02 Eylül 1999 21:00
Vergiler rantiyeye kaynak
Geçen yılın ilk 7 ayında yüzde 79.4 düzeyinde bulunan faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 96.6'ya çıktı.
Vergiler rantiyeye kaynak
Devletin ilk yedi ayda topladığı verginin neredeyse tamamı faize gitti. Ocak-Temmuz döneminde vergi tahsilatındaki artış düşük kalırken, faiz ödemeleri hızla artmaya devam etti. Bu dönemde vergi gelirleri geçen yılın eş dönemine göre yüzde 45.8'lik bir artışla 7 katrilyon 80.1 trilyon lira oldu, faiz ödemeleri ise yüzde 75.4 artarak 6 katrilyon 765.5 trilyon liraya ulaştı.
Geçen yılın ilk yedi ayı itibariyle yüzde 79.4 düzeyinde bulunan faiz ödemelerinin vergi gelirine oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 95.6'ya kadar çıktı. Ocak-Temmuz döneminde 6 katrilyon 311.8 trilyon liralık iç, 453.7 trilyon liralık da dış borç faizi ödendi. İç borç faiz ödemelerinde yüzde 75.6, dış borç faizinde de yüzde 72 artış gerçekleşti.
En az artış sosyal güvenliğe
Bütçeden, faiz dışındaki alanlara yapılan transferler de hızlı bir artış gösterdi. Ancak sosyal güvenliğe yapılan aktarmalardaki artış diğerlerinin yarısı kadar oldu. Faiz dışında en büyük transfer kalemini oluşturan sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan aktarmalar yüzde 90.3 artarak 1 katrilyon 541 trilyon liraya çıktı. Bu dönemde Emekli Sandığı'na yapılan aktarmalar yüzde 90.1 artarak 650 trilyon, SSK'ya yapılan aktarmalar yüzde 113.4'lük artışla 572 trilyon, Bağ-Kur'a yapılan aktarma miktarı da yüzde 14.9'luk artışla 319 trilyon lira oldu. Anılan dönemde bütçeden yapılan vergi iadelerinin tutarı yüzde ise 152.9 artışla 727.8 trilyon liraya ulaştı. Bütçeden fonlara yapılan transferler yüzde 155.6 artarak 509.4 trilyona, KİT'lere yapılan aktarmalar yüzde 206.8 artarak 245.4 trilyona yükseldi. Devlet İştirakleri Katkı Payı ise yüzde 720'lik rekor artışla 117.4 trilyona çıktı. Bütçeden yapılan diğer transferler de yüzde 61.9'luk artışla 538.4 trilyon lira oldu.
Böylece bütçeden yapılan toplam transferler ilk yedi ayda yüzde 87.4'lük artışla 10 katrilyon 445 trilyon liraya ulaştı. Anılan dönemde personel harcamaları yüzde 87.3 artarak 3 katrilyon 717.6 trilyona, diğer cari giderler yüzde 3.2'lik artışla 668.9 trilyona, yatırım harcamaları ise yüzde 58.2'lik artışla 561 trilyona yükseldi. Bu gelişmeler sonucunda konsolide bütçede ilk yedi ay itibariyle toplam harcama yüzde 84.3'lük artışla 15 katrilyon 392.6 trilyon liraya ulaştı.
Gelirde küçük artış
Konsolide bütçe gelirleri ise yalnızca yüzde 48.2'lik artışla 9 katrilyon 117.2 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti. Bu tutarın 7 katrilyon 80.1 trilyonunu vergi gelirleri oluştururken, vergi dışı gelirler 740.6 trilyon, özel gelir ve fonlar 1 katrilyon 112 trilyon, katma bütçe gelirleri 184.6 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılın eş dönemine göre katma bütçe gelirleri yüzde 101.6, özel gelir ve fonlar yüzde 91.2, vergi dışı normal gelirler ise yalnızca yüzde 18.8 arttı.
Bütçe açığı arttı
Bütçe açığı geçen yılın yedi ayına göre yüzde 185.4 artarak 6 katrilyon 275.3 trilyon lira düzeyinde oluştu. İlk yedi ayda 490.1 trilyon liralık bir faiz dışı fazla elde edildi. Bu fazlanın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 70.5 daha düşük olduğu belirlendi. 1998'in ilk yedi ayında 1 katrilyon 658.9 trilyon liralık faiz dışı fazla elde edilmişti.
