Avukatlar nisanda eylemlere başlıyor

Avukatlar nisanda eylemlere başlıyor
Serpil Kurtay
Tüm baro başkanları, 1 Nisan'da Ankara'da toplanarak, Adalet Komisyonu'ndan geçen avukatlık yasa tasarısını ve cezaevlerine ilişkin yayınlanan üçlü protokolle ilgili eylem kararlarının uygulamasını görüşecek. Türkiye Barolar Birliği (TBB), 12 Şubat günü yaptığı toplantıda, 5 Nisan günü duruşmalara ve cezaevlerine girmeme, 14 Nisan'da da Ankara'da yürüyüş düzenleme kararı almıştı.
Baro başkanları, hukuk devleti ilkesini geliştirmek, savunmanın haklarını korumak ve özellikle cezaevlerinde düzeni sağlamakla görevli bulunan Adalet Bakanı'nın yasalara da aykırı olarak "cezaevleri protokolü"nü imzalamasının, yeni bir hukukdışılık teşkil etmesi ve hukuk devleti ilkesini zedelemesi karşısında Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk'ün istifasını istiyor. Ceza infaz kurumları ile tutukevlerindeki yönetim, dış koruma ve sağlık hizmetlerine işlerlik kazandırılması amacıyla Adalet, İçişleri ve Sağlık Bakanlıkları arasında düzenlenen, 14 Ocak tarihli bir tamimle cumhuriyet başsavcılıklarına gönderilen protokolün insan haklarına ve hukuka aykırı olduğunu belirten baro başkanları, bu protokolün iptal edilmesini talep ediyor.
Protokole neden karşılar?
Söz konusu protokolün 6. maddesine göre avukatlar duyarlı geçitten sonra, bu geçit ile idare binası arasında cezaevi müdürünün görevlendireceği bir memur tarafından üzerleri, çanta ve eşyaları kontrol edilmek suretiyle ikinci bir fiziki aramaya (elle arama) tabi tutuluyor. Cezaevi görevlisi ve jandarmaya avukatın üzerindeki ve çantasındaki evrakı inceleme yetkisi veriliyor, avukatın müvekkiline verdiği evrakın savunma ile ilgili olup olmadığının takdiri de bu kişilere bırakılıyor. Protokoldeki "güvenlik önlemleri" sadece avukatlara uygulanıyor, yargıç ve savcılara ise uygulanmıyor. Protokol hükümlerinin uygulanması bakımından yargıç ve savcılar; mülki amir, kurum müdürü, bakanlık kontrolörü ve cezaevi koruma birlik komutanı ile aynı statüye sokuluyor.
Yasa tasarısında ne var?
"Savunmanın yargının kurucu unsurlarından biri" haline getirildiği avukatlık yasa tasarısıyla, avukatlık mesleğe kabul sınavının yanı sıra, anonim şirketlere, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarına avukat çalıştırma zorunluluğu getiriliyor. Avukatlık şirketi kurulması yönünde bir düzenlemenin yer aldığı tasarıda, şirketin, şahıs şirketlerinin tabi olduğu hükümlere tabi olacağı belirtiliyor. "Avukatlara bilgi ve belgelere ulaşma kolaylığı" sağlanan tasarıya göre, kamu kurum ve kuruluşları, emniyet müdürlükleri avukatlara savcı veya hakimin talimatı olmaksızın bilgi ve belge verecek.
Bazı iyi düzenlemeleri getirmesine rağmen, tasarı bugüne kadar hukukçular tarafından tepkiyle karşılandı. Savunmanın yargının kurucu unsurlarından olacağını, ancak Anayasa'da savunmanın hâlâ kurum olarak kabul edilmediğine dikkat çeken hukukçular, mesleğe kabul sınavına da tepki gösteriyor. Hukukçular, şirketlerde, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında avukatla çalışma zorunluluğunun avukatı iş takipçisi haline getirdiğine dikkat çekerek, avukatlık şirketinin ticari bir şirket olarak tanımlanmasını da eleştiriyorlar.
TBB'nin kararları
12 Şubat 2000 tarihinde baro başkanlarının katılımıyla TBB'nin düzenlediği toplantıda, bu protokole karşı mücadele etme kararı alındı. Bu kararlar doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve Adalet Bakanlığı'na gönderdikleri faks ya da telgraflarla Adalet Bakanı'nı istifaya çağıran avukatlar, 5 Nisan günü cezaevlerindeki görüşmelere ve mahkeme duruşmalarına girmeyecekler. Ayrıca 14 Nisan günü Ankara'da "Hukuka Saygı Yürüyüşü" yapılacak.
Bütün bunlardan sonuç elde edilemezse, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nda 1992 değişikliği ile öngörülen avukat yardımı uygulaması durdurulacak. TBB, aldığı eylem kararlarının uygulamasını görüşmek ve geçtiğimiz günlerde Adalet Komisyonu'ndan geçen avukatlık yasa tasarısını değerlendirmek üzere tüm baro başkanlarını 1 Nisan'da Ankara'da yapılacak toplantıya çağırdı.