12 Temmuz 1999 21:00
Küreselleşme uçurumu!
BM tarafından yayınlanan 10. İnsan Kalkınma Raporu, 'küreselleşme'nin sonuçlarını gözler önüne serdi. Rapora göre ülkeler arasındaki eşitsizlik, tarihte eşi benzeri görülmemiş bir uçurum halini aldı.
Küreselleşme uçurumu!
Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan 10. İnsan Kalkınma Raporu (UNHDR), "küreselleşme" ile birlikte tırmanışa geçen açlık, yoksulluk ve eşitsizliğin ulaştığı noktayı gözler önüne serdi. Dün yayınlanan rapora göre, dünyanın en zengin 5 emperyalist ülkesinde kişi başına düşen ortalama yıllık gelir, en yoksul 5 ülkedeki ortalama gelirin tam 74 katı. Bu oranın, tarihte görülen en büyük eşitsizliği ifade ettiği belirtildi.
Ülkeleri ekonomik ve toplumsal gelişme yönünden değerlendiren UNHDR, zengin ile yoksul arasında büyüyen bu uçurumu "tuhaf" olarak tanımladı ve dünyanın "daha adil" bir hale getirilmesi için derhal çalışmalara başlanmasını istedi.
200 kişiye 1 trilyon dolar
Raporda yer alan verilere göre, dünyanın en zengin 200 kişisi, 1994-1998 arasında servetlerini ikiye katladı. Her biri birçok uluslararası tekelin başında olan bu kişilerin toplam serveti, 1998 itibarıyla 1 trilyon dolar (430 katrilyon lira) olarak gerçekleşti. Gelişmiş kapitalist ülkelerde yaşayan nüfusun yüzde 20'sinin, dünya insanlarının toplam gelirinin yüzde 86'sını elde ettiği de açıklandı.
İnsan kalkınma sıralamasında ilk üç sırayı, geçen yıl olduğu gibi Kanada, Norveç ve ABD aldı. Listenin en altında ise, Afrika ülkeleri Sierra Leone, Nijer ve Etiyopya yer aldı.
'Bilgi çağı' zenginlere yarıyor
Raporda yer alan diğer veriler, bilimsel-gelişmenin "ayrımsız tüm insanların yaşam standardının yükselmesine yol açtığı" gibi tezleri de çürüttü. Raporun internet ve biyoteknoloji bölümünde, internete yaygın erişimin sadece zengin ülkelerde olduğu belirtildi. Bu ülkelerdeki internet kullanıcılarının genel tipolojisi ise, "beyaz, erkek, üst gelir grubundan" sözleriyle tanımlandı.
BM raporunda, azgelişmiş ülkelerde, büyükşehirler dışında telefon bağlantısının bile bulunmadığı kaydedilirken, Asya ülkesi Tayland'daki cep telefonu sayısının, bütün Afrika kıtasındaki cep telefonu sayısından daha fazla olduğu dile getirildi.
Patent yasalarına eleştiri
Kalkınma raporu, telif hakları ve patent yasalarını da eleştirerek, bu yasaların, batılı tekellerin kasalarına haksız kazanç akıttığını belirtti. Bu duruma örnek olarak ise, ABD'li iki araştırmacının, yara iyileştirmek için zerdeçal bitkisi kullanma patentini alması gösterildi. Raporda, bu yöntemin Hindistan'da binlerce yıldır kullanıldığı, ama bu patent ile birlikte bitkiyi kullanma haklarının ABD'ye geçtiği kaydedildikten sonra, "Neyse ki, eski bir Sanskritçe metin kanıt olarak kabul edildi ve patent iptal edildi" denildi.
Nike ve Disney'e 'aferin'
BM, bazı uluslararası tekellerin "önceki yıllara göre düzelme kaydettiğini" de belirterek Mattel, Disney ve Nike'nin, Asya'daki fabrikalarında çalışma koşullarını iyileştirdiğini dile getirdi. Bu şirketler, yıllar süren kampanyalar sonucu geri adım atmış ve Asya'da düşük ücretle çocuk işçi çalıştırmaktan "şimdilik" vazgeçmişlerdi.