Devletin ilk yedi ayda topladığı verginin neredeyse tamamı faize gitti. Ocak-Temmuz döneminde vergi tahsilatındaki artış düşük kalırken, faiz ödemeleri hızla artmaya devam etti. Bu dönemde vergi gelirleri geçen yılın eş dönemine göre yüzde 45.8'lik bir artışla 7 katrilyon 80.1 trilyon lira oldu, faiz ödemeleri ise yüzde 75.4 artarak 6 katrilyon 765.5 trilyon liraya ulaştı.
Geçen yılın ilk yedi ayı itibariyle yüzde 79.4 düzeyinde bulunan faiz ödemelerinin vergi gelirine oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 95.6'ya kadar çıktı. Ocak-Temmuz döneminde 6 katrilyon 311.8 trilyon liralık iç, 453.7 trilyon liralık da dış borç faizi ödendi. İç borç faiz ödemelerinde yüzde 75.6, dış borç faizinde de yüzde 72 artış gerçekleşti.
En az artış sosyal güvenliğe
Bütçeden, faiz dışındaki alanlara yapılan transferler de hızlı bir artış gösterdi. Ancak sosyal güvenliğe yapılan aktarmalardaki artış diğerlerinin yarısı kadar oldu. Faiz dışında en büyük transfer kalemini oluşturan sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan aktarmalar yüzde 90.3 artarak 1 katrilyon 541 trilyon liraya çıktı. Bu dönemde Emekli Sandığı'na yapılan aktarmalar yüzde 90.1 artarak 650 trilyon, SSK'ya yapılan aktarmalar yüzde 113.4'lük artışla 572 trilyon, Bağ-Kur'a yapılan aktarma miktarı da yüzde 14.9'luk artışla 319 trilyon lira oldu. Anılan dönemde bütçeden yapılan vergi iadelerinin tutarı yüzde ise 152.9 artışla 727.8 trilyon liraya ulaştı. Bütçeden fonlara yapılan transferler yüzde 155.6 artarak 509.4 trilyona, KİT'lere yapılan aktarmalar yüzde 206.8 artarak 245.4 trilyona yükseldi. Devlet İştirakleri Katkı Payı ise yüzde 720'lik rekor artışla 117.4 trilyona çıktı. Bütçeden yapılan diğer transferler de yüzde 61.9'luk artışla 538.4 trilyon lira oldu.
Böylece bütçeden yapılan toplam transferler ilk yedi ayda yüzde 87.4'lük artışla 10 katrilyon 445 trilyon liraya ulaştı. Anılan dönemde personel harcamaları yüzde 87.3 artarak 3 katrilyon 717.6 trilyona, diğer cari giderler yüzde 3.2'lik artışla 668.9 trilyona, yatırım harcamaları ise yüzde 58.2'lik artışla 561 trilyona yükseldi. Bu gelişmeler sonucunda konsolide bütçede ilk yedi ay itibariyle toplam harcama yüzde 84.3'lük artışla 15 katrilyon 392.6 trilyon liraya ulaştı.
Gelirde küçük artış
Konsolide bütçe gelirleri ise yalnızca yüzde 48.2'lik artışla 9 katrilyon 117.2 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti. Bu tutarın 7 katrilyon 80.1 trilyonunu vergi gelirleri oluştururken, vergi dışı gelirler 740.6 trilyon, özel gelir ve fonlar 1 katrilyon 112 trilyon, katma bütçe gelirleri 184.6 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılın eş dönemine göre katma bütçe gelirleri yüzde 101.6, özel gelir ve fonlar yüzde 91.2, vergi dışı normal gelirler ise yalnızca yüzde 18.8 arttı.
Bütçe açığı arttı
Bütçe açığı geçen yılın yedi ayına göre yüzde 185.4 artarak 6 katrilyon 275.3 trilyon lira düzeyinde oluştu. İlk yedi ayda 490.1 trilyon liralık bir faiz dışı fazla elde edildi. Bu fazlanın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 70.5 daha düşük olduğu belirlendi. 1998'in ilk yedi ayında 1 katrilyon 658.9 trilyon liralık faiz dışı fazla elde edilmişti.
YAZARLAR
Mustafa Yalçıner
İsrail-İran güç gösterisi nereye varacak?
Nuray Sancar
Vatan millet ıstakoz
Bülent Falakaoğlu
Istakozun faturası!
Ahmet Yaşaroğlu
Çocuklar ve gençler kime emanet?
Adnan Gümüş
Köy Enstitüsü farkı, şehre ve geleneğe uymazlığı: Hümanist, yararcı, bütüncül köy rehberi
Yücel Özdemir
AB, İran’a karşı Türkiye’ye rol verme peşinde
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
