14 Aralık 2000 22:00

Genetikte yeni adım

Bilim adamları ilk kez bir bitkinin genetik şifresini tamamen çözdüler. Bilim adamları, bir çeşit tere otu olan bu bitkinin genetik kodları sayesinde bitki ve insan genetiğine dair yeni adımlar atılmasının yolunun açıldığını düşünüyor.

Paylaş

Genetikte yeni adım
Küçük bir yabani ot, bilim adamlarının genetik şifresini tamamen çözdüğü ilk bitki olarak tarihe geçti. Bir çeşit tere otu olan "Arabidopsis thaliana", görünüşü itibariyle çok ilgi çekici bir bitki değil, fakat araştırmacılar DNA'sında gizli bilgilerin insan yaşamında büyük olumlu etkileri olacağını düşünüyor.
Birkaç santimetre uzunluğundaki, 6 haftalık yaşam çemberine sahip bu bitki, ılıman iklimi ve geçirgen toprağı seviyor. Bu bitkiye, demiryollarının yan hatlarında ya da otoparkların kenarlarında sıkça rastlanabiliyor.
Bilim adamları, yolun kenarındaki kıraç toprakta dahi kolaylıkla gelişen bu bitkinin genlerinden bir tohumun verdiği ürünü artırmanın yollarını öğrenebilecek, buğday tarlalarındaki hastalıklarla baş edilebilecek. Fakat, bu genetik şifre, sadece bitki biyolojisindeki keşifleri hızlandırmayacak, insan sağlığı için araştırmacılara yeni açılımlar sağlayabilecek. Çünkü bitkilerdeki bazı genler, hastalıklara yol açan kusurlu insan genlerine fazlasıyla benziyor.
Bilimsel dönüm noktası
Şikago Üniversitesi genetik ve hücre biyolojisi araştırmacılarından Profesör Dr. Daphne Preuss, "Dönüm noktası olan bu başarı ile, dünyanın herhangi bir yerinde Arabidopsis ya da çiçekli bitkilerle ile çalışan her laboratuvar, bilimsel araştırmalarını daha hızlı, daha kolay, daha tam ve dikkatli bir yolla yapabilecek" diyor.
İngiltereli araştırmacılar, bu bitkinin genetik şifresinin çözülmesinin, yakınca çözülecek insanın genetik şifresi kadar, hatta ondan daha önemli olduğunu savunuyorlar. York Üniversitesi'nden Dr. Ottoline Leyser, "Bitkiler dünyadaki tüm ekosistemlerin vazgeçilmez öğeleri, çünkü bitkiler ekosistemler için enerji girdisi sağlıyorlar" diyor ve ekliyor; "Bitkinin genetik şifresi daha önemli, çünkü bir süre sonra insanlar yetersiz beslenmeden ölecekler".
Genleri oldukça küçük
Genetik kodu çözem araştırmacılar, 25 binden fazla genin hücreler tarafından protein üretmek için kullanıldığını saptadılar. Bunlar bitkiyi oluşturan ve geliştiren büyük moleküller ve bitkinin yaşam çemberinin devamlılığını sağlıyorlar.
Araştırmanın en şaşırtıcı sonuçlarından biri de, Arabidopsis genlerinin kaç tanesinin kendini yinelediği. Bitki DNA'larının yarısından azı bir tane, kalanı ise en az bir kere tekrarlanmış. Bununla birlikte, Arabidopsis bitkisinin genleri oldukça küçük.
Örneğin, mısırın genlerinin 20'de biri bir büyüklükte. Aslında, bu küçüklük, Arabidopsis'in uluslararası gen şifresi çözümü projesinde seçilmesinin ana nedenlerinden biri.
Bir başlangıç
Ve tüm gen zincirinin çözülmesinin ardından, bilim adamları diğer bitkileri, örneğin soya fasülyesini ya da mısırı değiştirmek ve geliştirmek açısından daha iyi bir konumda. Bu bilimsel adım, onlara hastalıklara daha az eğilimli, uygun gelişme koşulları olmadığında da sağlığını koruyabilen bitkiler yaratabilmeleri için olanak sağlıyor. Bunun sonucunda, süpermarket raflarında daha düşük yağ, daha fazla protein içeren ve daha lezzetli gıdalar olması mümkün olabilecek. Bitkiler insanlara yeni malzemeler ve yeni ilaç ürünleri verebilecek.
Bilim adamları, Arabidopsis'in genetik zincirini, maya, meyveler ve elbette insanınki gibi başka tamamen çözülmüş genetik şifrelerle karşılaştırmak isteyecekler.
Arabidopsis'in genlerinin konumunu ve işlevlerini bilmek, araştırmacılara benzer insan genlerinin tam olarak yerini ve işlevini saptama, hastalıklarının nedenlerini öğrenme açısından da yardımcı olabilecek.

ÖNCEKİ HABER

Zonguldak Valisi 1 Aralık'ı unutamıyor!

SONRAKİ HABER

Kelle avcısı Kuçma!