Akrebin zehiri kendini vurunca

Akrebin zehiri kendini vurunca
ABD, 1965-1975 yılları arası Vietnam'da uğradığı bozgunu ne pahasına olursa olsun engellemeye çalışmıştı. Vietnam köylerindeki toplu kıyımlar, iğrenç katliamlar, napalmlar, kimyasal silahlar...
"Agent Orange" (Turuncu Bileşen) denilen kimyasal bileşimi yağmur ormanlarının, Vietnam halkının üzerine tereddütsüz yağdıran ABD, bugün bu zehirin içindeki ağırlıklı zehir olan "dioksin"in tehdidi altında. Clinton hükümeti, "en çok zehirli gizil güce sahip zehirlenden biri" olarak tanımladığı "dioksin"e karşı bir rapor hazırlıyor. Washington Post gazetesinde yayınlanan haberde, devlet kurumu olan Çevre Koruma Dairesi'nden (Environmental Protection Agency - EPA) sağlanan bilgiyle gıda ürünlerine geçebilen dioksin zehirinin kanser yapıcı etkileri üzerinde duruldu.
Besin zincirine karışıyor
ABD hükümetinin Çevre Koruma Dairesi'ne bağlı olarak Haziran ayında yayımlanmaya hazırlandığı rapora göre, hem doğal hem sanayi ürünlerinden bünyeye geçebilen dioksin, 1970'li yıllardaki düzeyi hızla düşmesine rağmen, dünyada halen insan sağlığını ciddi boyutta tehdit eden bir unsur. Dioksin, hastane atıkları ve bir kentin diğer atıklarının yakım işleminde ya da fabrikalarda kağıt hamurunun işlenmesi sırasında ortaya çıkıyor. Hayvanlar, çöp yakım merkezleri ve fabrikalardan yayılarak bitkilere geçen dioksini, hayvanlar yoluyla da besin zincirine karışıyor.
'Çok zehirli' zehir!
Dioksin, memelilerin ve balıkların yağ dokularında birikiyor. Hayvan ve balık ürünlerini tüketen insanın vücudunda beliren birkaç çeşit kanser, dioksine bağlandı. Lenf ve akciğer kanseri, dioksinin neden oluduğu kanser türleri arasında sayılıyor.
On kat daha tehlikeli
ABD Çevre Koruma Dairesi'nin dioksini ilk kez kesinlikle "kanserojen", yani kanser yapıcı maddeler listesine aldığı raporunda, hayvansal yağ içeren besinler, bilhassa koyun-dana-domuz eti ve mandıra ürünlerini çokça tüketenlerin sırf bu zehirli maddeden kanser olma ihtimalinin yüzde 1 olduğu kaydediliyor. Kimyasal formülünün açık yazılışı "2,3,7,8-tetraklorodibenzo-p-dioksin (TCDD)" olan ve kimyasal tasnifte "çok zehirli" olarak anılan dioksin, ABD Çevre Koruma Dairesi'nin eski tahminlerine göre 10 kat daha tehlikeli çıktı.
Bazı ülkelerde insanın dioksine maruz kalması ömür boyu sürüyor ve vücuttaki sürekli birikimi tehlikeli olabiliyor. EPA, dioksin üzerine eski raporlarında maddeyi "olası kanserojen" diye tanımlıyordu. Yeni raporda dioksin benzeri 100 madde de muhtemel kanser yapıcı maddeler olarak tasnif edildi. Rapor Haziran'da değişmeden son şekliyle yayımlanırsa, bilim dünyasında dioksin, "en zehirli gizilgüce sahip zehirlerden biri" olarak sınıflandırılmış olacak.
Zarar verince önlem aldılar
ABD'li çevrebilim mühendislerine göre; ABD'de her gün kanserden ölen 1400 kişinin 100'ü dioksine bağlı olarak ölüyor. Dioksinin zararlarına ilişkin ABD'nin yaşadığı en büyük felaketlerden biri, 1983 yılında Missouri eyaletindeki Times Beach kentinde yaşandı. Kentte dioksin yayılması saptanınca, EPA'dan gelen emirle tüm kent boşaltıldı ve yerleşim birimi toptan yıkılarak terk edildi.
EPA, son 5 yılda ABD'deki belediyelere zorunlu uygulama ilkeleri koydu. Dioksin yayıcılar olan atık yakma merkezleri, tıbbi atık yakıcıları, zararlı atık yok edicileri, çimento fabrikaları fırınları, kağıt fabrikaları için kurallar konuldu. Kırsal kesimdeki evlerin arkasında çöp yakma haznelerinin de potansiyel tehlike taşıdığı kaydedildi. EPA, küçük işletmelerdeki hava kirletici çöp ve lağım atıkları işleme aygıtları için de yeni düzenlemeler planlıyor.
Amerika yeni mi keşfetti!
ABD'yi 2000'li yılların başında önlem almaya iten dioksin, ABD yönetimlerinin bilmediği, tanımadığı bir zehir; yeni keşfettiği bir toksin değil. ABD, rapor hazırlayarak "insanlık için tehlikeli" olarak tanımlamaya hazırladığı dioksini, bizzat bu özelliği dolayısıyla kullanmıştı, Vietnam'da...
"Bitki temizleme ilacı" diye açıkladıkları, ağırlıklı maddesi dioksin olan "Agent Orange"ın, bütün Vietnam'da ormanların, köylerin, halkın üzerine püskürtülmesinin nedeni bu zehirin "ölümcül" etkisi değil miydi? 10 yıl süren savaşta; ileri olana karşı geri olanı, insandan yana olana karşı insanlıkdışı olanı temsil eden ABD'nin kullandığı dioksin, çeyrek asır sonra bugün bile Vietnam'da doğan sakat çocukların tek sorumlusu...
Akrep, dün olduğu gibi bugün de zehirliyor, kâh başka halkları, kâh kendi halkını... Hazırlattığı resmi raporlarda ne yazarsa yazsın, insandan yana olan ile insanlıkdışı olan arasındaki savaşta hâlâ karşı tarafta, bütün zehiriyle...