Rusya-İran işbirliğinde yeni dönem

Rusya-İran işbirliğinde yeni dönem
Rusya ile İran arasındaki askeri ilişkiler, yeni bir gelişme eğilimine girdi. Üst düzey Rus ve İranlı savunma yetkilileri, aralarındaki askeri-güvenlik ortaklığının kapsamını genişletme kararı aldılar. Bu karar, ABD yönetiminin İran'ın askeri gücünün artmasını engelleme çabasına vurulan önemli bir darbe niteliğinde.
ABD'li yetkililer, Rus yardımı ve teknoloji transferinin, İran'ın nükleer programına katkı yapacağını belirtiyorlar. İsrail'i tepeden tırnağa silahlandıran ABD'ye göre, İran'ın askeri bakımdan güçlenmesi, "bölgesel istikrar"ı tehlikeye sokacak. ABD'nin asıl kaygısı ise, Rusya'nın, İran aracılığıyla Ortadoğu petrollerine erişme çabası.
Yirmi yıldır ilk ziyaret
Rusya Savunma Bakanı İgor Sergeyev ve yardımcıları, İran başkenti Tahran'da üç gün boyunca temaslarda bulundu. Sergeyev, 1979 İran Devrimi'nden bu yana ülkeye giden ilk Rus savunma bakanı oldu.
Görüşmelerin, Rusya'nın 1995 tarihli ABD-Rus anlaşmasını bozma niyetini açıklamasından hemen sonra yapılması dikkat çekici bulunuyor. Söz konusu anlaşmayla, Moskova'nın Tahran'a 1999'dan sonra yeni silah satması durdurulmuştu.
ABD Dışişleri Bakanlığı, anlaşmanın bozulması halinde "Rusya'ya ekonomik yaptırım" tehdidinde bulunmuştu. Ancak Sergeyev ve İranlı muadili Koramiral Ali Şamkani, böylesi tehditlere kulak asmayacaklarını gösterdiler. Şamkani, önceki gün Sergeyev ile düzenlediği ortak basın toplantısında, "İki ülke, her türlü uzun vadeli askeri, güvenlik ve savunma ilişkilerini geliştirip derinleştirmek için somut kararlar almıştır" dedi.
Şamkani, ABD tehditlerine "Böylelikle, bağımsız devletlerin, diğerlerinin görüşleri ve dış müdahale tehditlerine rağmen, müttefiklerini seçmekte özgür oldukları kanıtlanmıştır" sözleriyle yanıt verdi.
'Artık duraklama yok'
Rus bakan Sergeyev ise, 1995 ABD-Rus anlaşması sonrasında iki ülkenin askeri ilişkilerinde ciddi bir duraklama yaşandığını hatırlattıktan sonra, "Bundan sonra böylesi duraklamalar olmayacaktır" dedi. Sergeyev, Rus-İran işbirliğinin niteliği hakkında "İşbirliğimiz başka bir ülkeye tehdit içermiyor; aksine, Orta Asya'da barış ve güvenliğin sağlanması için çalışacağız" dedi.
Rusya ile İran arasındaki ilişkilerin giderek güçlenmesi, ABD'nin İran'a karşı uyguladığı uluslararası yaptırımlara vurulan yeni bir darbe niteliğinde. Avrupa Birliği başta olmak üzere birçok uluslararası güç, özellikle Muhammed Hatemi'nin işbaşına geldiği 1997'den sonra İran ile ilişkilerini geliştirmeye başladı.
Ambargoları giderek etkisizleşen ABD'li yetkililer ise, özellikle Rusya-İran ilişkilerinin "tehlikesi"ne dikkat çekiyor.
Petrol fiyatları orduya yaradı
İran, silah alanında Rusya'nın en hatırlı müşterilerinden biri. Son altı yıl içinde Rus şirketleri, İran ordusuna 4 milyar dolarlık tank, uçak, bombardıman uçağı, denizaltı ve hava savunma sistemleri sattı. İran hükümeti, düşük petrol fiyatları ve ekonomik yaptırımların baskısı nedeniyle, borcunun 1 milyar dolarını ödeyebildi. Geri kalan borçlar ise, Sovyetler'in İran'a olan borçlarının silinmesi ve petrol karşılığında çözüldü. Petrol fiyatlarının arttığı bugünlerde, İran yönetimi, elde gettiği gelirin büyük bir bölümünü ordusunu yenilemeye harcayacağını bildirmişti.
Rus Interfax haber ajansının bildirdiğine göre İran; bu kapsamda, dizel denizaltılar, SU-24 ve MIG-29 jetleri, tanklar ve zırhlı personel taşıyıcılarını yenilemek ve onarmak istiyor.
Ajansa konuşan Rus kaynaklar, İran'ın ayrıca askeri nakliye helikopterleri, omuzdan atılan roketler, modern saldırı uçakları ve radar sistemleri satın almak istediğini dile getiriyor.
Rus yetkililer, buna rağmen, İran'a "kitle imha silahı üretiminde yardımcı olacak donanım satmayacaklarını" kaydettiler. Şamkani de, İran-Rus işbirliğinin "tüm uluslararası kurallara uygun" olduğunun altını çizdi.
Nükleer santral rahatsızlığı
Ancak ABD, bu garantilerle ikna olmuş görünmüyor. Washington yönetimi, özellikle Rus yardımıyla inşa edilecek olan nükleer santralden rahatsız. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Philip Reeker, yaptığı basın toplantısında, İran'da temaslarda bulunan Rusya Savunma Bakanı Sergeyev'in İran'a füze, denizaltı ve diğer askeri araçları satmaya hazır olduğunu bildirmesinden rahatsızlık duyduklarını söyledi. Reeker, "Bu satışlar ABD'nin, müttefiklerinin ve bölgedeki dostlarının ulusal güvenlik çıkarlarını tehlikeye sokacaktır" dedi.