02 Eylül 1999 21:00
TÜGSAŞ'ın satılması tarımı yıkar
Önemli gübre üretim merkezlerinden biri olan TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesi gübre piyasasında tekelleşmeyi getirecek.
TÜGSAŞ'ın satılması tarımı yıkar
Tarımda, fiyatların 50 yılın en düşük seviyesine inmesi nedeniyle "tarihi çöküş" yaşandığı tespiti yapıldığı bir dönemde, devlet, önlem almak yerine çöküşü hızlandırıyor. Dünya Ticaret Örgütü'nün tarıma devlet desteğinin en aza indirilmesi kararını uygulayan Türkiye, tarımı serbest piyasa mekanizmasının içine çekiyor. Üreticiye zamanında ödeme yapılmayarak tüccarın insafına terkedilirken, tarımla ilgili KİT'ler de özelleştirme kapsamına alınarak, sektör tamamen denetimsiz bırakılmaya çalışılıyor.
Tarım alanında özelleştirme kapsamına alınan KİT'lerden biri de Türkiye Gübre Sanayi AŞ (TÜGSAŞ). Toprakların verimliliğini artıran bir girdi olan gübreyi üreten TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesi, gübre piyasasını tamamıyla özel sektöre bırakarak tekelleşmeyi getireceği gibi, Türkiye tarımının yıkım sürecini de hızlandıracak.
TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesi ile gübre piyasasında rekabet ortamı kalkacak ve tekeller tarafından belirlenen fiyatlar sürekli artacak. Fiyatların artması ise gübre kullanımını azaltacağı için tarımdaki gerileme hızlanacak ve pek çok tarım ürününde dışa bağımlı hale gelinecek.
TÜGSAŞ fiyatlarda belirleyici
1998 yılında özelleştirme kapsamına alınan TÜGSAŞ, Türkiye'de üretilen üre ve amonyum sülfat hariç diğer gübreleri üretiyor. Yurtiçi toplam gübre üretimindeki payı yaklaşık yüzde 30 olan TÜGSAŞ, pazardaki bu önemli payı ile fiyatlarda da belirleyici oluyor. TÜGSAŞ ayrıca savunma sanayinde patlayıcı üretiminde hammadde olarak kullanılan derişik nitrik asit ve teknik amonyumnitratın Türkiye'deki tek üreticisi olması dolayısıyla stratejik bir öneme de sahip. Özel sektöre bakıldığında ise hammadde olarak kullandıkları amonyak ve asitleri ithal ettikleri görülüyor.
Türkiye'de yılda ortalama 4 milyon ton gübre üretimine karşılık 5 milyon ton tüketim olması, 1 milyon tonun ithalat ile karşılanması sonucunu doğuruyor.
TÜGSAŞ'ta örgütlü Petrol-İş'in yaptığı "TÜGSAŞ Gerçeği" başlıklı araştırmada, kamuya ait fabrikaların özel sektöre göre yüzde 15-20 oranında daha fazla kapasite kullandığına dikkat çekilerek, özelleştirme sonucunda gübre üretiminin düşeceği ifade ediliyor. Türkiye gübre üretiminde kamunun payının yüzde 46-48 seviyelerinde bulunduğunun hatırlatıldığı araştırmada, kamu gübre fabrikalarının pazar paylarının yüzde 40 iken, özel sektörün payının ise yaklaşık yüzde 60 olduğu belirtiliyor. Araştırmada, özel sektörün pazar payının tamamının üretimden oluşmadığına işaret edilerek, özel sektörün yüksek kâr amacıyla ithalata yöneldiğine, bunun da döviz kaybına neden olduğuna vurgu yapılıyor. Son yıllarda özel sektörün kâr amacıyla DAP gübresi üretim ünitelerini ya tümüyle durdurduğu ya da çok düşük kapasitede çalıştırdığının hatırlatıldığı araştırmada, özelleştirme yanlılarının söylediğinin tersine, özelleştirme sonrası üretimin yerine ithalatın artacağına dikkat çekiliyor. Araştırmada, TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesiyle, gübre fabrikalarında üretimin azalması sonucu işten çıkarmaların da kaçınılmaz olacağı kaydediliyor.
