Bölge’de yeniden OHAL’e dönüş

MGK toplantısı öncesinde AKP, Kürt sorununa ilişkin yeni stratejisini netleştirmeye başladı. AKP, MGK’nın gündemine sınır ötesi harekattan yeni askeri ve idari yapılanmaya kadar birçok konuyu getirmeye hazırlanıyor. Toplantıdan sonra AKP’nin yeni konseptini Ramazan ayından sonra uygulayama başlaması beklenirken, bunlardan birinin de “Süper Vali” olacağı konuşuluyor. Yeni konsepte göre Bölge illerinde askeri operasyonların bölgenin geneline ve özellikle kırsal alanlarla birlikte metropol civarlarına da yayılması planlanırken bütün güç ise atanacak olan “Süper Valiler”e teslim edilecek. AKP’nin daha önce eleştirmesine karşın “Süper Vali” uygulamasıyla Bölge illerinin çoğunda uygulanan OHAL’i  ve OHAL döneminde yaşananları akıllara getirdi.

OHAL’DE HER ŞEY YASAK

19 Temmuz 1987 günü, 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bölgede “Olağanüstü Hal Uygulamasına” geçildi. Uygulama, ilk kez Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Dersim ve Van’da yürürlüğe konulurken, Adıyaman, Bitlis ve Muş da aynı kanunla, “Mücavir İl (komşu il)” olarak belirlendi. OHAL, bölgedeki 11 ilde uygulanırken, Batman ve Şırnak’ın, 6 Mayıs 1990’da il olmasıyla, OHAL kapsamındaki il sayısı 13’e yükseldi. Mücavir il olarak uygulama kapsamına alınan Bitlis’te de, 19 Mart 1994 tarihinde OHAL uygulamasına geçildi.

OHAL döneminde Bölge’de çatışmalarda 5 bin 677 sivil insan hayatını kaybederken, 6 bin 751 kişi ise yaralandı. Bunların dışında OHAL döneminde resmi rakamlara göre, Bölge’de bin 500’ün üzerinde faili meçhul cinayet yaşandı. OHAL valiliğinin yetki kapsamında olan yerleşim birimlerinde, işkence ve kötü muamele gerekçesiyle toplam bin 275 suç duyurusunda bulunuldu. OHAL valiliğinin yetki kapsamında olan yerleşim birimlerinde 55 bin 371 kişi gözaltına alındı, 145 bin 231 kişi Devlet Güvenlik Mahkemelerinde (DGM) yargılandı. DGM’de bin 131 çocuk yargılandı. Meclis Araştırma Komisyonu’nun raporuna göre, 1997 yılı Kasım ayı itibarıyla bölgede toplam 3 bin 428 yerleşim birimi boşaltıldı, 378 bin 335 kişi yerlerinden edildi. İnsan hakları kuruluşlarının verilerine göre ise bu dönemde yaklaşık 4 bin yerleşim birimi boşaltıldı ve 3 milyonun üzerinde insan zorla göç ettirildi. 855 devlet memuru bölge dışına çıkarıldı, pek çok dernek ve vakıf kapatıldı, faaliyetleri engellendi. Birçok gazete ve derginin bölgeye girişi, yayımı ve dağıtımı ile çok sayıda radyo ve televizyonun yayını yasaklandı. Konser, tiyatro, festival vb. sanatsal etkinliklerin gerçekleştirilmesi engellendi, toplam 259 müzik kaseti yasaklandı. Toplam 67 bin köy korucusu silah kuşandı. Yaklaşık 4 bin korucu, öldürmeden köy yakmaya kadar yüzlerce suça karıştı.

‘BARIŞIN ÖNÜNÜ AÇMAZ’

1990’lı yıllarda bölgede yaşanan OHAL uygulamasını yakından bilen BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, hükümetin yeniden “Süper Vali” uygulamasıyla OHAL dönemini yaratmayı amaçladığını belirtti. Kaplan, AKP’nin “Süper Vali”ler, özel timler, paralı ve sözleşmeli askerler ile kendi ordusunu oluşturmaya çalıştığına dikkat çekerek, Kürt sorununu “asayiş” ve “terör” olarak ele alan bir zihniyetin geçmişte yaşanan yanlışların aynısı yapmaktan kurtulamayacağına dikkat çekti. Kürt sorununun tarihi, kültürel, siyasal ve sosyolojik boyutları olduğunu ve bunların görülmemesi durumunda Türkiye’nin batağa sürükleneceğini vurgulayan Kaplan, yapılan değişikliklerin Bölge’de OHAL anlamına geleceğini ve bunun bölge açısından bir travma olacağını kaydetti.

“Süper Vali”lerin barışın önünü açamayacağını, ancak totaliter bir yapının önünü açabileceğini vurgulayan Kaplan, bunun yapılması durumunda insanlık suçunun işleneceği durumların yaşanabileceğini söyledi. AKP’nin demokratik kanallar yerine savaş tercihi yaptığını vurgulayan Kaplan, Kürt siyasetçilerin buna rağmen dirençlerinin kırılmayacağını ve mücadelelerinin süreceğini belirtti. (AnkaraDİHA)