Sarımsağı evcilleştiren kadınlar mağdur edildi

Yörede dağ sarımsağı olarak bilinen Munzur tek dişli sarımsağı, bilimsel literatürde “Allium Tuncelianum” adıyla tanımlanıyor. Envanteri çıkarılan Munzur dağ sarımsağını 2004 yılından beri Ovacık’ta yetiştirmeye başlayan yurttaşlar ise dertli. AB projesi kapsamında 20 civarında üretici kadınla, Ovacık’ta hazineye ait tarlada sarımsak üretimi başlatan kadınlar, yetkili kurumların kendilerine destek sunmadıklarından yakınıyor. İl Tarım Müdürlüğünün web sitesinde yer alan bilgilendirme amaçlı haberde, Vali Mustafa Taşkesen’in talimatıyla “Tunceli Dağ Sarımsağının Korunması ve Tarla Koşullarında Üretiminin Geliştirilmesi Projesi”nin uygulama alanı bulduğu ve “Ovacık’ta Paşadüzü, Yenisöğüt, Gözeler ve Eğripınar köylerinde uygulandığı” yönünde ifadeler yer alsa da sarımsak üreticisi Hüseyin Palancı ve Ulaşılabilir Yaşam Derneği (UYD) projesi kapsamında çalışan kadınlar, verilen bilgilerin gerçeği yansıtmadığı görüşünde.
Çalışmalarının önceden başlatıldığı iddia edildiğini belirten Hüseyin Palancı, “Biz birkaç üretici arkadaşımızla Tunceli İl Tarım Müdürlüğü ve Tunceli Valiliğinin bahsettiği bölgelerde gezdik. Adı geçen bölgelerde hiçbir kültür çalışmasının ya da tarla koşullarında üretimin olmadığını gördük. Bize verilen bilgiler arasında mesela ‘tuncelitarim.gov.tr’nin 1 nisan 2011 ve 07.27.2011 tarihli haberlerinde Paşadüzü, Yenisöğüt, Gözeler, Koyungölü, Aşağıtorunoba gibi birkaç köyde 9.5 dekar üzerinde üretim uygulanmıştır diyor. Bu köylerin hemen hepsini dolaştık ve hiçbir üretim alanı görmedik. İkincisi de sarımsağın son iki yıldır tarla koşullarında üretimiyle alakalı Tunceli Valiliğinin açıklaması vardı. Valilik iki yıldır üreticilere destek verdiğini ve bu desteğin sürdürüleceğini söyledi. Ancak biz destek görmedik” dedi.

‘KİMSE SAHİP ÇIKMADI’

UYD’nin projesi kapsamında sarımsak üretiminde çalışan Ovacıklı kadınlardan Güllü Tiltay ise, projenin kendileri üzerinde tanıtıldığı ancak kendilerine yardın edilmediğini belirterek, “2004’ten beri bu işe emek veriyoruz. O tarlayı tırnaklarımızla bu hale getirdik. Kaç ton taş çıkardık biz oradan? Ekerken dernekçiler traktör getirdiler. Sadece tel, demir direk, tarlanın etrafını çeviren betonu yaptılar. Biz bu projeyi yaparken valilik, kaymakamlık, tarım müdürlüğü, belediye izin verdi. Bunlar bize yetki verdi, proje kabul edildi. Munzur sarımsağı bu proje üzerine tanıtıldı. Sonrasında da kimse sahip çıkmadı, öylece kaldı.”

‘EMEKLERİMİZ HEBA OLUYOR’

Tek diş sarımsağı üretiminde emeklerinin heba edildiğini söyleyen Yazbar Sulak ise, “Bu çalışmalarda tarım müdürlüklerinin hiçbir katkısı yok. Dışarıdan konuyla ilgili çalışma yapmak için gelen hocalara da tarlaların kendilerine ait olduğunu, bu çalışmaları kendilerinin yaptırdığını söylüyorlar. Basına da böyle yazdırdılar” diyerek tepki gösterdi.  Endemik bitki türü olan tek diş sarımsağın yok olmaması için yapılan proje kapsamında Munzur dağlarından tohum topladıklarını, ancak kendilerine verilen hiçbir vaadin yerine getirilmediğini söyleyen Nuray Tos ise kandırıldıklarını şöyle anlattı: “2004’te çalışmaya başladık. Bize ‘tarla size ait’ dediler. Hazine yeri tahsis edilmiş arkadaşlara, kendi üretimlerini gerçekleştirmek için. Proje gerçekleştirildikten sonra burayı size vereceğiz şeklinde söz verilmiş. Ürün sizin dediler, tarla sizin dediler. Tohumu getirdik dağdan, taş seçtik, kaç kere taş çıkardık oradan. Sadece ilk çıkardığımız ürünlerin satışını onlar yaptılar. Kandırıldık yani” diye konuştu. Konu ile DİHA’nın bilgi almak istediği Ulaşılabilir Yaşam Derneği yöneticilerine ise ulaşılamadı. (Dersim/DİHA)