Tarımda, fiyatların 50 yılın en düşük seviyesine inmesi nedeniyle "tarihi çöküş" yaşandığı tespiti yapıldığı bir dönemde, devlet, önlem almak yerine çöküşü hızlandırıyor. Dünya Ticaret Örgütü'nün tarıma devlet desteğinin en aza indirilmesi kararını uygulayan Türkiye, tarımı serbest piyasa mekanizmasının içine çekiyor. Üreticiye zamanında ödeme yapılmayarak tüccarın insafına terkedilirken, tarımla ilgili KİT'ler de özelleştirme kapsamına alınarak, sektör tamamen denetimsiz bırakılmaya çalışılıyor.
Tarım alanında özelleştirme kapsamına alınan KİT'lerden biri de Türkiye Gübre Sanayi AŞ (TÜGSAŞ). Toprakların verimliliğini artıran bir girdi olan gübreyi üreten TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesi, gübre piyasasını tamamıyla özel sektöre bırakarak tekelleşmeyi getireceği gibi, Türkiye tarımının yıkım sürecini de hızlandıracak.
TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesi ile gübre piyasasında rekabet ortamı kalkacak ve tekeller tarafından belirlenen fiyatlar sürekli artacak. Fiyatların artması ise gübre kullanımını azaltacağı için tarımdaki gerileme hızlanacak ve pek çok tarım ürününde dışa bağımlı hale gelinecek.
TÜGSAŞ fiyatlarda belirleyici
1998 yılında özelleştirme kapsamına alınan TÜGSAŞ, Türkiye'de üretilen üre ve amonyum sülfat hariç diğer gübreleri üretiyor. Yurtiçi toplam gübre üretimindeki payı yaklaşık yüzde 30 olan TÜGSAŞ, pazardaki bu önemli payı ile fiyatlarda da belirleyici oluyor. TÜGSAŞ ayrıca savunma sanayinde patlayıcı üretiminde hammadde olarak kullanılan derişik nitrik asit ve teknik amonyumnitratın Türkiye'deki tek üreticisi olması dolayısıyla stratejik bir öneme de sahip. Özel sektöre bakıldığında ise hammadde olarak kullandıkları amonyak ve asitleri ithal ettikleri görülüyor.
Türkiye'de yılda ortalama 4 milyon ton gübre üretimine karşılık 5 milyon ton tüketim olması, 1 milyon tonun ithalat ile karşılanması sonucunu doğuruyor.
TÜGSAŞ'ta örgütlü Petrol-İş'in yaptığı "TÜGSAŞ Gerçeği" başlıklı araştırmada, kamuya ait fabrikaların özel sektöre göre yüzde 15-20 oranında daha fazla kapasite kullandığına dikkat çekilerek, özelleştirme sonucunda gübre üretiminin düşeceği ifade ediliyor. Türkiye gübre üretiminde kamunun payının yüzde 46-48 seviyelerinde bulunduğunun hatırlatıldığı araştırmada, kamu gübre fabrikalarının pazar paylarının yüzde 40 iken, özel sektörün payının ise yaklaşık yüzde 60 olduğu belirtiliyor. Araştırmada, özel sektörün pazar payının tamamının üretimden oluşmadığına işaret edilerek, özel sektörün yüksek kâr amacıyla ithalata yöneldiğine, bunun da döviz kaybına neden olduğuna vurgu yapılıyor. Son yıllarda özel sektörün kâr amacıyla DAP gübresi üretim ünitelerini ya tümüyle durdurduğu ya da çok düşük kapasitede çalıştırdığının hatırlatıldığı araştırmada, özelleştirme yanlılarının söylediğinin tersine, özelleştirme sonrası üretimin yerine ithalatın artacağına dikkat çekiliyor. Araştırmada, TÜGSAŞ'ın özelleştirilmesiyle, gübre fabrikalarında üretimin azalması sonucu işten çıkarmaların da kaçınılmaz olacağı kaydediliyor.
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
