04 Şubat 2000 22:00

Viyana güzel bir şehirdir ama...

Viyana'ya, fayton gezisini gerçekleştiremedim. Elmalı çörekleri de, kahveleri de başımı döndüremedi. İki küçük ayrıntı üzünden.

Paylaş
Viyana güzel bir şehirdir ama...
Sennur Sezer
Viyana güzel bir şehirdir. Bir anda valsleri, Mozart'ı, pasta çeşidi kadar bol kahve türü içeren kahvelerini, kahve türü kadar değişik yapım ve sunumu olan elmalı çöreklerini düşünürsünüz ilk anda. Kartpostallardan dergilerden tanıdığımız Viyana'yı güzel bir havada üstü açık bir atlı arabayla dolaşmayı düşlersiniz. Ben karlı bir havada ulaştım Viyana'ya, fayton gezisini gerçekleştiremedim bu yüzden. Elmalı çörekleri de, kahveleri de başımı döndüremedi. İki küçük ayrıntı üzünden.
Ayrıntıların önemli olmadığı durum var mıdır bilemiyorum. Ama konu Viyana ya da Avusturya ise tarih ayrıntı değil. Faşizmin ya da Nazizmin tarihinde önemli adlardan biri Dollfuss'tur. Engelbert Dollfuss (1894-1934) hukuk öğrenimi görmüş bir devlet adamıdır. Köylü kökenlidir. Askerliğini yaptıktan sonra önce Aşağı Avusturya Köylü Federasyonu sekreteri sonra tarım bakanı olmuştur. 20 Mayıs 1932'de de başbakan.
Parlamenter sistemin ülke sorunlarını çözemeyeceğine inandığından devleti otoriter ilkelere göre yeniden düzenledi. Örneklerinden biri İtalyan faşistleri diğeri 12. Leo'nun papalık genelgeleriydi. 1 Mayıs 1934 Avusturya anayasasında devlet Hıristiyan Korporatif devleti diye adlandırılabilecek bir nitelik kazandı. Dollfuss, İtalyan faşizmini örnek almıştı ama yabancı kökenli nasyonal sosyalizme karşıydı. 13 Mart 1933'te Nasyonal Sosyalist Parti'yi kapattı. Sonra da Şubat 1934'te silah gücüyle sosyal demokrasiye saldırdı. Viyana ve yöresindeki işçi milisleri kırdı. (Bu konuda bir belgesel Yapı Kredi Yayınları arasında yayımlandı: Elveda Sidonie Yazarı Erich Hakl.) Dollfuss'un bu girişimi 25 Temmuz 1934'te nasyonal sosyalistlerin bir hükümet darbesi yapmasını kolaylaştırdı. Darbe başarısızlıkla sonuçlandı ama Dollfuss öldürüldü. Hitler'in işi kolaylaştı. O günlerden izler, Viyana'ya çok yakın olan St. Pölten'de Ehemalige Sinagogu'ndaki öldürülmüş Yahudilerin uzun listesinde, Göttweig Manastırı'nın geçmişiyle ilgili fotoğraflar arasındaki Hitler ve arkadaşlarının yüzlerinde görülebilir. Avusturya'nın bir ucundaki Bregenz'deki bir kilisenin üstündeki mermer levhada da. Darbe sırasında ölenlerin adları var o listede. Kilisenin bir iki bine öncesi lahmacun, döner falan yenen bir kafe: Köning Kafe. Kilisenin adını not etmemişim. Kimse söz etmemişti daha önce. Kendim keşfettim akşam karanlığında.
Avusturya beş yıldır Avrupa Birliği üyesi. Bu üyeliğin getirdiği ekonomik kısıntılar gözle görülür durumda. Sayısı artan vardiyalar, işten çakarılmalar, el değiştiren işletmeler, kapanan yüzyıllık dükkânlar... Ekonomik krizlerin otoriter partilere, faşizme yol açışı hiç de yeni bir olgu değil.
Çok kültürlü ve neredeyse çokuluslu bir ülke Avusturya. Yalnız göçmen/konuk işçilerden gelmiyor bu özelliği. Bir imparatorluktan arta kalmış küçülmüş bir ülke oluşunun da payı var bunda. Kültürü zenginleştiren bu özellik gençlik merkezlerinin afişlerindeki fotoğraflarda da görünüyor. Ama nasyonal sosyalist olduğu açık bir partinin iktidarının bu çokkültürlülüğü nasıl etkileyeceği de açık.
Avusturyalılar, şimdilik konuk işçileri sürekli değil mevsimlik barındırma planına oy verdiklerini savnuyorlar. Irkçı değiller. Nasyonal sosyalistler yalnızca. Ama ayrıntılar hep tedirgin eder beni.
İki küçük ayrıntı. İtalyan değil Türk olduğumu öğrenince kompartımanı terk eden, benimle eş giyimli, yüksek dozda alkollü kadın bu ayrıntılardan biri. Diğeri yalnız Türklerin kaldığı apartmanlarda değil ünlü kafelerde bile karşılaşılan bir düzenleme: Dışarda tuvalet. Bizde köylerde uygulanan bu uygulamanın Avusturya'da sürdüğüne inanmayanlar Viyana'da Figlmüller'e uğrayabilir. Melk'te de böyle resteronlar var. Konutlarda duş olmayışı, dışarda tuvalet şimdilik yabancı işçilerin sorunu, yabancı işçiler de Avusturya'nın sorunu sayılıyor. Çağdışılığı kimsenin umrunda değil.
Viyana güzel şehirdir. Tarihini kormayı bilmiştir. Kupa arabalarını da, nasyonal sosyalistlerini de...
ÖNCEKİ HABER

Depremzede hastalıkla boğuşuyor

SONRAKİ HABER

Durmuş'un son 24 günü

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...