18 Haziran 2000 21:00

Meydan kaçakçıların

1999 yılında 51 bin 731 mükellefin 1 katrilyon 288 trilyon 777.8 milyar lira gelir bildirdiği, ancak 1 katrilyon 43 trilyon 797.1 milyar liralık geliri kaçırdığı saptandı

Paylaş
Meydan kaçakçıların
Maliye Bakanlığı'ndan özel sektöre kaçış ve diğer bazı nedenlerle vergi kayıp ve kaçağı ile mücadelenin en etkin aracı olan vergi denetimlerinin sayısı giderek düşüyor.
Gelirler Genel Müdürlüğü verilerine göre, maliye müfettişleri, hesap uzmanları, gelirler kontrolörleri ve vergi denetmenlerinin gerçekleştirdiği vergi incelemeleri, son yıllarda gerileme gösterdi. Son 15 yıllık süreçte bazı yıllar 78-80 bin, bazı yıllar ise 108 bini aşkın mükellefe giderek vergi incelemesi yapan denetim birimleri, artık yeterli incelemeyi gerçekleştiremiyorlar. Bu durumda meydan vergi kaçakçılarına kalıyor.
1998'de 67 bin 748 vergi incelemesi yapan söz konusu denetim birimleri, geçen yıl ancak 51 bin 731 mükellef nezdinde kontrol işleminde bulunabildi. Bunların 47 bin 428'ini vergi denetmenleri, 2 372'sini hesap uzmanları, 1665'ini gelirler kontrolörleri, 266'sını da maliye müfettişleri yürüttü.
Oysa 1 yıl önce vergi denetmenleri 61 bin 635, hesap uzmanları 4174, gelirler kontrolörleri 2502, maliye müfettişleri ise 437 vergi incelemesine imza koymuştu.
Denetimler azaldı
Vergi Kanunları uygulaması ile ilgili olarak Türkiye genelinde gerçekleştirilen yaygın ve yoğun vergi denetimlerinde de aynı olumsuz gelişme kendisini gösterdi. 1990-93 yıllarında yaklaşık 6 milyon mükellefin kontrol edilebildiği söz konusu denetimlerde son yıllarda ortalama 4.5 milyon mükellefe hesap sorulabildi. Fatura ve fiş olayını da kapsayan bu denetimlere geçmişte 1 yılda 15, hatta 17 bin personel katılırken, söz konusu denetimler 5 yıldır 4000 kişilik ekiplerle yürütülür hale geldi.
Bunun sonucunda da fatura ve fiş pazarlıklarının, irsaliyesiz mal teslimlerinin önüne geçilemedi.
Vergi denetimlerindeki azalmada en büyük etken, denetim kadrolarının giderek boşalması oldu. Devletteki maaşların 300-400 milyon liralarda kalmasına karşılık, yetişmiş denetim elemanlarına özel sektörde 5-6 bin dolar ücret verilmesi, yeminli mali müşavirlik ile de ayda milyarlar kazanılması devletten kaçışı beraberinde getirdi.
Kadrolar boş
Bu tablo sonucunda 292 hesap uzmanının görev yaptığı Maliye'de 858 hesap uzmanı kadrosu boş dururken, 467 müfettiş kadrosunun da ancak 109'unun doldurulabildiği gözler önüne serildi. Veriler, 1900 gelirler kontrolörü kadrosunun ancak 333'ünün, 6949 vergi denetmeni kadrosunun da ancak 2008'inin dolu olduğunu ortaya koydu.
Vergi kayıp ve kaçağı ile mücadeleye dönük vergi denetimleri azalırken, kaçak oranı ise giderek artış gösteriyor. Gelirler Genel Müdürlüğü'nün istatistiklerine göre, 1995 yılında gerçekleştirilen vergi denetimlerinde 169 trilyon 827.3 milyon liralık gelir beyanına karşılık, 71 trilyon 167.1 milyar liralık verginin devletten kaçırıldığı belirlendi. Bu şekilde vergide kaçak oranı yüzde 41.9 olarak hesaplandı.
Vergideki kaçak oranı 1996 yılında yüzde 26.5'a düştü, 1997'de yüzde 39.3, 1998'de de yüzde 38.8 olarak tespit edildi. 1999 yılında ise inceleme konusu yapılan 51 bin 731 mükellefin devlete 1 katrilyon 288 trilyon 777.8 milyar lira gelir bildirdiği, ancak 1 katrilyon 43 trilyon 797.1 milyar liralık geliri kaçırdığı saptandı.
ÖNCEKİ HABER

Baas'ın başına Beşir geçti

SONRAKİ HABER

IMF milliyetçiliği

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...