15 Haziran 1999 21:00

Sorun yaşa kilitlendi

Emeklilik yaşının yükseltilmesini savunanlar; çalışma süreleri ve koşulları,prim ödemeleri, ortalama ömür ve devletin katkısından bahsetmiyor

Paylaş
Sorun yaşa kilitlendi
Hükümet emeklilik yaşı konusunda halkı aldatmaya çalışıyor. Türkiye'nin "gençemekli" cenneti olduğu yolunda iddialarda bulunan hükümet yetkilileri, erken yaşta emekli olmanındevleti batırdığını, dolayısıyla da sosyal güvenlik sisteminin kendisine de zarar verdiğini savunuyorlar.
Oysa emekliliğin ve sosyal güvenlik sisteminin standartları belirlenirken, o ülkenin çalışma koşulları,ortalama yaşam süresi, prim ödeme biçimi ve süresi gibi birçok konunun dikkate alınması gerekli.
Bu hafta Bakanlar Kurulu toplantısına sunulacak olan "sosyal güvenlik reform taslağı"ında, emeklilikyaşının yükseltilmesi konusu yine baş sırada. IMF yaşın en az 65'e çıkarılmasını isterken, Çalışmave Sosyal Güvenlik Bakanlığı yaşın kadınlarda 60, erkeklerde 62 olmasını öngörüyor. Hükümetortakları da 58 yaşın altında bir emekliliği düşünmüyor. Tasarının önümüzdeki ay da Meclis'egelmesi bekleniyor.
Tasarıda emeklilik yaşının yükseltilmesinin gerekçesi olarak çalışanların 38-40 yaşlarında emeklioldukları ve devletten 30 yıla yakın emeklilik maaşı oldukları belirtiliyor. Üstelik emeklilerin bütünailelerinin sağlık hizmetini de bu süre içinde devlete karşılattıkları ifade ediliyor. Bu verilerden yolaçıkan hükümet ve Çalışma Bakanlığı yetkilileri, dünyada ortalama emeklilik süresinin en az 60olduğunu belirterek, Türkiye'de de yaşın bu düzeye çıkarılması gerektiğini savunuyorlar.Türkiye'deki kanuna göre, sosyal güvenlik sistemine ilk girişten itibaren kadınların 20, erkeklerin de25 yıl çalışmaları şart. Yani 5000 işgünü prim ödenmesi gerekiyor. Bu veriler sık sık tekrarlanıpduruyor ve sonuçta hepsinin yolu emeklilik yaşının yükseltilmesinden geçiyor. Oysasöylenmeyenler de var.
Tasarıda söylenmeyenler
İlk ele alınması gereken veri, Türkiye'de çalışma süreleri ve çalışma koşullarının durumu. Memurlardışında işçiler için çalışma süresi hiçbir zaman 8 saate inmiyor. Nitekim bizzat Uluslararası ÇalışmaÖrgütü (ILO), her yıl çalışma süreleri konusunda Türkiye'yi uyarma ihtiyacı hissediyor. Bu durumaynı zamanda çalışma koşulları için de geçerli. İş güvenliği ve sendikalaşmanın içinde bulunduğudurum, bizzat Çalışma Bakanlığı yetkilileri tarafından her "İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı Haftası"ndaşikâyet konusu.
Emeklilik söz konusu olunca belki de en çok üzerinde durulması gereken konulardan birisi,Türkiye'deki ortalama yaşam süresi. Nitekim Türkiye, hayatta kalma süresinin en kısa olduğuülkelerin başında geliyor. Emeklilik yaşının yükseltilmesi için örnek alınan ülkelerde ortalamahayatta kalma süresi 70 yılın üzerinde iken, Türkiye'de en fazla 67 yaşına kadar çıkıyor. Yaniemeklilik yaşı 60 düzeyine çıkarılırsa bir çalışan en fazla ancak 6-7 yıl emeklilik hakkındanyararlanacak demektir.
Bir diğer konu da, emekli aylığı ödeme süresinde dikkati çekiyor. Türkiye'de 50-55 yaşında emekliolanlar için kadınlarda 17, erkeklerde 12 yıl emekli aylığı ödeniyor. Bu durum uluslararasıstandartlarla uyuşuyor. Ayrıca devletin sosyal güvenliğe katkısı, prim ödemelerde yükün çalışanlarınüzerinde olması ve işveren kesimine sürekli olarak prim affı çıkarılması da, yaşın yükseltilmesitartışmalarında hiç bahsedilmeyenler arasında.
Bunlar dikkate alınmıyor
Emeklilik konusu tartışılırken sadece yaşa kilitlenilmesi, sosyal güvenliğin hangi temeller üzerindenyükseldiği ve neyi amaç edindiğinin gözden kaçırılmasına neden oluyor. Nitekim dünyada olduğugibi Türkiye'de de sosyal güvenlik sistemi tartışılırken şu kriterlerin dikkate alınması gerekiyor.
  • Türkiye'de çalışma süresi işçi kesimi için 8 saati aşıyor. Hatta birçok iş kolunda 10 saatinüzerinde.
  • Çalışma koşulları, emeklilik yaşı konusunda örnek alınan ülkelerin oldukça gerisinde. ILO her yılyaptığı toplantısında Türkiye'yi uyarıyor.
  • Ortalama hayatta kalma süresi, yine yaş için örnek alınan ülkelerin oldukça altında. Avrupa'daortalama yaşam süresi 70'in üzerinde. Türkiye'de ise en çok 65.
  • Devletin katkısı, örnek alınan ülkelerin oldukça gerisinde. Üstelik prim afları nedeniyle sosyalgüvenliğin finansmanı çalışanlara kalıyor.
  • İş güvenliği, işsizlik sigortası vb. gibi ekstra sosyal koruma politikaları mevcut değil.
  • Sendikalaşma oranı oldukça düşük. Organize sanayi bölgeleri gibi yerlerde ve tekstil gibi bir çok işkolunda sendika yok. Sendikalaşma hakkı sonuna kadar kısıtlanmış durumda.
  • Türkiye'de emekli aylığı ödeme süresi erkeklerde 12, kadınlarda 17 yıl. Bu oranlar dünyastandartları düzeyinde.
  • ÖNCEKİ HABER

    AP seçimlerinde sandıktan muhafazakârlar çıktı

    SONRAKİ HABER

    Meclis'te 'mezarda emeklilik' tartışıldı

    Sefer Selvi Karikatürleri
    Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
    Evrensel Ege Sayfaları
    EVRENSEL EGE

    Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...