'Küresel merkez bankası' önerisi
Raporun öneriler bölümünde ise, "küreselleşmenin zararlı etkilerini frenleyecek" kısmi önlemler üzerinde duruldu. Önerilenler arasında, IMF'nin yanı sıra küresel bir merkez bankası ve gelir dağılımını düzenleyecek uluslararası bir yatırım tröstü kurulması da bulunuyor.
Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan 10. İnsan Kalkınma Raporu (UNHDR), "küreselleşme" ile birlikte tırmanışa geçen açlık, yoksulluk ve eşitsizliğin ulaştığı noktayı gözler önüne serdi. Dün yayınlanan rapora göre, dünyanın en zengin 5 emperyalist ülkesinde kişi başına düşen ortalama yıllık gelir, en yoksul 5 ülkedeki ortalama gelirin tam 74 katı. Bu oranın, tarihte görülen en büyük eşitsizliği ifade ettiği belirtildi.
Ülkeleri ekonomik ve toplumsal gelişme yönünden değerlendiren UNHDR, zengin ile yoksul arasında büyüyen bu uçurumu "tuhaf" olarak tanımladı ve dünyanın "daha adil" bir hale getirilmesi için derhal çalışmalara başlanmasını istedi.
200 kişiye 1 trilyon dolar
Raporda yer alan verilere göre, dünyanın en zengin 200 kişisi, 1994-1998 arasında servetlerini ikiye katladı. Her biri birçok uluslararası tekelin başında olan bu kişilerin toplam serveti, 1998 itibarıyla 1 trilyon dolar (430 katrilyon lira) olarak gerçekleşti. Gelişmiş kapitalist ülkelerde yaşayan nüfusun yüzde 20'sinin, dünya insanlarının toplam gelirinin yüzde 86'sını elde ettiği de açıklandı.
İnsan kalkınma sıralamasında ilk üç sırayı, geçen yıl olduğu gibi Kanada, Norveç ve ABD aldı. Listenin en altında ise, Afrika ülkeleri Sierra Leone, Nijer ve Etiyopya yer aldı.
'Bilgi çağı' zenginlere yarıyor
Raporda yer alan diğer veriler, bilimsel-gelişmenin "ayrımsız tüm insanların yaşam standardının yükselmesine yol açtığı" gibi tezleri de çürüttü. Raporun internet ve biyoteknoloji bölümünde, internete yaygın erişimin sadece zengin ülkelerde olduğu belirtildi. Bu ülkelerdeki internet kullanıcılarının genel tipolojisi ise, "beyaz, erkek, üst gelir grubundan" sözleriyle tanımlandı.
BM raporunda, azgelişmiş ülkelerde, büyükşehirler dışında telefon bağlantısının bile bulunmadığı kaydedilirken, Asya ülkesi Tayland'daki cep telefonu sayısının, bütün Afrika kıtasındaki cep telefonu sayısından daha fazla olduğu dile getirildi.
Patent yasalarına eleştiri
Kalkınma raporu, telif hakları ve patent yasalarını da eleştirerek, bu yasaların, batılı tekellerin kasalarına haksız kazanç akıttığını belirtti. Bu duruma örnek olarak ise, ABD'li iki araştırmacının, yara iyileştirmek için zerdeçal bitkisi kullanma patentini alması gösterildi. Raporda, bu yöntemin Hindistan'da binlerce yıldır kullanıldığı, ama bu patent ile birlikte bitkiyi kullanma haklarının ABD'ye geçtiği kaydedildikten sonra, "Neyse ki, eski bir Sanskritçe metin kanıt olarak kabul edildi ve patent iptal edildi" denildi.
Nike ve Disney'e 'aferin'
BM, bazı uluslararası tekellerin "önceki yıllara göre düzelme kaydettiğini" de belirterek Mattel, Disney ve Nike'nin, Asya'daki fabrikalarında çalışma koşullarını iyileştirdiğini dile getirdi. Bu şirketler, yıllar süren kampanyalar sonucu geri adım atmış ve Asya'da düşük ücretle çocuk işçi çalıştırmaktan "şimdilik" vazgeçmişlerdi.
'Küresel merkez bankası' önerisi
Raporun öneriler bölümünde ise, "küreselleşmenin zararlı etkilerini frenleyecek" kısmi önlemler üzerinde duruldu. Önerilenler arasında, IMF'nin yanı sıra küresel bir merkez bankası ve gelir dağılımını düzenleyecek uluslararası bir yatırım tröstü kurulması da bulunuyor.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
