Bayram 'kurbansız' geçecek!

Bayram 'kurbansız' geçecek!
Muzaffer Özkurt
Kurban bayramı yaklaşırken televizyonda Okay Temiz'in müziği eşliğinde kurbanın nasıl seçileceği ve kesileceği anlatılmaya başlanırdı. Tek televizyonlu bu dönemde, TRT 1'den kurbanın nasıl kesileceğini en ince ayrıntısına kadar öğrenirdik. Şimdilerde ise durum değişti. AB'ye aday üye olmanın etkisi mi bilinmez; artık elektrik şoku, bayıltma gibi yöntemlerle kurbanların nasıl kesileceği anlatılıyor. Hem de o zamandan bu zamana açılan onlarca kanaldan...
Zaman ilerlerken ve hayatımız "modernleşirken" değişen başka şeyler de oldu. Örneğin insanlar artık nasıl keseceğinden önce "Yahu kurban bu kadar pahalı iken nasıl satın alacağız" demeye başladı. Çünkü her yıl kurban kesen bir adam, yıllar ilerledikçe "Borcumu mu ödesem, kurban mı alsam?" demeye başladı. Sadece kesenler değil... Yetiştirenler ve satanlar da zor durumda. Bu yıl için belirlenen kurban fiyatları küçükbaş hayvan için 60-140 milyon arası, büyükbaş hayvan için ise 500 milyon ile bir milyar 200 milyon lira arası değişiyor. Üstelik bu rakamlar işçiye, memura, emekliye pahalı gelirken, üretici ise neredeyse hiç kâr etmiyor.
Enflasyon eziyor
30 yıldır hayvan satan Battal Sönmez, her geçen yılın bir öncekinden beter olduğunu söylüyor. Trakya'dan, Afyon'dan ve Eskişehir'den hayvan getirdiklerini anlatan Sönmez, içinde bulundukları kötü durumu bir kez daha yineleyerek "Hayvancılığın gitgide sonu geliyor. İnsanlar ürettiklerinin karşılığını alamıyor. Karşılığını alamayınca üretim azalıyor" diyor. Yemin, ilacın toplam olarak her şeyin pahalılandığını ve hayvancılığın enflasyona ezildiğini belirten Sönmez, bu yüzden de et fiyatları ile kurban fiyatlarının arttığına dikkat çekiyor. "İki sene önce bir koyundan 8-10 milyon kazanıyorduk. Dört sene önce 100 mark veren bir vatandaş küçük bir kurbanlık alabiliyordu. Şimdi ise hiçbir şey alamaz" diyen Sönmez, mazot fiyatlarının artmasının her şeyi zamlandırdığını söylüyor. "Vatandaşın gelir düzeyi kötüleştikçe, kurban kesmemeye başlıyor. Bu sefer başlıyorlar inanç sömürücülüğüne" diyen Sönmez, hayvancıların satılma aşamasına kadar neler yaptıklarını şu sözlerle anlatıyor: "Mesela adam koçu aldı. 50 ile 60 milyon veriyor. Bayrama kadar 25 milyon lira masrafı oluyor. Öldüsü kaldısı hariç. Hele emeği hiç yok. Masrafı kârı mal 110 milyonu buluyor. Kurban pahalılanıyor. Üstelik üretici emeğinin karşılığını bulamıyor ve üretim miktarı düşüyor."
Kurban fiyatlarının artmasında kış mevsiminin de etkisi olduğunu ifade eden Sönmez, sözlerine şöyle devam ediyor: "Kışın kuzu yetişmiyor. Kuzu doğduktan altı ay sonra kurbanlık olur. Kuzu yetişmeyince fiyatlar yükseliyor. Seneye daha da zorlaşacak. Yazın daha ucuz olur."
Gittikçe zorlaşıyor
Pahalılık kurban kesmek isteyenleri de oldukça etkiliyor. Çünkü her geçen yıl giderler artarken ve gelirler azalırken, bütçeye büyük gedik açacak olan kurban fiyatları insanların kurban kesmekten vazgeçmesine neden oluyor. Ancak halen kesmeye niyetli olanlar da var. 51 yaşındaki Sabahattin Öz de bu sene kurban keseceklerden. 1974'ten beri sürekli olarak kurban kestiğini söyleyen Öz, bu yılki kurban fiyatlarının çok pahalı olduğunu anlatıyor: "Olan adam kesiyor. Olmayan kesemiyor. Ama durum gittikçe kötüleşiyor. Eskiden daha rahat kurban alabiliyorduk. Her geçen sene zorlaşıyor."
"Kurban kesmeyi düşünüyorum ama" diyerek söza başlayan ve kömürcülük yapan Ali Kutlu sözlerine şöyle devam ediyor: "Bütçemize göre pahalı geliyor. Zaten her yıl kurban alamıyorum." Vatandaş bir şey alamıyor diyen Kutlu bu durumu şöyle örneklendiriyor: "Tonla kömür alan yok. İdarecilerden ekonomiyi düşünen yok. İnsanlar sıkıntı içinde. Herkes bir iki torba kömür alıyor. Temennimiz durumun iyiye gitmesinden, ama gidişat iyi gibi görünmüyor."
'Pahalı, alamıyoruz'
63 yaşında İstanbul'a gelerek konfeksiyonculukla uğraşan Bekir Can kurban fiyatları için "Yeğenim, çok pahalıdır" diyor. Fiyatların makul düzeylerde olması halinde herkesin kurban alabileceğini anlatan Can, eskiden kurban kesebildiğini ancak şimdilerde durumunun elvermediğini belirtiyor.
Bir inşaatta çalışırken rasladığımız Gıyasettin Ekmekçi de daha önceleri kurban alabildiğini ancak bu yıl durumunun uygun olmaması nedeniyle alamadığını söylüyor. Ekmekçi, 32 yaşında ve 15 senedir inşaat işiyle uğraşıyor. 10 yıl önce kendisine bir ev yapabildiğini belirten Ekmekçi, bu yıl ise kendisinin ve ailesinin karnını zor doyurduğuna dikkat çekiyor.
'Karnımızı doyurmaya bakıyorum'
30 yaşında olmasına karşın daha yaşlı gösteren ayakkabı boyacısı Nuri Peker kurban alamayacağını söylüyor. "Maaşım yok, ben bir parça ekmek peşindeyim. İki çocuğum var. Kızanlara bayramlık bir şeyler alacak durumum bile yok" diyen Peker "Eskinden kurban alıyor muydun?" sorusuna ise şöyle yanıt veriyor: "Bu yaşıma geldim daha hiç kurban alamadım. Ailem de kurban kesemezdi. Bizde ne tarla var ne de para getirecek başka bir şey. 20 senedir çalışıyorum. Her geçen gün durum kötüleşiyor. Eve kurban değil et bile alamıyorum."