Enerjide ABD hakimiyeti

Enerjide ABD hakimiyeti
Türkiye'nin enerji sektöründe ABD'li şirketlerin ağırlığı her geçen gün artıyor. Enerji gibi stratejik bir sektörde bu denli fazla yabancı sermaye birikiminin olması, gelecek açısından da kaygı verici. Nitekim ABD'li şirketlerin Türkiye'deki enerji projelerinin toplamı 11 milyar doları aştı. Türkiye'nin enerji sektörünün özelleştirmeye açılmasıyla, bu sektördeki yabancı sermaye ağırlığı da gittikçe artıyor. Yabancı sermayenin başında da ABD geliyor. Şirketlerin toplam enerji projesi tutarı 11 milyar doların üzerinde. Yatırım miktarı, özellikle uluslararası tahkimin Anayasa'ya konulmasından sonra hızlandı.
ABD'li firmaların içinde bulunduğu girişim grupları özellikle 18 termik santral projesiyle ilgileniyor. Söz konusu santrallerin kurulu gücü toplamı 11 bin 90 megawatt, toplam yatırım bedeli ise 7 milyar 905 milyon dolara ulaşıyor. İkili anlaşmalar çerçevesinde ABD'li firmaların yapacağı 9 hidroelektrik projesinin kurulu gücü ise 1.555 megawatt olarak hesaplanırken, yatırım tutarı 1 milyar 856 milyon dolar düzeyinde.
ABD'li şirketler, Yap-İşlet-Devret (YİD) yöntemiyle yapılacak 4 adet hidroelektrik projesi, yine aynı modelle yapılacak 3 adet rüzgâr santrali, bir adet çöp santrali ve bir de elektrik dağıtım bölgesinin işletme devri işine de girmiş bulunuyorlar.
Bu arada ABD firmalarının yer aldığı YİD modeliyle gerçekleşen santraller arasında, Enron tarafından işletilen Marmara Ereğlisi LNG ve Mission
Energy tarafından işletilen Esenyurt Doğalgaz santrali yer alıyor. PSEG başkanlığındaki ABD konsorsiyumu ile Konya-Ilgın linyite dayalı termik santral, General Electric'in Karadeniz Ereğlisi D.G. ve GVA Generation Ventures Ass.'nin Eskişehir DG termik santrallerine ilişkin sözleşmeler ise imzalanmış durumda. SEİ firmasının Aliağa LPG termik santrali projesinin sözleşmesi de Danıştay tarafından onaylandı.
Sierra, Trinity Partners, AES, Unocal şirketlerine ait 6 termik santral projesinin değerlendirmesi ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca sürdürülüyor. Yap-İşlet (Yİ) yöntemiyle yaptırılacak Gebze, İzmir ve Adapazarı D.G. termik santrallerinin sözleşmesi ise Intergen firmasıyla imzalandı.
Devredilecek santraller
Kangal Linyit termik santralinin işletme hakkının devri sözleşmesi de, NR Generating ve Peabody şirketleriyle imzalanmış durumda. Aliağa Motorin termik santralinin General Electric'e işletme hakkının devri de Danıştay tarafından onaylandı. Yine Amerikan NR Generating ve Peabody'nin kazandığı Seyitömer Linyit termik santralinin işletme hakkı devri için, sözleşme görüşmeleri sürüyor.
Hükümetlerarası anlaşma çerçevesinde, ABD'li şirketler tarafından yapılacak Alpaslan II, Durak, Eriç, Gürsöğüt, Hakkari, Kargı, Konaktepe I-II, Mut ve Pervari Baraj ve HES projelerinin gerçekleştirilmesi için de yoğun çalışmalar yapılıyor. Söz konusu 9 projeden Durak, Gürsöğüt, Hakkari, Kargı, Konaktepe, Pervari ve Alpaslan II Baraj ve HES projelerine ait sözleşme taslağı bakanlıkça onaylanarak kredi anlaşmasının sonuçlandırılması için Hazine Müsteşarlığı'na gönderildi.
Eriç Barajı ve HES Projesi'nde sözleşme taslağının bugünlerde bakanlık onayına sunulması beklenirken, Mut Barajı ve HES projesinde de fiyat müzakereleri devam ediyor.
YİD yöntemiyle yaptırılacak hidroelektrik santral projelerinden Akköy 1 ve Akköy 2 projelerine ilişkin sözleşme Morrison Knudsen International şirketiyle imzalandı. GE Capital Citibank'ın gerçekleştireceği Çatalan Barajı ve HES'in işletme hakkı devrine ilişkin sözleşme Danıştay tarafından incelenirken, CSWI tarafından YİD yöntemiyle yapılmak istenen Güllübağ Barajı ve HES projesi fizibilite aşamasında bulunuyor.
YİD yöntemiyle yine ABD'li Cannon Int. Ltd. tarafından yapılacak Çanakkale ve Çeşme-Kocadağ rüzgâr santrallerinin sözleşmeleri, Danıştay tarafından inceleniyor. Princeton Development Corp. ve Sterling Energy Service tarafından yine Kocadağ'da yapılacak bir başka rüzgâr santralinin de fizibilite çalışmaları yapılıyor.
Ayrıca Ormat Inc. şirketi Aydın-Germencik Jeotermal santralini yapıyor, bir başka Türk-
Amerikan konsorsiyumu da, sözleşmeleri Danıştay incelemesinden geçen Mamak Çöp Santralini yapmak için çaba sarf ediyor. Türk Buryal Ltd. ile Amerikan CMS ve Howard şirketlerinin oluşturduğu konsorsiyum da, 4 no'lu görev bölgesinde imzaladığı sözleşmeyle elektrik dağıtımını üstlendi.