Bir 'kapak ressamı'nın öyküsü

Bir 'kapak ressamı'nın öyküsü
ArtBin
Mati Klarwein'in sanatı, hayal edilmesine katkı sunduğu müzikle birlikte anılır hep; altmışların sonu ve yetmişlerin başındaki o müzikal keşifler dalgasıyla. Santana'nın Abraxas ve Miles Davis'in Bitches Brew albümlerinin kapakları, belki albümlerin kendilerinden daha iyi bilinir. En azından, bu albümleri iyi dinlemiş olanlar, kapak resimlerinin de, en az müzik kadar yaşadıkları deneyimin bir parçası olduğunu söyleyebilirler.
Mati'nin albüm kapağı macerası, '50'li yılların sonunda başlar. Büyük cazcı Yusuf Latif'e, yaptığı bir portreyi, "Abdül Mati" imzasıyla gönderir. Resimde, Latif, bir çiçek yığınının içine gömülü bir halde betimlenmiştir. Latif resmi çok beğenerek Mati'yi yanına çağırır; ama genç ressam kötü bir sürprizle karşı karşıya kalacaktır: "Abdül Mati" adlı birinin beyaz olduğuna ihtimal vermeyen Latif, karşısında bir beyaz görünce onu başından savar.
1932 Hamburg doğumlu Mati Klarwein'in ailesi, Hitler'in iktidara gelmesiyle birlikte, o daha bir bebekken, Filistin'e kaçmıştır. Çocukluk yılları ile ilgili olarak "Yahudi, İslam ve Hıristiyan kültürleri ile büyüdüm. Ama ailemin baskıcı olmaması sayesinde her üç dine de eşit mesafede kaldım. Zaten Abdül adını almamın nedeni de buydu; o sırada, Ortadoğu'da herkesin bu adı benimsemesi durumunda savaşların sona ereceğini düşünüyordum" diyor.
Mati, '50'li yıllarda, varoluşçuluk ve cazın merkezi olan Paris'e gitti. Burada Fernand Leger'in yanında resim çalışmaya başladı ve özellikle Salvador Dali'nin etkisinde kaldı. Burada geçirdiği birkaç yıl sonrasında, St.Tropez'e geçti. Bir süre sonra, burada tanıştığı bir kadınla birlikte, yedi yıl süren uzun bir yolculuğa çıktı; Tibet, Hindistan, Bali, Kuzey Afrika, Türkiye, Küba ve ABD gibi birçok ülkedeki gözlemleri daha sonra yaptığı resimlerde hissedilecekti.
1964'te, yolculuğunun son durağı olan New York'a yerleşti ve aynı yıl sergilediği Çarmıha Geriliş (Crucifixion) adlı tablo büyük tartışma yarattı. Resimde; cinsel, ırksal veya sınıfsal ayrımları bir kenara atmış sayısız insan, dünyadaki bir cennet bahçesinde betimleniyordu. Çarmıha Geriliş, Aleph Tapınağı adını taşıyan 78 resimlik dev bir yapının ilk taşı olacaktı. Carlos Santana'nın milyon satan albümü Abraxas'ın kapağı da, bu "tapınak"tan alınma bir resim olacaktı.
Ama Mati'nin yaşam dolu, karmaşık resimlerinden yararlanmayı düşünen sadece Santana değildi. Miles Davis, 1970'te, caz ile rock müziği birleştirerek cazda devrim yarattığında, Bitches Brew ve Live Evil gibi önemli albümlerin kapağını yine Mati süslüyordu. Mati, bu dönemde Jimi Hendrix için bir albüm kapağı çalıştığını, ama Hendrix öldüğünde, resmin rafa kaldırıldığını söylüyor.
Ancak resimleri ne kadar özgün olurlarsa olsunlar, Mati, giderek bir "kapak ressamı" olarak anılmaya başlıyordu. Jerry Garcia ve Eric Dolphy gibi müzisyenler için yaptığı kapaklarla birlikte, artık "geleneksel sanat camiası"ndan soyutlanmıştı: "Ben bugünün sanat tarihine dahil değilim. Ne galerilerle, ne de sanat dünyasının o sınırları iyi çizilmiş herhangi bir forumuna katıldım."
Mati'nin "resmin değeri" konusundaki görüşleri de, gelenekselden çok uzak. Ressamın ünlü yapıtları bugün dünyanın dört bir tarafına dağılmış durumda ve o nerede olduklarını bile bilmiyor, ama buna aldırmıyor bile.
Sanata yönelik bu alışılmadık yaklaşım, Mati'nin "geliştirilmiş resim" olarak adlandırdığı kavramda da kendini gösteriyor. Müzikteki "örnekleme"ye benzeyen "geliştirilmiş resim", Mati'nin diğer ressamlara ait resimleri satın alıp onlara müdahale etmesini ifade ediyor. Benzer bir yöntemi, Andy Warhol de kullanmıştı.
Mati, '80'lerin ortalarından bu yana, para kazanmak için yaptığı bazı portreler dışında, sadece manzara resimleriyle ilgileniyor. Ancak bazen, manzaralarına hayali varlıklar veya anılarından kalan figürler karışmıyor değil. Yıllar süresince düşleri de değişmiş, ama onlar, yine de, en önemli ilham kaynaklarından biri.