21 Ekim 2000 21:00
Yetkisiz KHK'lar iptal edilecek
Anayasa Mahkemesi, yetki yasası iptal edilen KHK'ların, içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile Anayasa'ya uygunluğundan söz edilemeyeceğini açıkladı.
Yetkisiz KHK'lar iptal edilecek
Anayasa Mahkemesi, bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya dayandığı yetki yasası iptal edilen kanun hükmünde kararnamelerin (KHK) içeriklerinin Anayasa'ya aykırılık oluşturmasalar bile, Anayasa'ya uygunluğundan söz edilemeyeceğini bildirdi. Mahkeme, yetki yasası iptal edilen KHK'ların, Anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarından, içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dava açıldığında iptal edilmesi gerektiği yönünde görüş belirtti.
Anayasa Mahkemesi'nin 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'na 527 sayılı KHK'nın 3 maddesiyle eklenen "Teknik Hizmetler Sınıfı" başlıklı bölümünde yer alan "Fizikçi" sözcüğünün Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle, bu sözcüğün iptal edilmesine ilişkin kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.
Resmi Gazete'de yayımlanan kararda, Anayasa'da KHK'ların siyasal denetiminin yanında, yargısal denetiminin de öngörüldüğü belirtilerek, KHK'ların işlevsel yönden yasama işlemi niteliğinde olduklarından, bunların yargısal denetimlerinin yapılması görev ve yetkisinin Anayasa Mahkemesi'ne verildiği kaydedildi.
Yargısal denetimde KHK'nın öncelikle yetki yasasına, sonra da Anayasa'ya uygunluğu sorunlarının çözümlenmesi gerektiği vurgulanan kararda, "Her ne kadar Anayasa'nın 148. maddesinde KHK'lerin yetki yasalarına uygunluğunun denetlenmesinden değil, yalnızca Anayasa'ya biçim ve esas bakımlarından uygunluğunun denetlenmesinden söz edilmekte ise de, Anayasa'ya uygunluk denetiminin içerisine öncelikle KHK'nın yetki yasasına uygunluğunun denetimi girer" denildi.
KHK ile yetki yasası arasındaki bağ
Anayasa Mahkemesi kararında, Olağanüstü Hal kanun hükmündeki kararnamelerin dayanaklarını doğrudan doğruya Anayasa'dan aldığına dikkati çekilerek, bu tür KHK'ların bir yetki yasasına dayanmasına gerek olmadığı belirtildi.
Olağan dönemlerdeki KHK'ların bir yetki yasasına dayanmasının zorunlu olduğu, bu nedenle KHK'lar ile dayandıkları yetki yasası arasında çok sıkı bağ olduğu vurgulanan kararda, şu görüşlere yer verildi: "KHK'nın yetki yasası ile olan bağı, KHK'yı aynı ya da değiştirerek kabul eden yasa ile kesilir. KHK'nın Anayasa'ya uygun bir yetki yasasına dayanması geçerliliğinin ön koşuludur. Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya dayandığı yetki yasası iptal edilen bir KHK'nın kuralları, içerikleri yönünden Anayasa'ya aykırılık oluşturmasalar bile Anayasa'ya uygunluğundan söz edilemez."
İptalleri gerekir
Kararda, KHK'ların Anayasa'ya uygunluk denetimlerinin farklı olduğu ve Anayasa'nın 11. maddesinde "Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz" görüşü anımsatılarak, şöyle denildi: "KHK'lar ise konu, amaç, kapsam ve ilkeleri yönünden hem dayandıkları yetki yasasına, hem de Anayasa'ya uygun olmak zorundadırlar. Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya yetki yasasının kapsamı dışında kalan ya da dayandığı yetki yasası iptal edilen KHK'ların anayasal konumları birbirlerinden farksızdır. Böyle durumlarda, KHK'lar anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarından içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dava açıldığında iptalleri gerekir."
