30 Ekim 2000 22:00

Kanundışı kararname

Meclis'i devre dışı bırakmak isteyen hükümetler her dönem Anayasa aykırı biçimde KHK'ye başvurdular. Özellikle memurlara ve bankaların özelleştirilmesine ilişkin KHK uygulamaları dikkat çekiyor.

Paylaş

Kanundışı kararname
Sultan Özer
Meclis'i devre dışı bırakmak isteyen hükümetler her dönem Kanun Hükmünde Kararname (KHK) uygulamasına başvurdular. Özellikle memurlarla, bankaların özelleştirilmesiyle ve SSK'yla ilgili düzenlemelerde dikkat çeken KHK uygulaması, kamuoyu tarafından tepkiyle karşılanmasına, KHK'lerin veto edilmeleri ve Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararlarına rağmen, hükümet yeni KHK'lerin peşinde. Bir aydır komisyonları belirleyerek Meclis'i çalıştırmayan hükümet, tüm karşı çıkışlara rağmen yeni KHK'ler çıkaracağı açıklamaları yapıyor.
KHK'lerin uygulaması 1876'lara dayanmakla birlikte, hukukçular o dönem çıkarılan KHK'lerin bugün tartışılan KHK'lerden farklı olduğunu söylüyorlar. Bugünkü anlamda ilk KHK 1972 yılında Ferit Melen hükümeti döneminde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda değişiklik amacıyla çıkarıldı. En çok Turgut Özal, Bülend Ulusu ve Tansu Çiller dönemleri ile şu anki hükümet döneminde görülen KHK'lerden 269'unun, aradan geçen onlarca yıla rağmen hala Meclis komisyonlarında beklediği ortaya çıktı. 1980 sonrası kurulan hükümetlerde, Özal 186, Ulusu 91, Çiller 75, Akbulut 40, Ecevit 40 KHK'ye imza atarken, bugüne kadar çıkarılan kararname sayısı 511'e ulaştı. Ekonomik kriz döneminde Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu örneğinde olduğu gibi KHK'nin, Anayasa'da "çok acil, ivedi ve gecikmesinde tehlike olabilecek durumlarda" başvurulabilecek yöntem olarak yer almasına rağmen iktidarların, Meclis'ten çıkaramayacaklarını düşündükleri yasalar için bu yolu tercih ettikleri görülüyor.
Gizlilik şüphesi
Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü'nün çıkardığı "KHK Külliyatı"nda, 1972 yılından bugüne kadar 628 KHK'nin hazırlandığı, bunlardan büyük bir kısmının Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdiği, bir kısmının yürürlükten kalktığı görülüyor. Ancak külliyatta bazı KHK'ler için "Henüz çıkarılmadı" ya da "Yayınlanmadı" ibaresinin kullanıldığı dikkat çekerken, bunların hangi konuyla ilgili olduğu ya da yürürlükte olup olmadığı bilinmiyor. Yetkililer, KHK'ler için sıra numarası alındığını, ama Külliyat hazırlanırken henüz çıkarılmamış ya da Cumhurbaşkanlığı'na gönderilmiş ise imzalanmamış olduğu için bu ibarelerin yazıldığını söylediler. Ancak, 1983 yılına kadar çok eski KHK'leri de kapsayan bu durumun niçin düzeltilmediği, yürürlükten kalkanlar belirtilmesine karşın bunların ne oldukları yazılarak niçin çıkarılmadığı ya da yayınlanmadığının yer alması gerektiği de hukukçular tarafından dile getirilerek, "gizlenen bir şeyler olabileceği"ne dikkat çekiliyor.
657'nin yüzde 55'i değiştirildi
İlk çıkarılan 14 KHK, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili. Ancak bir kanunla ilgili kısa sürede bu kadar çok KHK'nin çıkarılması eleştiriliyor. Burhan Kuzu "Türk Anayasa Hukukunda KHK" adlı doktora tezinde bu durumu şöyle değerlendiriyor: "Her iki aya bir KHK düşecek şekilde çıkarılan ve Devlet Memurları Kanunu'nda muhtelif değişiklikler yapan sözkonusu KHK'ler ile personel reformundan eser bırakılmamıştır. Mevcut durum iyice karıştırılmış, kanunun yüzde 55'e yakın kısmı değiştirilerek memur statüsü içinden çıkılmaz bir duruma sokulmuştur." Benzer bir durum 35 No'lu KHK ile çıkarılan "Ödeme güçlü içinde bulunan bankerlerin işlemleri ile ilgili KHK" için de sözkonusu olup, 35 nolu KHK, 15 kez değiştirilerek, yine Kuzu'nun değerlendirmesiyle, "bankerlerle ilgili mevzuat içinden çıkılmaz hale geldi ve sorun halledilemedi."

ÖNCEKİ HABER

Çeyrek asırlık bir müzik serüveni

SONRAKİ HABER

EXSA işçilerinin yürüyüşü başladı