinde önemli bir rol oynadığı ABD, açıklamayı öfkeyle karşıladı. İsimleri açıklanmayan üst düzey NATO yetkilileri, Prodi'nin sözlerinin "kamuoyu histerisini kamçıladığını" söylediler.
Operasyonlar tehlikede
Önceki gün, İngiliz The Times gazetesinde yayınlanan bir yorumda, ölümlerin "NATO'nun bütünlüğünü tehdit ettiği" belirtildi. Gazetenin diplomatik editörü Richard Beeston imzasını taşıyan yorumda, NATO'nun, "Balkan Sendromu nedeniyle saflarında giderek büyüyen gerginliği bastırmakta güçlük çektiği"ne dikkat çekildi. Beeston, "İttifak'ın siyasi bir patlamayı zaptetme yönündeki tüm çabasına rağmen, ABD ile İtalya arasında yaşanan çatışma, gelecekteki NATO operasyonlarını tehlikeye atabilir" saptamasını yaptı.
Rusya: Biz demiştik
Balkan Sendromu, Kosova saldırısının asıl hedefi olan Rusya'da da ilgiyle takip ediliyor. Rus basını, ölümler nedeniyle NATO'nun, tarihinin en büyük krizine doğru sürüklenmekte olduğunu ileri sürdü. Trud gazetesinde önceki gün çıkan yorumda, "Bosna ve Kosova'da görev yapmış İtalyan barış gücü askerlerinden altısının lösemi dolayısıyla ölmesi, NATO tarihinin en ciddi krizinin patlak vermesi tehdidini başlattı" denildi. Yazıda, Belçika, Fransa ve Almanya savunma bakanlarının, birlikleri arasındaki paniği gizlemek için büyük çabalar sarf ettikleri de kaydedildi.
Ordu gazetesi Krasnaya Zvezda (Kızıl Yıldız), "Avrupa'daki uranyum skandalı ivme kazanıyor" ifadesini kullandığı yazısında, NATO haritalarına göre Kosova'daki İtalyan bölgesinin, uranyumlu bombaların en çok etkilediği bölgeler olduğunu belirtti. Yazıda, radyoaktif yayılmanın tehlikeli düzeye ulaştığı ikinci sıradaki bölgenin, Alman askerlerinin kontrol ettiği bölge olduğu kaydedildi.
Bu arada, Balkan Sendromu nedeniyle ölen askerlerin sayısı, önceki gün itibarıyla 27'ye yükseldi. İtalyan gazetesi Il Giornale, Balkan Sendromu'nu "salgın" olarak tanımladı. Son üç kurbanın, Bosna'da görev yapan iki asker ve bir hemşire olduğu öğrenildi.

---

Ülke ülke Balkan Sendromu
Türkiye: Kosova'da görev yapan Türk birliği'nin, Kosova'da üretilen yiyecek maddelerini kullanmadığı ve ihtiyaçlarını Türkiye'den karşıladığı açıklandı. Türk askerlerde bugüne kadar radyoaktivite izine rastlanmadı. Ancak birliğin görev aldığı Prizren'in "tehlikeli bölge" kabul edilmesi, soru işaretleri yaratıyor.
İtalya: 9 ölümün tespit edildiği İtalya, Balkan Sendromu'ndan etkilenen ülkeler arasında birinci sırada. Savunma Bakanlığı bünyesinde oluşturulan özel sağlık komisyonu, kanser hastası 10 "şüpheli vaka" üzerindeki çalışmaları devam ediyor. İtalyan basını, bu vakaların sayısının 30 olduğunu ileri sürüyor.
Belçika: Bölgede görev yapan 5 askerin kanserden öldüğü, 4'ünün kansere yakalandığı Belçika'da, Savunma Bakanlığı yetkililerinin başlattığı araştırmada henüz kesin sonuç alınamadı.
İspanya: İspanyol basınında yer alan haberlere göre, "Balkan Sendromu"na bağlı olarak kanserden 2 kişi öldü. El Mundo gazetesi, biri yardım kuruluşu mensubu 6'sı asker toplam 7 kişinin kansere yakalandığını ileri sürdü.
Hollanda: Bosna'da görev yapan askerlerden ikisinin öldüğü teyit edildi.
İsviçre: 1996'da Bosna'da görev yapan bir askerin 1998'de kanserden ölmesi üzerine resmi soruşturma başlatıldı.
Portekiz: Portekiz basını, biri ölü 4 askerin şüpheli vakalarını gündeme getirdi. Bu askerlerin Balkan Sendromu'na bağlı olarak rahatsızlandıkları resmi ağızlardan doğrulanmadı. '90'lı yılların başından beri bölgede görev alan 10 bin asker muayeneden geçirilecek.
Fransa: Savunma Bakanlığı, bölgede görev yapan 4 askerin kan kanseri teşhisiyle hastaneye kaldırıldığını açıkladı. Dışişleri Bakanlığı da, yarın Belçika'nın başkenti Brüksel'de yapılacak toplantıda NATO'ya, söz konusu silahlarla ilgili bilgi vereceğini açıkladı.
İngiltere: İngiltere hükümeti, tehlikenin varlığının 10 yıldır bilindiğini itiraf etti. Şimdilik askerlerin muayeneden geçirilmesine yönelik bir girişim yok.
Almanya: Savunma Bakanlığı, Alman askerlerinde "Balkan Sendromu"na dair bir ize rastlanmadığını öne sürdü. Ancak gazetelere göre, en az bir asker kansere yakalanmış durumda.
Yunanistan: Bosna'da 1997-1998 yıllarında görev yapan bir astsubayın kan kanserine yakalanması üzerine, inceleme başlatıldı.
Avusturya: Kosova'ya 483, Bosna'ya 290 asker gönderen Avusturya, "Balkan Sendromu"na bağlı herhangi bir vaka tespit edilmediği açıkladı.
Macaristan: Yetkililer, "Balkan Sendromu"na bağlı ölümlerin varlığını inkâr ediyor. Bölgede görev yaptıktan sonra ölen bir askerin karısıysa, kocasının kan kanserine yakalandığını açıkladı.
Bulgaristan: Savunma Bakanlığı'na göre, Bosna ve Kosova'da görev yapan 588 askerinde radyasyona bağlı olduğu ispatlanmış sağlık sorunları bulunmuyor.
Danimarka: Bir asker, Bosna'daki görevinden sonra kan kanserine yakalandı.
Rusya: Bölgede görev alan askerler, gelecek haftadan itibaren muayeneden geçecek.
Gürcistan: Savunma Bakanlığı, Kosova'da görev yapan 60 askeri arasında "Balkan Sendromu"na bağlı rahatsızlık tespit edilmediğini açıkladı.
Hırvat-Boşnak Federasyonu: Sağlık Bakanı Bozo Lubiç, geçen yıl ülkede görülen kanser vakalarında artış tespit edildiğini açıkladı. Lubiç, 1998'de 100 bin kişiden 152'sinde kanser vakası görülürken, 1999'da bu rakamın 230'a yükseldiğini belirtti.
Çek Cumhuriyeti: Çek ordusu, ilk kurbanını geçen yıl verdi ve Bosna'da görev yapan bir pilot kan kanserinden öldü.
Ukrayna: Devlet Başkanı Leonid Kuçma, bölgede 1999'dan beri görev yapan Ukraynalı askerlerin tıbbi kontrollerden geçirilmesi için Kosova'ya doktor gönderdiklerini açıkladı.