Anayasa Mahkemesi, bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya dayandığı yetki yasası iptal edilen kanun hükmünde kararnamelerin (KHK) içeriklerinin Anayasa'ya aykırılık oluşturmasalar bile, Anayasa'ya uygunluğundan söz edilemeyeceğini bildirdi. Mahkeme, yetki yasası iptal edilen KHK'ların, Anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarından, içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dava açıldığında iptal edilmesi gerektiği yönünde görüş belirtti.
Anayasa Mahkemesi'nin 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'na 527 sayılı KHK'nın 3 maddesiyle eklenen "Teknik Hizmetler Sınıfı" başlıklı bölümünde yer alan "Fizikçi" sözcüğünün Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle, bu sözcüğün iptal edilmesine ilişkin kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.
Resmi Gazete'de yayımlanan kararda, Anayasa'da KHK'ların siyasal denetiminin yanında, yargısal denetiminin de öngörüldüğü belirtilerek, KHK'ların işlevsel yönden yasama işlemi niteliğinde olduklarından, bunların yargısal denetimlerinin yapılması görev ve yetkisinin Anayasa Mahkemesi'ne verildiği kaydedildi.
Yargısal denetimde KHK'nın öncelikle yetki yasasına, sonra da Anayasa'ya uygunluğu sorunlarının çözümlenmesi gerektiği vurgulanan kararda, "Her ne kadar Anayasa'nın 148. maddesinde KHK'lerin yetki yasalarına uygunluğunun denetlenmesinden değil, yalnızca Anayasa'ya biçim ve esas bakımlarından uygunluğunun denetlenmesinden söz edilmekte ise de, Anayasa'ya uygunluk denetiminin içerisine öncelikle KHK'nın yetki yasasına uygunluğunun denetimi girer" denildi.
KHK ile yetki yasası arasındaki bağ
Anayasa Mahkemesi kararında, Olağanüstü Hal kanun hükmündeki kararnamelerin dayanaklarını doğrudan doğruya Anayasa'dan aldığına dikkati çekilerek, bu tür KHK'ların bir yetki yasasına dayanmasına gerek olmadığı belirtildi.
Olağan dönemlerdeki KHK'ların bir yetki yasasına dayanmasının zorunlu olduğu, bu nedenle KHK'lar ile dayandıkları yetki yasası arasında çok sıkı bağ olduğu vurgulanan kararda, şu görüşlere yer verildi: "KHK'nın yetki yasası ile olan bağı, KHK'yı aynı ya da değiştirerek kabul eden yasa ile kesilir. KHK'nın Anayasa'ya uygun bir yetki yasasına dayanması geçerliliğinin ön koşuludur. Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya dayandığı yetki yasası iptal edilen bir KHK'nın kuralları, içerikleri yönünden Anayasa'ya aykırılık oluşturmasalar bile Anayasa'ya uygunluğundan söz edilemez."
İptalleri gerekir
Kararda, KHK'ların Anayasa'ya uygunluk denetimlerinin farklı olduğu ve Anayasa'nın 11. maddesinde "Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz" görüşü anımsatılarak, şöyle denildi: "KHK'lar ise konu, amaç, kapsam ve ilkeleri yönünden hem dayandıkları yetki yasasına, hem de Anayasa'ya uygun olmak zorundadırlar. Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya yetki yasasının kapsamı dışında kalan ya da dayandığı yetki yasası iptal edilen KHK'ların anayasal konumları birbirlerinden farksızdır. Böyle durumlarda, KHK'lar anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarından içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dava açıldığında iptalleri gerekir."
YAZARLAR
Mustafa Yalçıner
İsrail-İran güç gösterisi nereye varacak?
Nuray Sancar
Vatan millet ıstakoz
Bülent Falakaoğlu
Istakozun faturası!
Ahmet Yaşaroğlu
Çocuklar ve gençler kime emanet?
Adnan Gümüş
Köy Enstitüsü farkı, şehre ve geleneğe uymazlığı: Hümanist, yararcı, bütüncül köy rehberi
Yücel Özdemir
AB, İran’a karşı Türkiye’ye rol verme peşinde
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
