Suriye dengeleri değiştirebilir

Suriye dengeleri değiştirebilir
ABD'de yapılan bir Ortadoğu konferansında, Türkiye, İsrail ve Suriye ilişkileri ele alındı. Bölgedeki Amerikan çıkarlarının değerlendirildiği konferansta, Türkiye-İsrail ilişkilerinin Suriye-İsrail barışından etkilenebileceği ifade edildi.
ABD'nin önemli strateji kuruluşlarından Washington Entitüsü'nün Türkiye uzmanı Alan Makovsky, Amerikan destekli İsrail-Suriye yakınlaşmasının geliştirilmeye çalışılan İsrail-Türkiye ilişkilerini zayıflatabileceği ve Türk-Amerikan ilişkilerinin de bölgesel bazı işbirliği konularında gücünü kaybedebileceğini söyledi. Makovsky, Türkiye, İsrail, Suriye ilişkilerinin ele alındığı konferansta, Türkiye'nin, İsrail-Suriye yakınlaşma sürecinden çeşitli endişeler duyduğunu anlattı. Türkiye açısından endişelerini 5 grupta toplayan Makovsky, bunları şöyle sıraladı:
İsrail ile Suriye arasında barış olması halinde Suriye, Türkiye'nin "kabul edilemez" olarak nitelediği su konusunu kaçınılmaz olarak gündeme getirecektir. Tam bozulmasa bile ilişkilerin kalitesinde azalma olabilir.
Suriye, barış olması halinde askerlerini ve tanklarını Türkiye sınırına yığacaktır.
Türkiye, Suriye'nin "terör bağlantısını" tamamen kestiğinden emin olmak istiyor. Suriye ise ABD'nin ''teröre destek veren ülkeler'' listesinden çıkma amacında. Türkiye, ABD'nin tutumunu önemli derecede hesaba katacaktır.
İsrail-Suriye barışı olması halinde Türkiye'nin ABD ile ilişkilerinin geleceği de endişe kaynağı. Türkiye, hassas olduğu konuları ABD'nin dikkate almasını isteyecektir. Türk-Amerikan ilişkilerinin güvenlik boyutu değişmez. Ancak bazı bölgesel konularda gücünü kaybedebilir.
ABD ve Türkiye, Kuzeyden Keşif hareketinde, Türkiye'nin AB üyeliğinde, Baku-Ceyhan boru hattının inşasında, PKK konusunda yardımlaştı. ABD, Türkiye izin verdiği için Kuzeyden Keşif güçlerini daha saldırgan kullanabildi. Abdullah Öcalan'ın yakalanması konusunda taraflar ABD'nin payını inkâr etti, ama açıklamaların arkasını okumak çok zor değil. Baku-Ceyhan ise gücünü kaybediyor. Belki olacak, belki olmayacak. PKK konusunda ne olacağını bilmiyoruz... ABD bir denge bulmak zorunda.
Helikopter ihalesi
Makovsky, Türk-İsrail ilişkilerini "sürekli" olarak gördüğünü ve "stratejik ilişki" şeklinde nitelendirmeyi tercih ettiğini de söyledi. Türkiye'nin 145 taarruz helikopteri ihalesine değinen Makovsky, "Herkes Türkiye'nin Amerikan helikopteri almak istediğini söylüyor. Ancak elemeye kalan iki firmanın ortakları arasında İsrail var" diye konuştu.
Konferansta konuşan "Ortadoğu uzmanı" Cengiz Çandar da, Türk-İsrail ilişkilerini desteklediğini, ancak askeri yönünü eleştirdiğini söyledi. Çandar, İsrail'in İran'ı tehdit olarak görmesine karşın, "Türkiye ile İran arasında Kasr-ı Şirin anlaşmasından beri sorun olmadığını" savundu.
Cengiz Çandar ayrıca, Türk-İsrail işbirliğinin Türkiye için, ABD'de Ermeni ve Yunan lobilerine karşı elini güçlendirme anlamına geldiğini de belirtti. Çandar, İsrail-Suriye barışının Türk-İsrail ilişkilerinin düzeyini etkilemeyeceğini ileri sürdü.
'Rusya dışarıda bırakılsın'
İsrail Bar-İllan Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Direktörü Dr. Efraim İnbar ise konuşmasında, İsrail ile Suriye arasındaki yakınlaşma çabalarını "hata" olarak nitelendirirken, "Biz bu hataları daha önce de yaptık. Suriye, Ortadoğu'nun zayıf bir aktörüdür. İsrail eski Başbakanı Şimon Peres, Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad'ı Ortadoğu'nun kralı yapmaya çalışmıştı. Şimdi de Başbakan Ehud Barak kendi ağzıyla söylüyor. Ancak 'silahlı barış' olabilir. Washington ise bölgenin gerçeklerini anlayamıyor" diye konuştu.
İnbar, Türkiye ile ilişkilerini zayıflatacak bir anlaşmayı İsrail'in Suriye ile imzalamayacağını da ileri sürdü. Türkiye ile İsrail arasında bağlanma işlevi gören bir diğer konunun "terörizmle mücadele" olduğunu söyleyen İnbar, "PKK İsrail'in kitabında daima teröristtir" dedi. Batı medeniyetinin Yunanistan, Türkiye ve İsrail ile Doğu Akdeniz'de sınırlandığını ve bu sınırdan sonraki ülkelerin "otoriter, zavallı ve tehlikeli barbarlar" olduğunu savunan İnbar, Türkiye, Yunanistan ve İsrail'in ayrıntılı stratejik program geliştirmesi ve buna ABD'yi dahil ederken, Rusya'yı kesinlikle dışarda bırakması gerektiğini ileri sürdü.