Ayaküstü ve öğretici gösteri

Ayaküstü ve öğretici gösteri
İlhan Canan
Son dönemlerin popüler gösterileri olan, 'Stand-up komedi'ler peş peşe sahne alıyor, Anadolu kentlerinde. Seyirciler alaya alınıyor, aşağılanıyor, onlarla dalga geçiliyor. Ve bütün bunlara katıla katıla gülünüyor.
Ancak, geçtiğimiz günlerde Kırşehir'de gösteriler sunan Servet Yalçın, bu genellemenin dışında yer alanlardan. Güldürürken seyirciyi aşağılamıyor, üstelik küfürde etmiyor... Tam aksine medyayı alt yapısıyla birlikte eleştiriyor. Servet Yalçın'la oyunları üzerine görüştük.
Çalışmalarınızı anlatır mısınız?
Uluslararası Ekin Sanat ve Estetik Araştırmaları Laboratuvarı olarak, 1997 yılından beri yurtiçi ve yurtdışında sürdürdüğümüz çalışmalarımızla tarihsel gelişmeye sanatsal katkı sunmaya çalışan bir oluşum içindeyiz.
Laboratuvar olarak kuruluş amacımız, tüm dünya halklarının ekin-sanat ve estetiksel değerlerini araştırmak ve bu alanda halkların mücadele birliği için, sanatsal-bilimsel üretimlerde bulunmaktır. Gösteri sanatları alanında tiyatro, çağdaş bale, sinema ve Radyo TV üzerine çalışmalar yapmaktayız. Son dönemde, "Black Pappet The Atre" yönetimi ile İranlı ozan Samed Behrengi'nin dünyaca ünlü, "Küçük Kara Balık" adlı yapıtını sahneledik.
Bu oyun birçok yerde yasaklanmıştı sanırız? Bu engellemelere karşı neler yapılabilinir?
Hayır yasaklama değil de, yasal olmayan yollarla engelleme. Örneğin Batman'da ve diğer çevre illerde oyundan önce gözaltına alınıp, oyundan sonra bırakılarak çalışmalarımızı sunmamız engellendi. Bu sorunun, örgütlü mücadele etme ile aşılabilecek bir sorun olduğunu düşünüyoruz.
Kırşehir'de sergilediğiniz oyunlarla ilgili bilgi verir misiniz?
10 -11- 12 Nisan tarihlerinde Kırşehir'de, "Küçük Kara Balık" adlı yapıtı toplu 12 gösteride ilköğretim düzeyindeki yaklaşık 4000 öğrenciye sunduk. "Delivizyon" adlı "stand-up" tarzı gösteri ile 3 matinede yaklaşık 700 yetişkin izleyiciye ulaştık. Yine Kırşehir'de, 3 günde 15 matine gösteri sunduk. Bu katılım bizim için bir rekordu.
Gösteriniz, "Stand-up" kavramının bildik biçiminden farklı olarak kullanılıyor. Bu kavramın karşılığı ve ülkemizdeki kullanım biçimi konusunda ki düşünceleriniz neler?
"Stand-up" yani "ayaküstü gösteri", teatral gösterinin oluşum sürecinin zorunluluklarından doğmuştur. Klasik burjuva tiyatronun ağır ve hantal gereçlerinden, tiyatroyu kurtarma zorunluluğundan. Öncelikle iç savaş koşullarında Avrupa'daki toplumcu sanatçılar sokak gösterileri ve Heppeninglerle, üç beş dakikalık köşe başı oyunları ile oluşturmuştur bu biçimi.
Türkiye'de ise amacından sapmış olsa da, "Ayaküstü gösteri" teatral yöntemle bilgiyi iletmenin hâlâ en kolay yolu. Tabi ki bilginin niteliği tartışılır. Biz ise aynı yöntemi, işçi sınıfının ve insan gelişiminin önündeki engelleri ve bu engelleri nasıl aşabileceğini ona göstermek için kullanıyoruz.
Gösterinizde ele aldığınız konuları okurlarımıza anlatabilir misiniz?
Delivizyon, adından da anlaşılabileceği gibi televizyonu konu alan bir çalışma. Daha doğrusu burjuvazinin başta televizyon olmak üzere, bilgi iletişim araçlarını kullanarak nasıl bir toplum yaratmak istediğini anlatmaya çalışan bir gösteri. Oyunun "medya canavarı" durumuna getirilmiş bir televizyon. Emekçisinin psikiyatri kliniğindeki tedavi sürecinin son aşamasında uygulanan, "tiyatro terapi" yöntemi üzerine kurulmuş bir örgüsü var.
Ele aldığımız konuların başında, '80 sonrası yaratılmak istenen kuşağın anlatıldığı "pop lünpenizm" adlı bölüm, eğitim sistemini anlatan "Deliye her gün 23 Nisan" adlı bölüm, öldürülen gazeteciler ve Metin Göktepe'yi konu alan, "Kupon vermeyen gazetede olur muymuş hiç?" adlı bölüm, kavramların içinin nasıl boşaltıldığını anlatan, "Delivizyonda kaçık oturum" adlı bölüm, "Reklamlar ve % 60" adlı bülümler yer alıyor.
Turne çalışmalarınız ne zaman ve hangi bölgeleri kapsayacak?
20 Mayıs'tan itibaren Muğla ve ilçelerinde gösterilerimiz olacak. 15 Haziran'dan sonra Karadeniz turnesi düşünüyoruz. Önümüzdeki tiyatro sezonunda da, Delivizyon ile birlikte Willhem Rerche'nin, "Dinle Küçük Adam" adlı yapıtınıda sahnelemeye başlıyacağız. Ayrıca yaz döneminde, kısa bir Avrupa turnemiz olacak.